Arif, tuhaf tuhaf güldü de dedi ki: A içi kötü adam, bildiğin, gönlünde tuttuğun şeyden Tanrı seni kurtarsın.
سست خندید و بگفت ای بدنهاد ** زانک دانی ایزدت توبه دهاد
Tanrı'ya ulaşmış arifin Tanrı'dan isteği, Tanrı'nın kendinden bir şey istemesine benzer. Çünkü "Ben, onun kulağı, sözü, dili ve eli olurum" ve "O taşları attığın zaman sen atmadın, Allah attı" denmiştir. Bu hususta bir çok âyetlerle hadîsler vardır. Tanrı'nın sebep yaratması, suçlunun kulağını tutmuş, Nasuh tövbesine götürmüştür.
در بیان آنک دعای عارف واصل و درخواست او از حق هم‌چو درخواست حقست از خویشتن کی کنت له سمعا و بصرا و لسانا و یدا و قوله و ما رمیت اذ رمیت و لکن الله رمی و آیات و اخبار و آثار درین بسیارست و شرح سبب ساختن حق تا مجرم را گوش گرفته بتوبه‌ی نصوح آورد
O dua, yedi göğü de geçti, kabul edildi. O yoksulun işi, nihayet iyileşti, düzene girdi.
آن دعا از هفت گردون در گذشت ** کار آن مسکین به آخر خوب گشت
Çünkü şeyhin o duası, her duaya benzemez. Şeyh, Tanrıda yok olmuştur, onun sözü Hak sözüdür.
که آن دعای شیخ نه چون هر دعاست ** فانی است و گفت او گفت خداست
Tanrı, kendisinden bir şey isterse kendi isteğini nasıl reddeder?
چون خدا از خود سال و کد کند ** پس دعای خویش را چون رد کند
Ululuk ıssı Tanrı, onu bu lanetleme işten, bu vebalden kurtarmak için bir sebep halketti.2245
یک سبب انگیخت صنع ذوالجلال ** که رهانیدش ز نفرین و وبال
Nasuh, hamamda tası doldururken padişahın kızının bir incisi kayboldu.
اندر آن حمام پر می‌کرد طشت ** گوهری از دختر شه یاوه گشت
Küpesindeki incilerden biri kayboldu ve bütün kadınlar, o inciyi araştırmaya koyuldular.
گوهری از حلقه‌های گوش او ** یاوه گشت و هر زنی در جست و جو
Önce herkesin eşyasını araştırmak üzere hamamın kapısını iyice kapattılar.
پس در حمام را بستند سخت ** تا بجویند اولش در پیچ رخت
Herkesin eşyası arandı, inci bulunmadığı gibi inciyi çalan da rezil olmadı.
رختها جستند و آن پیدا نشد ** دزد گوهر نیز هم رسوا نشد
Bunun üzerine bu üstün körü işi bırakıp herkesin ağzını, kulağını, vücudundaki bütün delikleri adamakıllı aramaya koyuldular.2250
پس به جد جستن گرفتند از گزاف ** در دهان و گوش و اندر هر شکاف
O sedefi güzel inciyi altta, üstte her yanda araştırmaya başladılar.
در شکاف تحت و فوق و هر طرف ** جست و جو کردند دری خوش صدف
Hepiniz soyunun, ihtiyar genç herkes anadan doğma soyunsun diye bağırıldı.
بانگ آمد که همه عریان شوید ** هر که هستید ار عجوز و گر نوید
Sultanın hizmetçileri, o değerli inciyi bulmak için bir bir, herkesi aramaya başladılar.
یک به یک را حاجبه جستن گرفت ** تا پدید آید گهردانه‌ی شگفت
Nasuh, korkusundan tenha bir yere çekildi. Yüzü, korkusundan sapsarı olmuştu, dudakları gövermişti.
آن نصوح از ترس شد در خلوتی ** روی زرد و لب کبود از خشیتی
Ölümünü gözünün önünde görüyor, gazel yaprağı gibi tirtir titriyordu.2255
پیش چشم خویش او می‌دید مرگ ** رفت و می‌لرزید او مانند برگ
Dedi ki: Yarabbi, nice defalar tövbeler ettim; ahtlar ettim, sonra onları bozdum.
