English    Türkçe    فارسی   

5
182-231

  • İster yüzyılda ister bir anda olsun; şu emaneti ver de kurtul!
  • خواه در صد سال خواهی یک زمان  ** این امانت واگزار و وا رهان 

  • Dışta olan namaz, oruç ve sair ibadetler, içteki nura tanıktır.
  • بیان آنک نماز و روزه و همه چیزهای برونی گواهیهاست بر نور اندرونی 

  • Bu namaz, oruç ve savaş da inanışa tanıktır.
  • این نماز و روزه و حج و جهاد  ** هم گواهی دادنست از اعتقاد 

  • Bu zekat, hediye, bu hasedi bırakma da kendi sırrından haber vermedir.
  • این زکات و هدیه و ترک حسد  ** هم گواهی دادنست از سر خود 

  • İhsanda bulunmak doyurmak, konuk davet etmek, ey ulular, biz sizinleyiz, size doğru bir özle inandık demektir. 185
  • خوان و مهمانی پی اظهار راست  ** کای مهان ما با شما گشتیم راست 

  • Hediyeler armağanlar, sunulan şeyler, ben seninleyim; seni seviyorum diye tanıklıktan ibarettir.
  • هدیه‌ها و ارمغان و پیش‌کش  ** شد گواه آنک هستم با تو خوش 

  • Kimi bir mal veya afsun için çalışır, uğraşırsa bu ne demektir? İçimde bir gevherim var demektir;
  • هر کسی کوشد به مالی یا فسون  ** چیست دارم گوهری در اندرون 

  • Allah’dan çekinmemden, yahut cömertliğimden bir gevherim var ki bu zekatla oruç ikisine de şahittir.
  • گوهری دارم ز تقوی یا سخا  ** این زکات و روزه در هر دو گوا 

  • Oruç der ki: Bu helalden çekindi, bil ki harama ulaşmasına artık imkan yok.
  • روزه گوید کرد تقوی از حلال  ** در حرامش دان که نبود اتصال 

  • Zekat der ki: Kendi malını bile veriyor, artık, kendisiyle aynı dinde aynı yolda olandan nasıl çalar? 190
  • وان زکاتش گفت کو از مال خویش  ** می‌دهد پس چون بدزدد ز اهل کیش 

  • Fakat bu işleri riya ve tezvirle yaparsa o iki tanık, Allah’nın adalet mahkemesine kabul edilmez.
  • گر بطراری کند پس دو گواه  ** جرح شد در محکمه‌ی عدل اله 

  • Avcı tane saçar ama acımasından değil, avlanmak için.
  • هست صیاد ار کند دانه نثار  ** نه ز رحم و جود بل بهر شکار 

  • Kedi de oruç ayında oruç tutar ama kendisini av avlamak için uyur gösterir.
  • هست گربه‌ی روزه‌دار اندر صیام  ** خفته کرده خویش بهر صید خام 

  • Bu eğrilikten yüzlerce kavim, kötü sanılmıştır. Bu kötü kişi, cömert kişilerle oruç tutanların adını da kötüye çıkarmıştır.
  • کرده بدظن زین کژی صد قوم را  ** کرده بدنام اهل جود و صوم را 

  • Fakat Allah’nın lütuf ve ihsanı, o eğri işlerle bulunmakla beraber nihayet onu, hepsinden de arıtır. 195
  • فضل حق با این که او کژ می‌تند  ** عاقبت زین جمله پاکش می‌کند 

  • Rahmeti o kötülüğü aşmış, ayın on dördüne bile vermediği ışığı vermiştir.
  • سبق برده رحمتش وان غدر را  ** داده نوری که نباشد بدر را 

  • Allah onun çalışmasını bu kötülükle karışmadan yıkar; rahmeti, onu bu hatadan arıtır.
  • کوششش را شسته حق زین اختلاط  ** غسل داده رحمت او را زین خباط 

