- Ahdi, tövbeyi bozmak, sonunda insanı lanete uğratır.
- نقض میثاق و شکست توبهها ** موجب لعنت شود در انتها
- Cumartesi günlerinde iş işlememeye memur olan Yahudiler, tövbelerini bozdular da çarpılıp helak oldular.
- نقض توبه و عهد آن اصحاب سبت ** موجب مسخ آمد و اهلاک و مقت
- Tanrı, o kavmi maymun şekline soktu. Çünkü inada girişip Tanrı ahdini bozdular.
- پس خدا آن قوم را بوزینه کرد ** چونک عهد حق شکستند از نبرد
- Bu ümmette beden çarpılması yoktur. Fakat ey akıllı fikirli adam, gönül, çarpılması vardır.
- اندرین امت نبد مسخ بدن ** لیک مسخ دل بود ای بوالفطن
- Bir adamın gönlü maymun gönlüne döndü mü bedeni de maymunun gönlünden daha aşağı olur. 2595
- چون دل بوزینه گردد آن دلش ** از دل بوزینه شد خوار آن گلش
- O eşeğin gönlü de hakikatten haberdar olsaydı, bir hünere nail olmuş bulunsaydı sureti yüzünden hor olur muydu hiç?
- گر هنر بودی دلش را ز اختبار ** خوار کی بودی ز صورت آن حمار
- Ashabı kehf'in köpeğinin huyu iyiydi, fakat sureti, köpek suretindeydi. Fakat bu sureti, ona bir noksan verdi mi?
- آن سگ اصحاب خوش بد سیرتش ** هیچ بودش منقصت زان صورتش
- Yahudiler, halk zahirî azabı görsün diye zahiren çarpıldılar.
- مسخ ظاهر بود اهل سبت را ** تا ببیند خلق ظاهر کبت را
- Fakat iç âleminden bunlardan başka yüz binlercesi, tövbesini bozma yüzünden domuz ve eşek oldu.
- از ره سر صد هزاران دگر ** گشته از توبه شکستن خوک و خر
- Tilkinin, ikinci defa kandırmak üzere o kaçan eşeğin yanına gelmesi
- دوم بار آمدن روبه بر این خر گریخته تا باز بفریبدش
- Tilki, çabucak eşeğin yanına geldi. Eşek, senin gibi dosttan çekinmek gerek. 2600
- پس بیامد زود روبه سوی خر ** گفت خر از چون تو یاری الحذر
- A adam olmayan dedi, ben sana ne yaptım da beni ejderhanın yanına götürdün?
- ناجوامردا چه کردم من ترا ** که به پیش اژدها بردی مرا
- Bana kinlenmene sebep neydi? Yaradılışlıdaki kötülükten başka ne sebep vardı buna a inatçı?
- موجب کین تو با جانم چه بود ** غیر خبث جوهر تو ای عنود
- Ona hiçbir eziyet vermediği, dokunmadığı halde gencin ayağını sokan akrep gibi hani.
- همچو کزدم کو گزد پای فتی ** نارسیده از وی او را زحمتی
- Yahut da bizden kendisine bir kötülük gelmediği halde can düşmanımız olan Şeytan gibi.
- یا چو دیوی کو عدوی جان ماست ** نارسیده زحمتش از ما و کاست
- Şeytan, tabiatı bakımından insana düşmandır. İnsanın helak oluşuna sevinir. 2605
- بلک طبعا خصم جان آدمیست ** از هلاک آدمی در خرمیست
- O, her an adamın peşine düşer, bir türlü bırakmaz. Huyunu, çirkin tabiatını bırakır mı hiç.
- از پی هر آدمی او نسکلد ** خو و طبع زشت خود او کی هلد
- Çünkü onun içindeki kötülük, sebep yokken onu zulme, düşmanlığa çeker.
- زانک خبث ذات او بیموجبی ** هست سوی ظلم و عدوان جاذبی
- Her an, seni bir kuyuya atmak için bir otağa çağırır.
- هر زمان خواند ترا تا خرگهی ** که در اندازد ترا اندر چهی
- Baş aşağı havuza yuvarlamak için filân yerde bir havuz var, dereler akıyor der durur.
- که فلان جا حوض آبست و عیون ** تا در اندازد به حوضت سرنگون
- Vahye nail olan, gözü açık bulunan Âdem'i bile o melun, kötülüğe, şerre düşürdü. 2610
- آدمی را با همه وحی و نظر ** اندر افکند آن لعین در شور و شر
- Âdem'in geçmişte bir suçu yoktu, ona bir zarar vermemişti, bir haksızlıkta bulunmamıştı.
- بیگناهی بیگزند سابقی ** که رسد او را ز آدم ناحقی
- Tilki dedi ki: O bir büyü, bir tılsımdı, senin gözüne aslan göründü.
- گفت روبه آن طلسم سحر بود ** که ترا در چشم آن شیری نمود
- Yoksa ben, beden bakımından senden zayıfım, öyle olduğu halde gece gündüz orada otlamaktayım..
- ورنه من از تو به تن مسکینترم ** که شب و روز اندر آنجا میچرم
- O çeşit bir tılsım yapmasalar da her obur, doğru oraya koşardı.
- گرنه زان گونه طلسمی ساختی ** هر شکمخواری بدانجا تاختی
- Fillerle, ejderhalarla dolu aç bir dünya durup dururken hiç tılsım olmadıkça yazı, öyle yemyeşil durur mu? 2615
- یک جهان بینوا پر پیل و ارج ** بیطلسمی کی بماندی سبز مرج
- Ben, öyle korkunç bir şey görürsen sakın korkma diyecektim ama,
- من ترا خود خواستم گفتن به درس ** که چنان هولی اگر بینی مترس
- Gönlüm, haline yandı, o derde daldım da aklımdan çıktı.