گفت یارب بارها برگشته‌ام ** توبه‌ها و عهدها بشکسته‌ام
Ben, bana lâyık olanları yaptım. Sonunda da işte bu kara sel, gelip çattı.
کرده‌ام آنها که از من می‌سزید ** تا چنین سیل سیاهی در رسید
Arama nöbeti bana gelirse eyvah bana! Kim bilir neler çekecek, ne güçlüklere düşeceğim?
نوبت جستن اگر در من رسد ** وه که جان من چه سختیها کشد
Ciğerime yüzlerce kor düştü. Münacatımdaki ciğer kokusuna bak.
در جگر افتاده‌استم صد شرر ** در مناجاتم ببین بوی جگر
Böyle bir keder, böyle bir gam, kâfirde bile olmasın. Rahmet eteğine sarıldım, medet medet!2260
این چنین اندوه کافر را مباد ** دامن رحمت گرفتم داد داد
Keşke anam, beni doğurmasaydı, yahut da beni bir aslan paralasaydı.
کاشکی مادر نزادی مر مرا ** یا مرا شیری بخوردی در چرا
Tanrım, sana düşeni yap. Beni, her delikten bir yılan sokmada.
ای خدا آن کن که از تو می‌سزد ** که ز هر سوراخ مارم می‌گزد
Ne de taş gibi bir canım, ne de demir gibi bir yüreğim varmış. Yoksa bu dertle çoktan erir, kan kesilirdim.
جان سنگین دارم و دل آهنین ** ورنه خون گشتی درین رنج و حنین
Vaktim daraldı, bir an içinde feryadıma yetiş, padişahlık et.
وقت تنگ آمد مرا و یک نفس ** پادشاهی کن مرا فریاد رس
Beni bu sefer de korur, suçumu örtersen ne olur? Her türlü yapılmıyacak işlerden tövbe ettim.2265
گر مرا این بار ستاری کنی ** توبه کردم من ز هر ناکردنی
Bu sefer de tövbemi kabul et de tövbemde durmak için yüzlerce kemer bağlanayım.
توبه‌ام بپذیر این بار دگر ** تا ببندم بهر توبه صد کمر
Bu sefer de kusurda bulunursam artık duamı ve sözümü dinleme.
من اگر این بار تقصیری کنم ** پس دگر مشنو دعا و گفتنم
Hem böyle söylenip titremede, hem katra katra gözyaşları dökmede, hem de cellâtların, hain kişilerin ellerine düştüm diye feryadetmedeydi.
این همی زارید و صد قطره روان ** که در افتادم به جلاد و عوان
Hiçbir Firenk bu hale düşmesin. Hiçbir mülhit bu feryada uğramasın diyor.
تا نمیرد هیچ افرنگی چنین ** هیچ ملحد را مبادا این حنین
Kendine ağlayıp duruyor, Azrail'i gözünün önünde görüyordu.2270
نوحه‌ها کرد او بر جان خویش ** روی عزرائیل دیده پیش پیش
Yarabbi, yarabbi diye o kadar söylendi ki kapı ve duvar da onunla beraber yarabbi, yarabbi demeye başladı.
ای خدا و ای خدا چندان بگفت ** که آن در و دیوار با او گشت جفت
O yarabbi yarabbi derken birden, inciyi arayanların sesi duyuldu:
در میان یارب و یارب بد او ** بانگ آمد از میان جست و جو
Arama nöbetinin Nasuh'a gelmesi ve "Herkesi aradık, Nasuh'u da arayın" denmesi, Nasuh'un korkudan kendisinden geçişi, Tanrı elçisinin - Tanrı ona rahmet ve esenlikler versin - bir hastalığa, yahut sıkıntıya uğradığı vakit "Şiddetten, açılır, savuşursun" buyurduğu gibi Nasuh'un da o şiddetten kurtuluşu.
نوبت جستن رسیدن به نصوح و آواز آمدن که همه را جستیم نصوح را بجویید و بیهوش شدن نصوح از آن هیبت و گشاده شدن کار بعد از نهایت بستگی کماکان یقول رسول الله صلی الله علیه و سلم اذا اصابه مرض او هم اشتدی ازمة تنفرجی
Herkesi aradık, ey Nasuh, sen gel. Bu sesi duyar duymaz, Nasuh kendisinden geçti, âdeta bedeninden ruhu uçtu.