  • Bu suretle de Allah’nın yarlıgayıcılığı meydana çıkar; bu miğfer, kulun kelliğini örter.
  • تا که غفاری او ظاهر شود  ** مغفری کلیش را غافر شود 

  • Yağmur pis şeyleri arıtmak için gökten yağar.
  • آب بهر این ببارید از سماک  ** تا پلیدان را کند از خبث پاک 

  • Suyun bütün pislikleri temizlemesi, ulu Allah’nın da suyu pislikten arıtması, hasılı ulu Allah’nın kötülüklerden arı, noksanlardan münezzeh oluşu
  • پاک کردن آب همه پلیدیها را و باز پاک کردن خدای تعالی آب را از پلیدی لاجرم قدوس آمد حق تعالی 

  • Su durdu mu pislenir. Pislenince de duygu ondan iğrenir, onu istemez. 200
  • آب چون پیگار کرد و شد نجس  ** تا چنان شد که آب را رد کرد حس 

  • Allah yine onu doğruluk denizine götürür. O suların suyu kereminden onu yıkar, arıtır.
  • حق ببردش باز در بحر صواب  ** تا به شستش از کرم آن آب آب 

  • Ertesi yıl eteğini sürüyerek gelir. Hey, neredesin? Dense “Hoşlar denizindeyim.
  • سال دیگر آمد او دامن‌کشان  ** هی کجا بودی به دریای خوشان 

  • Ben burada pislendim, gittim. Temiz geldim. Elbiseler giyindim, toprağa ulaştım.
  • من نجس زینجا شدم پاک آمدم  ** بستدم خلعت سوی خاک آمدم 

  • Ey kirliler, pisler, bana gelin. Çünkü, ben Allah huyu ile huylandım.
  • هین بیایید ای پلیدان سوی من  ** که گرفت از خوی یزدان خوی من 

  • Bütün kirliliğinizi kabul ederim, melek gibi, şeytana bile temizlik bağışlarım. 205
  • در پذیرم جمله‌ی زشتیت را  ** چون ملک پاکی دهم عفریت را 

  • Pislenince yine oraya giderim, temizliklerin aslının aslına varırım.
  • چون شوم آلوده باز آنجا روم  ** سوی اصل اصل پاکیها رو 

  • Kirli hırkamı orada başımdan çıkarırım, o, yine bana temiz bir elbise verir.
  • دلق چرکین بر کنم آنجا ز سر  ** خلعت پاکم دهد بار دگر 

  • Onun işi budur, benim işim de bu. Alemlerin Rabbi, alemi bezer süsler” der.
  • کار او اینست و کار من همین  ** عالم‌آرایست رب العالمین 

  • Bizim bu pisliklerimiz olmasaydı suya bu icazetname nereden verilirdi?
  • گر نبودی این پلیدیهای ما  ** کی بدی این بارنامه آب را 

  • Su, birisinden altın keseleri çalmış, nerede bir müflis diye her tarafa koşan birine benzer. 210
  • کیسه‌های زر بدزدید از کسی  ** می‌رود هر سو که هین کو مفلسی 

  • Yahut bitmiş otlara dökülür; yahut bir yüzü yunmamışın yüzünü yıkar.
  • یا بریزد بر گیاه رسته‌ای  ** یا بشوید روی رو ناشسته‌ای 

  • Yahut da denizlerde elsiz ayaksız gemiyi hamal gibi başında taşır.
  • یا بگیرد بر سر او حمال‌وار  ** کشتی بی‌دست و پا را در بحار 

  • Onda yüz binlerce ilaç gizli. Çünkü her ilaç olduğu gibi ondan yetişir gelişir.
  • صد هزاران دارو اندر وی نهان  ** زانک هر دارو بروید زو چنان 

  • Her incinin canı, her tanenin gönlü, bir eczane gibi olan suda yürür durur.
  • جان هر دری دل هر دانه‌ای  ** می‌رود در جو چو داروخانه‌ای 

