English    Türkçe    فارسی   

5
2595-2644

  • Bir adamın gönlü maymun gönlüne döndü mü bedeni de maymunun gönlünden daha aşağı olur. 2595
  • چون دل بوزینه گردد آن دلش  ** از دل بوزینه شد خوار آن گلش 

  • O eşeğin gönlü de hakikatten haberdar olsaydı, bir hünere nail olmuş bulunsaydı sureti yüzünden hor olur muydu hiç?
  • گر هنر بودی دلش را ز اختبار  ** خوار کی بودی ز صورت آن حمار 

  • Ashabı kehf'in köpeğinin huyu iyiydi, fakat sureti, köpek suretindeydi. Fakat bu sureti, ona bir noksan verdi mi?
  • آن سگ اصحاب خوش بد سیرتش  ** هیچ بودش منقصت زان صورتش 

  • Yahudiler, halk zahirî azabı görsün diye zahiren çarpıldılar.
  • مسخ ظاهر بود اهل سبت را  ** تا ببیند خلق ظاهر کبت را 

  • Fakat iç âleminden bunlardan başka yüz binlercesi, tövbesini bozma yüzünden domuz ve eşek oldu.
  • از ره سر صد هزاران دگر  ** گشته از توبه شکستن خوک و خر 

  • Tilkinin, ikinci defa kandırmak üzere o kaçan eşeğin yanına gelmesi
  • دوم بار آمدن روبه بر این خر گریخته تا باز بفریبدش 

  • Tilki, çabucak eşeğin yanına geldi. Eşek, senin gibi dosttan çekinmek gerek. 2600
  • پس بیامد زود روبه سوی خر  ** گفت خر از چون تو یاری الحذر 

  • A adam olmayan dedi, ben sana ne yaptım da beni ejderhanın yanına götürdün?
  • ناجوامردا چه کردم من ترا  ** که به پیش اژدها بردی مرا 

  • Bana kinlenmene sebep neydi? Yaradılışlıdaki kötülükten başka ne sebep vardı buna a inatçı?
  • موجب کین تو با جانم چه بود  ** غیر خبث جوهر تو ای عنود 

  • Ona hiçbir eziyet vermediği, dokunmadığı halde gencin ayağını sokan akrep gibi hani.
  • هم‌چو کزدم کو گزد پای فتی  ** نارسیده از وی او را زحمتی 

  • Yahut da bizden kendisine bir kötülük gelmediği halde can düşmanımız olan Şeytan gibi.
  • یا چو دیوی کو عدوی جان ماست  ** نارسیده زحمتش از ما و کاست 

  • Şeytan, tabiatı bakımından insana düşmandır. İnsanın helak oluşuna sevinir. 2605
  • بلک طبعا خصم جان آدمیست  ** از هلاک آدمی در خرمیست 

  • O, her an adamın peşine düşer, bir türlü bırakmaz. Huyunu, çirkin tabiatını bırakır mı hiç.
  • از پی هر آدمی او نسکلد  ** خو و طبع زشت خود او کی هلد 

  • Çünkü onun içindeki kötülük, sebep yokken onu zulme, düşmanlığa çeker.
  • زانک خبث ذات او بی‌موجبی  ** هست سوی ظلم و عدوان جاذبی 

  • Her an, seni bir kuyuya atmak için bir otağa çağırır.
  • هر زمان خواند ترا تا خرگهی  ** که در اندازد ترا اندر چهی 

  • Baş aşağı havuza yuvarlamak için filân yerde bir havuz var, dereler akıyor der durur.
  • که فلان جا حوض آبست و عیون  ** تا در اندازد به حوضت سرنگون 

  • Vahye nail olan, gözü açık bulunan Âdem'i bile o melun, kötülüğe, şerre düşürdü. 2610
  • آدمی را با همه وحی و نظر  ** اندر افکند آن لعین در شور و شر 

