Tanrıdan başka herkes düşmandır, dost odur. Şu halde dosttan düşmana şikâyetlenmek iyi bir şey mi?
غیر حق جمله عدواند اوست دوست ** با عدو از دوست شکوت کی نکوست
Bana ayran verirse bal istemem. Çünkü her nimetin bir gamı vardır.2360
تا دهد دوغم نخواهم انگبین ** زانک هر نعمت غمی دارد قرین
Oduncunun eşeği, has ahırdaki arap atlarının şevketini görünce o devleti dilemesi, bu hikâye münasebetiyle de yargılanma ve inayetten başka bir şey istemenin doğru olmadığı. Çünkü yüz çeşit zahmet, yargılanma lezzeti gibi olsa o zahmetlerin hepsi de atlıdır. Fakat denenmiyen devleti istersen o devletin bir de zahmeti vardır, sen onu göremezsin. Nitekim her tuzakta tane görünür, tuzak görünmez. Sense şu bir tek tuzağa tutulmuşsun, o tanelerin hep senin olmasını ister keşke oraya varsam onların hepsini toplasam dersin. Sanırsın ki o taneler, tuzaksızdır.
حکایت دیدن خر هیزمفروش با نوایی اسپان تازی را بر آخر خاص و تمنا بردن آن دولت را در موعظهی آنک تمنا نباید بردن الا مغفرت و عنایت و هدایت کی اگر در صد لون رنجی چون لذت مغفرت بود همه شیرین شود باقی هر دولتی کی آن را ناآزموده تمنی میبری با آن رنجی قرینست کی آن را نمیبینی چنانک از هر دامی دانه پیدا بود و فخ پنهان تو درین یک دام ماندهای تمنی میبری کی کاشکی با آن دانهها رفتمی پنداری کی آن دانهها بیدامست
Bir saka vardı. Onun da bir eşeği vardı. Mihnetten çember gibi iki büklüm olmuştu.
بود سقایی مرورا یک خری ** گشته از محنت دو تا چون چنبری
Sırtında ağır yükten açılmış yüzlerce yara vardı. Ölüm gününe âdeta âşıktı, ölümünü arayıp duruyordu.
پشتش از بار گران صد جای ریش ** عاشق و جویان روز مرگ خویش
Arpa nerde? Kuru otu bile bulamıyor, onunla bile karnını doyuramıyordu. Bir yandan sırtında yara vardı, bir yandan da sahibi demir bir şişle onu nodullayıp duruyordu.
جو کجا از کاه خشک او سیر نی ** در عقب زخمی و سیخی آهنی
İmrahor, onu görüp acıdı. Eşeğin sahibiyle dostluğu vardı.
میر آخر دید او را رحم کرد ** که آشنای صاحب خر بود مرد
Ona selâm verdi, bu eşek neden böyle dal gibi iki kat olmuş diye sordu.2365
پس سلامش کرد و پرسیدش ز حال ** کز چه این خر گشت دوتا همچو دال
Adam, benim yoksulluğumdan, benim taksiratımdan. Bu ağzı dili bağlı mahlûk saman bulamıyor dedi.
گفت از درویشی و تقصیر من ** که نمییابد خود این بستهدهن
İmrahor dedi ki: Sen, birkaç gün onu bana ver de padişahın ahırında kuvvetlensin.
گفت بسپارش به من تو روز چند ** تا شود در آخر شه زورمند
Adam, eşeği o merhametli kişiye verdi. O da onu padişahın ahırına bağladı.
خر بدو بسپرد و آن رحمتپرست ** در میان آخر سلطانش بست
Eşek, her yanda tavlı, semiz, güzel ve taze arap atlarını gördü.
خر ز هر سو مرکب تازی بدید ** با نوا و فربه و خوب و جدید
Ayak bastıkları yerler süpürülmüş, sulanmıştı. Saman da tam vaktinde geliyordu, arpa da tam vaktinde.2370
زیر پاشان روفته آبی زده ** که به وقت وجو به هنگام آمده
Atların tımarını da görünce başını göğe kaldırdı da dedi ki: Ey ulu Tanrı,
خارش و مالش مر اسپان را بدید ** پوز بالا کرد کای رب مجید
Tutalım eşeğim, senin mahlûkun değil miyim? Neden böyle perişanım, neden sırtım yaralı, neden zayıfım?
نه که مخلوق توم گیرم خرم ** از چه زار و پشت ریش و لاغرم
Geceleri arkamın acısından, karnımın acılığından her an ölümümü istiyorum,
شب ز درد پشت و از جوع شکم ** آرزومندم به مردن دم به دم
Bu atların halleri böyle mükemmel. Peki, neden azap ve belâ, yalnız bana mahsus?
حال این اسپان چنین خوش با نوا ** من چه مخصوصم به تعذیب و بلا
Derken ansızın savaş koptu. Arap atlarına eğerleri vurup savaşa sürdüler.2375
ناگهان آوازهی پیگار شد ** تازیان را وقت زین و کار شد
Onlar, düşmandan oklar yediler. Her yanlarına temrenler sapladı.
زخمهای تیر خوردند از عدو ** رفت پیکانها دریشان سو به سو
Savaştan geri dönüp hepsi de perişan bir halde ahıra düştüler.
از غزا باز آمدند آن تازیان ** اندر آخر جمله افتاده ستان
Ayakları sağlam iplerle mükemmel bağlandı. Nalbantlar sıra sıra dizildi.
پایهاشان بسته محکم با نوار ** نعلبندان ایستاده بر قطار