  • Yeryüzü yetimlerini o besler, kuruyup kalmış kişileri o yürütür. 215
  • زو یتیمان زمین را پرورش  ** بستگان خشک را از وی روش 

  • Fakat mayası bitti mi bunalır, yeryüzünde bizim gibi şaşırır kalır.
  • چون نماند مایه‌اش تیره شود  ** هم‌چو ما اندر زمین خیره شود 

  • Suyun bulandıktan sonra ulu Allah’dan yardım dilemesi
  • استعانت آب از حق جل جلاله بعد از تیره شدن 

  • İçten feryada başlar; Yarabbi, bana ne verdiysen verdim, yoksul kaldım.
  • ناله از باطن برآرد کای خدا  ** آنچ دادی دادم و ماندم گدا 

  • Sermayemi temize pise döktüm sarf ettim. Ey sermaye veren, daha yok mu?
  • ریختم سرمایه بر پاک و پلید  ** ای شه سرمایه‌ده هل من مزید 

  • Allah buluta onu iyi bir yere götür der. Güneşe de ey güneş der onu yukarıya çek!
  • ابر را گوید ببر جای خوشش  ** هم تو خورشیدا به بالا بر کشش 

  • Onu türlü türlü yollara sürer, nihayet ucu bucağı olmayan denize ulaştırır. 220
  • راههای مختلف می‌راندش  ** تا رساند سوی بحر بی‌حدش 

  • Bu sudan maksat velilerin canıdır. O can, sizin kirliliklerinizi iyiden iyiye yıkar, arıtır.
  • خود غرض زین آب جان اولیاست  ** کو غسول تیرگیهای شماست 

  • Yeryüzündekilerin hıyanetliklerinden bunaldı mı yine arşa, temizlik bağışlayana gider.
  • چون شود تیره ز غدر اهل فرش  ** باز گردد سوی پاکی بخش عرش 

  • Yine o taraftan eteğini çeke çeke gelir, o okyanusun temizliklerinden yeryüzündekilere ders vermeye koşar.
  • باز آرد زان طرف دامن کشان  ** از طهارات محیط او درسشان 

  • Halkla karışmadan yoruldu mu o sefer “ey Bilal, sesinle bize bir huzur ver, bir istirahat ver.”
  • ز اختلاط خلق یاید اعتدال ** آن اسفر جوید که ارحنا یا بلال

  • Ey güzel sesli Bilal ezan okunan yere çık, göç davulunu çal der. 225
  • ای بلال خوش نوای خوش صهیل ** میذنه بر رو بزن طبل رحیل

  • Can sefere gitti beden kıyamda. Bu yüzden namaz bitince selam verilir işte.
  • جان سفر رفت و بددن اندر قیام ** وقت رجعت زین سبب گوید سلام

  • Herkesi teyemmüm kurtarır, kıble arayanları aramaktan vaz geçirir, kıbleyi gösterir.
  • از تیمم وا رهاند جمله را ** وز تحری طالبان قبله را

  • Bu misal getirme söz arasında bir vasıtadır. Herkesin anlaması için vasıta şarttır.
  • این مثل چون واسطه‌ست اندر کلام  ** واسطه شرطست بهر فهم عام 

  • Bir delile bağlanmadan kurtulmuş olan semenderden başka kim, vasıtasız ateşe girebilir?
  • اندر آتش کی رود بی‌واسطه  ** جز سمندر کو رهید از رابطه 

  • Tabiatını ateşle hoş bir hale getirmen için vasıtan hamamdır. 230
  • واسطه‌ی حمام باید مر ترا  ** تا ز آتش خوش کنی تو طبع را 

  • Halil gibi ateşe giremeyeceğinden hamam sana elçi oldu, su da delil.
  • چون نتانی شد در آتش چون خلیل  ** گشت حمامت رسول آبت دلیل