  • Âdem'in geçmişte bir suçu yoktu, ona bir zarar vermemişti, bir haksızlıkta bulunmamıştı.
  • بی‌گناهی بی‌گزند سابقی  ** که رسد او را ز آدم ناحقی 

  • Tilki dedi ki: O bir büyü, bir tılsımdı, senin gözüne aslan göründü.
  • گفت روبه آن طلسم سحر بود  ** که ترا در چشم آن شیری نمود 

  • Yoksa ben, beden bakımından senden zayıfım, öyle olduğu halde gece gündüz orada otlamaktayım..
  • ورنه من از تو به تن مسکین‌ترم  ** که شب و روز اندر آنجا می‌چرم 

  • O çeşit bir tılsım yapmasalar da her obur, doğru oraya koşardı.
  • گرنه زان گونه طلسمی ساختی  ** هر شکم‌خواری بدانجا تاختی 

  • Fillerle, ejderhalarla dolu aç bir dünya durup dururken hiç tılsım olmadıkça yazı, öyle yemyeşil durur mu? 2615
  • یک جهان بی‌نوا پر پیل و ارج  ** بی‌طلسمی کی بماندی سبز مرج 

  • Ben, öyle korkunç bir şey görürsen sakın korkma diyecektim ama,
  • من ترا خود خواستم گفتن به درس  ** که چنان هولی اگر بینی مترس 

  • Gönlüm, haline yandı, o derde daldım da aklımdan çıktı.
  • لیک رفت از یاد علم آموزیت  ** که بدم مستغرق دلسوزیت 

  • Seni köpek gibi acıkmış, perişan bir hakle görünce koşa koşa gelsin diye seğirttim.
  • دیدمت در جوع کلب و بی‌نوا  ** می‌شتابیدم که آیی تا دوا 

  • Yoksa sana tılsımı anlatacak, sana bir hayal görünür ama aslı yoktur diyecektim.
  • ورنه با تو گفتمی شرح طلسم  ** که آن خیالی می‌نماید نیست جسم 

  • Eşeğin tilkiye cevabı
  • جواب گفتن خر روباه را 

  • Eşek dedi ki: Hadi ey düşman, çekil önümden, çekil de çirkin suratını görmeyeyim. 2620
  • گفت رو رو هین ز پیشم ای عدو  ** تا نبینم روی تو ای زشت‌رو 

  • Seni kötü talihli bir hale getiren Tanrı, çirkin suratını da kerih ve pek berbat bir hale soktu.
  • آن خدایی که ترا بدبخت کرد  ** روی زشتت را کریه و سخت کرد 

  • Bana hangi suratla geliyorsun? Gergedanın yüzü bile bu kadar kalın derili değildir.
  • با کدامین روی می‌آیی به من  ** این چنین سغری ندارد کرگدن 

  • Seni çayıra götüreyim diye apaçık canıma kastettin.
  • رفته‌ای در خون جانم آشکار  ** که ترا من ره‌برم تا مرغزار 

  • Azrail'i gözlerimle gördüm. Sonra da yine bana düzen kurmaya, beni kandırmaya savaşıyorsun ha!
  • تا بدیدم روی عزرائیل را  ** باز آوردی فن و تسویل را 

  • Ben ister eşek olayım, ister eşeklerin kusuru. Nihayet benim de canım var. Bunu nasıl feda edebilirim? 2625
  • گرچه من ننگ خرانم یا خرم  ** جانورم جان دارم این را کی خرم 

  • O gördüğüm amansız korkuyu çocuk görseydi derhal kocalırdı.
  • آنچ من دیدم ز هول بی‌امان  ** طفل دیدی پیر گشتی در زمان 

  • O korkudan, o heybetten kendimi cansız, gönülsüz bir halde dağdan baş aşağı attım.
  • بی‌دل و جان از نهیب آن شکوه  ** سرنگون خود را در افکندم ز کوه 

