English    Türkçe    فارسی   

5
1826-1875

  • Ne görünüşte bir ibadetin var, ne içinde gizli bir iyilik niyeti.
  • نه ترا از روی ظاهر طاعتی  ** نه ترا در سر و باطن نیتی 

  • Ne geceleri münacatta bulundun, namaz kıldın; ne gündüzleri haramdan çekindin oruç tuttun!
  • نه ترا شبها مناجات و قیام  ** نه ترا در روز پرهیز و صیام 

  • Ne kimseyi incitmemek için dilini tuttun, ne ibretle önüne ardına baktın.
  • نه ترا حفظ زبان ز آزار کس  ** نه نظر کردن به عبرت پیش و پس 

  • Önünde ölüm anlayışı ile can çekişmeden, ardında dostlarının ölümünden başka ne var ki?
  • پیش چه بود یاد مرگ و نزع خویش  ** پس چه باشد مردن یاران ز پیش 

  • Ne zulmünle yana yakıla coşarak bir tövbe ettin, ne ağlayıp sızlandın ey buğday gösterip arpa satan adı adam! 1830
  • نه ترا بر ظلم توبه‌ی پر خروش  ** ای دغا گندم‌نمای جوفروش 

  • Terazin eğriydi azgındı. Artık mükafat terazisinin doğru olmasını neye beklersin?
  • چون ترازوی تو کژ بود و دغا  ** راست چون جویی ترازوی جزا 

  • Hıyanette eksik tartmada adeta sol ayak kesilmiştin, nasıl olur da terazin sağ yanından gelir?
  • چونک پای چپ بدی در غدر و کاست  ** نامه چون آید ترا در دست راست 

  • A boyu bükülmüş, mükafat ve mücazat, gölge gibidir, elbet gölgen de önüne iki büküm düşecek.
  • چون جزا سایه‌ست ای قد تو خم  ** سایه‌ی تو کژ فتد در پیش هم 

  • Tanrıdan bu çeşit sert hitaplar gelir. Öyle ki bu sözleri dağ duysa kamburlaşır.
  • زین قبل آید خطابات درشت  ** که شود که را از آن هم کوز پشت 

  • Kul der ki: Yarabbi, buyurduklarının yüz misli kötüyüm, yüz misli kötüyüm, yüz misli kötü. 1835
  • بنده گوید آنچ فرمودی بیان  ** صد چنانم صد چنانم صد چنان 

  • Sen kötülüklerimi ilminle örttün, yoksa yaptığım fenalıkları bilirsin.
  • خود تو پوشیدی بترها را به حلم  ** ورنه می‌دانی فضیحتها به علم 

  • Fakat kendi savaşımı, hayır ve şerden öte olan işlerimi, küfrümü, yolumu yordamı mı,
  • لیک بیرون از جهاد و فعل خویش  ** از ورای خیر و شر و کفر و کیش 

  • Aczimle sana yalvarışımı, benim, yahut benim gibi yüzlerce kulun hayalini bir yana bırakalım.
  • وز نیاز عاجزانه‌ی خویشتن  ** وز خیال و وهم من یا صد چو من 

  • Ancak senin lütfuna ümit bağladım. Benim doğru oluşum, yahut inatçılığım söyle dursun.
  • بودم اومیدی به محض لطف تو  ** از ورای راست باشی یا عتو 

  • Ey garezsiz kerem sahibi, karşılıksız olan lütfuna, ihsanına ümit bağlamışım. 1840
  • بخشش محضی ز لطف بی‌عوض  ** بودم اومید ای کریم بی‌عوض 

  • Onun için kendi isime bakmıyorum, geri dönüp senin kayıtsız şartsız keremine bakıyorum.
  • رو سپس کردم بدان محض کرم  ** سوی فعل خویشتن می‌ننگرم 

  • O ümitle yüzümü geri çevirdim. Ben yokken varlığımı sen verdin.
  • سوی آن اومید کردم روی خویش  ** که وجودم داده‌ای از پیش بیش 

  • Bedavaca bana varlık elbisesi bağışladın. Ben daima buna güveniyordum.
  • خلعت هستی بدادی رایگان  ** من همیشه معتمد بودم بر آن 

  • Kul kendi suçunu ihsanını sayınca Tanrı ihsanı ile Tanrı bağışlaması gelip yetişir.
  • چون شمارد جرم خود را و خطا  ** محض بخشایش در آید در عطا 

  • Der ki: Ey melekler, onu tekrar bana getirin, çünkü gönül gözü rica ve niyazda. 1845
  • کای ملایک باز آریدش به ما  ** که بدستش چشم دل سوی رجا 

  • Ben de aldırmayayım da onu azat edeyim, o hatalara bir kalem çekivereyim.
  • لاابالی وار آزادش کنیم  ** وآن خطاها را همه خط بر زنیم 

  • Bir şeye aldırmamak, birinin iyiliğinden, kötülüğünden kendisine ziyan gelmeyen kişiye mübahtır.
  • لا ابالی مر کسی را شد مباح  ** کش زیان نبود ز غدر و از صلاح 

  • Keremimizden hös bir ateş yakalım da az çok, hiçbir suçu kusuru kalmasın.
  • آتشی خوش بر فروزیم از کرم  ** تا نماند جرم و زلت بیش و کم 

  • Öyle bir ateş yakalım ki yalımındaki değersiz kıvılcım bile suçu da yaksın, cebri de, ihtiyari da.
  • آتشی کز شعله‌اش کمتر شرار  ** می‌بسوزد جرم و جبر و اختیار 

  • İnsan ağırlıklarının bulunduğu yere bir yalım salalım da dikeni ruhani bir gül bahçesi haline getirelim. 1850
  • شعله در بنگاه انسانی زنیم  ** خار را گلزار روحانی کنیم 