- لیک رفت از یاد علم آموزیت ** که بدم مستغرق دلسوزیت
- Seni köpek gibi acıkmış, perişan bir hakle görünce koşa koşa gelsin diye seğirttim.
- دیدمت در جوع کلب و بینوا ** میشتابیدم که آیی تا دوا
- Yoksa sana tılsımı anlatacak, sana bir hayal görünür ama aslı yoktur diyecektim.
- ورنه با تو گفتمی شرح طلسم ** که آن خیالی مینماید نیست جسم
- Eşeğin tilkiye cevabı
- جواب گفتن خر روباه را
- Eşek dedi ki: Hadi ey düşman, çekil önümden, çekil de çirkin suratını görmeyeyim. 2620
- گفت رو رو هین ز پیشم ای عدو ** تا نبینم روی تو ای زشترو
- Seni kötü talihli bir hale getiren Tanrı, çirkin suratını da kerih ve pek berbat bir hale soktu.
- آن خدایی که ترا بدبخت کرد ** روی زشتت را کریه و سخت کرد
- Bana hangi suratla geliyorsun? Gergedanın yüzü bile bu kadar kalın derili değildir.
- با کدامین روی میآیی به من ** این چنین سغری ندارد کرگدن
- Seni çayıra götüreyim diye apaçık canıma kastettin.
- رفتهای در خون جانم آشکار ** که ترا من رهبرم تا مرغزار
- Azrail'i gözlerimle gördüm. Sonra da yine bana düzen kurmaya, beni kandırmaya savaşıyorsun ha!
- تا بدیدم روی عزرائیل را ** باز آوردی فن و تسویل را
- Ben ister eşek olayım, ister eşeklerin kusuru. Nihayet benim de canım var. Bunu nasıl feda edebilirim? 2625
- گرچه من ننگ خرانم یا خرم ** جانورم جان دارم این را کی خرم
- O gördüğüm amansız korkuyu çocuk görseydi derhal kocalırdı.
- آنچ من دیدم ز هول بیامان ** طفل دیدی پیر گشتی در زمان
- O korkudan, o heybetten kendimi cansız, gönülsüz bir halde dağdan baş aşağı attım.
- بیدل و جان از نهیب آن شکوه ** سرنگون خود را در افکندم ز کوه
- O perdesiz azabı görür görmez ayağım, kakıldı kaldı.
- بسته شد پایم در آن دم از نهیب ** چون بدیدم آن عذاب بیحجاب
- Tanrıya ahdettim. Yarabbi dedim, ayağımdaki şu bağı çöz.
- عهد کردم با خدا کای ذوالمنن ** برگشا زین بستگی تو پای من
- Bundan böyle kimsenin vesvesesine kanmayayım, ey lûtuflar sahibi Tanrı, ey yardımcım, ahtım olsun, nezrim olsun! 2630
- تا ننوشم وسوسهی کس بعد ازین ** عهد کردم نذر کردم ای معین
- Tanrı, o anda ayağımın bağını çözdü. O dua ve sızlanma, o niyaz yüzünden ayağım çözüldü.
- حق گشاده کرد آن دم پای من ** زان دعا و زاری و ایمای من
- Yoksa o erkek aslan bana yetişseydi halim ne olurdu? Aslanın pençesi altında eşek ne hale gelir?
- ورنه اندر من رسیدی شیر نر ** چون بدی در زیر پنجهی شیر خر
- Yine o aç aslan hileyle seni bana yolladı değil mi a kötü arkadaş?
- باز بفرستادت آن شیر عرین ** سوی من از مکر ای بس القرین
- Herkesin, kendisine muhtaç olduğu ihtiyacı bulunmayan pâk Tann'nın zatına and olsun ki kötü yılan bile kötü arkadaştan yeğdir.
- حق ذات پاک الله الصمد ** که بود به مار بد از یار بد
- Çünkü kötü yılan, insanın yalnız canını alır. Kötü arkadaşsa insanı cehenneme sürer, orasını adama durak eder. 2635
- مار بد جانی ستاند از سلیم ** یار بد آرد سوی نار مقیم
- İnsanın, düşüp kalktığı adamla konuşa görüşe, huyiyle huylanır. Gönül arkadaşının huyunu kapar.
- از قرین بیقول و گفت و گوی او ** خو بدزدد دل نهان از خوی او
- O sana gölge saldı mı mayasız olduğu için senin mayanı çalar.
- چونک او افکند بر تو سایه را ** دزدد آن بیمایه از تو مایه را
- Aklın, sarhoş bir ejderha bile olsa kötü arkadaş, bil ki zümrüttür.
- عقل تو گر اژدهایی گشت مست ** یار بد او را زمرد دان که هست
- Aklının gözünü çıkarır, kör eder. Onun kınaması, seni taunun eline teslim eder.
- دیدهی عقلت بدو بیرون جهد ** طعن اوت اندر کف طاعون نهد
- Tilkinin eşeğe cevap vermesi
- جواب گفتن روبه خر را
- Tilki dedi ki: Bizim safımızda tortu yoktur. Fakat vehme gelen hayallerde, küçümsenecek şeyler değildir. 2640
- گفت روبه صاف ما را درد نیست ** لیک تخییلات وهمی خورد نیست