جمله را جستیم پیش آی ای نصوح ** گشت بیهوش آن زمان پرید روح
Harap duvar gibi çöküverdi. Aklı fikri gitti, cansız bir hal aldı.
هم‌چو دیوار شکسته در فتاد ** هوش و عقلش رفت شد او چون جماد
Bedeninden amansız bir halde aklı gidince sırrı, derhal Tanrı'ya ulaştı.2275
چونک هوشش رفت از تن بی‌امان ** سر او با حق بپیوست آن زمان
Bomboş bir hale geldi, varlığı kalmadı. Tanrı, bir doğan kuşuna benziyen canını, huzuruna çağırdı.
چون تهی گشت و وجود او نماند ** باز جانش را خدا در پیش خواند
Muratsız gemisi kırılınca rahmet denizinin kıyısına düştü.
چون شکست آن کشتی او بی‌مراد ** در کنار رحمت دریا فتاد
Akılsız, fikirsiz bir hale gelince canı, Hakk'a ulaştı. İşte o zaman rahmet denizi coştu.
جان به حق پیوست چون بیهوش شد ** موج رحمت آن زمان در جوش شد
Canı, beden ayıbından kurtulunca sevine sevine aslına gitti.
چون که جانش وا رهید از ننگ تن ** رفت شادان پیش اصل خویشتن
Can, doğan kuşuna benzer, ten ona tuzaktır. O, beden tuzağına ayağı bağlı, kanadı kırık bir halde düşüp kalmıştır.2280
جان چو باز و تن مرورا کنده‌ای ** پای بسته پر شکسته بنده‌ای
Fakat aklı, fikri gidince ayağı açıldı. Artık o doğan kuşu, Keykubad'a uçar gider.
چونک هوشش رفت و پایش بر گشاد ** می‌پرد آن باز سوی کیقباد
Rahmet denizleri, coşunca taşlar bile abıhayatı içer.
چونک دریاهای رحمت جوش کرد ** سنگها هم آب حیوان نوش کرد
Zayıf zerre değerlenir, büyür. Topraktan meydana gelen şu döşeme, atlas haline gelir, değerli bir kumaş olur.
ذره‌ی لاغر شگرف و زفت شد ** فرش خاکی اطلس و زربفت شد
Yüz yıllık ölü, mezarından çıkar. Mel'un Şeytan güzelleşir, huriler bile ona haset ederler.
مرده‌ی صدساله بیرون شد ز گور ** دیو ملعون شد به خوبی رشک حور
Bütün bu yeryüzü yeşerir, kuru sopa meyva verir, tazeleşir.2285
این همه روی زمین سرسبز شد ** چوب خشک اشکوفه کرد و نغز شد
Kurt, kuzuyla eş olur. Ümitsizlerin damarları hoş bir hale gelir, izleri kutlu olur.
گرگ با بره حریف می شده ** ناامیدان خوش‌رگ و خوش پی شده
İncinin bulunması ve sultanın hizmetçi ve halayıklarının Nasuh'tan helâllık dilemeleri
یافته شدن گوهر و حلالی خواستن حاجبکان و کنیزکان شاه‌زاده از نصوح
Canı helak eden o korkudan sonra "Kaybolan inci, işte buracıkta" diye müjdeler geldi.
بعد از آن خوفی هلاک جان بده ** مژده‌ها آمد که اینک گم شده
Ansızın ses geldi: Korku gitti, o değen bulunmaz eşsiz inci bulundu.
بانگ آمد ناگهان که رفت بیم ** یافت شد گم گشته آن در یتیم
İnci bulundu, biz de neşelere daldık. Müjde verin, inci bulundu.
یافت شد واندر فرح در بافتیم ** مژدگانی ده که گوهر یافتیم
Hamam, halkın bağrışmasiyle, hüzün gitti feryadiyle, el çırpmasiyle doldu.2290
از غریو و نعره و دستک زدن ** پر شده حمام قد زال الحزن