  • Biz dokuzuncu kat gökten “Sizin isinizi düzeltir” kimyasını gönderdik.
  • ما فرستادیم از چرخ نهم  ** کیمیا یصلح لکم اعمالکم 

  • Artık o ebedi ve daimi nur karşısında insanlar babasının debdebesi ve ihtiyarı nedir ki?
  • خود چه باشد پیش نور مستقر  ** کر و فر اختیار بوالبشر 

  • Onun söyleyen dili, bir et parçası, gören gözü bir et lokması.
  • گوشت‌پاره آلت گویای او  ** پیه‌پاره منظر بینای او 

  • Duyan kulağı, iki parça kemikten, anlayan kalbi iki kahra kanan ibaret.
  • مسمع او آن دو پاره استخوان  ** مدرکش دو قطره خون یعنی جنان 

  • Sen pisliklerle dopdolu bir kurtcağızsın. Fakat cihana bir gürültü saldın. 1855
  • کرمکی و از قذر آکنده‌ای  ** طمطراقی در جهان افکنده‌ای 

  • Meniden yaratıldın, benliği bırak. Ey Eyaz, çarığı hatırla.
  • از منی بودی منی را واگذار  ** ای ایاز آن پوستین را یاد دار 

  • Eyaz'ın çarık ve postunu koyduğu bir odası vardı. Kapısı sağlam ve kilitli olduğu için kapı yoldaşları, orada bir define var sanırlardı.
  • قصه‌ی ایاز و حجره داشتن او جهت چارق و پوستین و گمان آمدن خواجه تاشانس را کی او را در آن حجره دفینه است به سبب محکمی در و گرانی قفل 

  • Eyaz, pek akıllı, fikirli olduğundan postu ile çarığını bir odaya asmıştı.
  • آن ایاز از زیرکی انگیخته  ** پوستین و چارقش آویخته 

  • Her gün o boş odaya gider, kendi kendisine Ululanma derdi, işte çağırın şu.
  • می‌رود هر روز در حجره‌ی خلا  ** چارقت اینست منگر درعلا 

  • Padişaha onun bir odası var dediler, oraya biriktirdiği altınları, gümüşleri altın küplerini koymuş.
  • شاه را گفتند او را حجره‌ایست  ** اندر آنجا زر و سیم و خمره‌ایست 

  • Kimseyi oraya sokmuyor. Daima kapısını kapalı tutuyor. 1860
  • راه می‌ندهد کسی را اندرو  ** بسته می‌دارد همیشه آن در او 

  • Padişah dedi ki: Tuhaf şey. O kölenin bizden gizlediği nedir ki acaba?
  • شاه فرمود ای عجب آن بنده را  ** چیست خود پنهان و پوشیده ز ما 

  • Bir beye, Oraya git, gece yarısı kapıyı aç, odaya gir.
  • پس اشارت کرد میری را که رو  ** نیم‌شب بگشای و اندر حجره شو 

  • Ne bulursan yağma et, sırrını da kapı yoldaşlarına aç.
  • هر چه یابی مر ترا یغماش کن  ** سر او را بر ندیمان فاش کن 

  • Bizden bu kadar ikramlar gördüğü, sayısız lütuflarımıza nail olduğu halde hasisliğinden altın gümüş biriktiriyor ha!
  • با چنین اکرام و لطف بی‌عدد  ** از لیمی سیم و زر پنهان کند 

  • Vefa gösterme de seviyorum demede, coşup köpürmede. Hey gidi buğday gösterip arpa satan hey! 1865
  • می‌نماید او وفا و عشق و جوش  ** وانگه او گندم‌نمای جوفروش 

  • Sevgide dirilik bulana kulluktan başka her şey haramdır, dedi.
  • هر که اندر عشق یابد زندگی  ** کفر باشد پیش او جز بندگی 

  • Gece yarısı o bey, otuz tane güvenilir adamla Eyaz’ın odasını açmaya gitti.
  • نیم‌شب آن میر با سی معتمد  ** در گشاد حجره‌ی او رای زد 

  • Bunca yiğit meşaleler yakmışlar, sevinerek odaya gidiyorlar.
  • مشعله بر کرده چندین پهلوان  ** جانب حجره روانه شادمان 

  • Padişahın emri bu. Odayı açacak, altın torbalarını alacağız diyorlardı.
  • که امر سلطانست بر حجره زنیم  ** هر یکی همیان زر در کش کنیم 

  • Onların birisi hey gidi hey diyordu, altın da nedir? Akik, lâl ve inciden haber ver. 1870
  • آن یکی می‌گفت هی چه جای زر  ** از عقیق و لعل گوی و از گهر 

  • Çünkü Padişah mahzeninin en has kulu o. Hatta bu güz o padişaha can mesabesinde.
  • خاص خاص مخزن سلطان ویست  ** بلک اکنون شاه را خود جان ویست 

  • Böyle bir sevgiye karsı yakutun, lâl-in akikin sözü mü olur?
  • چه محل دارد به پیش این عشیق  ** لعل و یاقوت و زمرد یا عقیق 

  • Padişahın ondan şüphesi yoktu. Sınama için bir latifeye girişmişti.
  • شاه را بر وی نبودی بد گمان  ** تسخری می‌کرد بهر امتحان 

  • Onu her türlü gıllugıştan temiz biliyordu. Fakat yine de vehmimden gönlü titriyordu.
  • پاک می‌دانستش از هر غش و غل  ** باز از وهمش همی‌لرزید دل 

  • Allah esirgesin diyordu, ya böyle bir şey çıkarda bundan incinirse. Utanmasını hiç istemem. 1875
  • که مبادا کین بود خسته شود  ** من نخواهم که برو خجلت رود