  • O perdesiz azabı görür görmez ayağım, kakıldı kaldı.
  • بسته شد پایم در آن دم از نهیب  ** چون بدیدم آن عذاب بی‌حجاب 

  • Tanrıya ahdettim. Yarabbi dedim, ayağımdaki şu bağı çöz.
  • عهد کردم با خدا کای ذوالمنن  ** برگشا زین بستگی تو پای من 

  • Bundan böyle kimsenin vesvesesine kanmayayım, ey lûtuflar sahibi Tanrı, ey yardımcım, ahtım olsun, nezrim olsun! 2630
  • تا ننوشم وسوسه‌ی کس بعد ازین  ** عهد کردم نذر کردم ای معین 

  • Tanrı, o anda ayağımın bağını çözdü. O dua ve sızlanma, o niyaz yüzünden ayağım çözüldü.
  • حق گشاده کرد آن دم پای من  ** زان دعا و زاری و ایمای من 

  • Yoksa o erkek aslan bana yetişseydi halim ne olurdu? Aslanın pençesi altında eşek ne hale gelir?
  • ورنه اندر من رسیدی شیر نر  ** چون بدی در زیر پنجه‌ی شیر خر 

  • Yine o aç aslan hileyle seni bana yolladı değil mi a kötü arkadaş?
  • باز بفرستادت آن شیر عرین  ** سوی من از مکر ای بس القرین 

  • Herkesin, kendisine muhtaç olduğu ihtiyacı bulunmayan pâk Tann'nın zatına and olsun ki kötü yılan bile kötü arkadaştan yeğdir.
  • حق ذات پاک الله الصمد  ** که بود به مار بد از یار بد 

  • Çünkü kötü yılan, insanın yalnız canını alır. Kötü arkadaşsa insanı cehenneme sürer, orasını adama durak eder. 2635
  • مار بد جانی ستاند از سلیم  ** یار بد آرد سوی نار مقیم 

  • İnsanın, düşüp kalktığı adamla konuşa görüşe, huyiyle huylanır. Gönül arkadaşının huyunu kapar.
  • از قرین بی‌قول و گفت و گوی او  ** خو بدزدد دل نهان از خوی او 

  • O sana gölge saldı mı mayasız olduğu için senin mayanı çalar.
  • چونک او افکند بر تو سایه را  ** دزدد آن بی‌مایه از تو مایه را 

  • Aklın, sarhoş bir ejderha bile olsa kötü arkadaş, bil ki zümrüttür.
  • عقل تو گر اژدهایی گشت مست  ** یار بد او را زمرد دان که هست 

  • Aklının gözünü çıkarır, kör eder. Onun kınaması, seni taunun eline teslim eder.
  • دیده‌ی عقلت بدو بیرون جهد  ** طعن اوت اندر کف طاعون نهد 

  • Tilkinin eşeğe cevap vermesi
  • جواب گفتن روبه خر را 

  • Tilki dedi ki: Bizim safımızda tortu yoktur. Fakat vehme gelen hayallerde, küçümsenecek şeyler değildir. 2640
  • گفت روبه صاف ما را درد نیست  ** لیک تخییلات وهمی خورد نیست 

  • Ey sâf ve bön adam, bütün bunlar, senin vehmindir. Yoksa sana karşı hiçbir gıllügişim yok.
  • این همه وهم توست ای ساده‌دل  ** ورنه بر تو نه غشی دارم نه غل 

  • Kötü hayaline kapılıp bana bakma. Dostlara karşı neden kötü zanda bulunuyorsun?
  • از خیال زشت خود منگر به من  ** بر محبان از چه داری س ظن 

  • Sâf kardeşler hakkında iki zanda bulun. Zahiren onlardan cefa bile görsen haklarında kötü düşünceye kapılma.
  • ظن نیکو بر بر اخوان صفا  ** گرچه آید ظاهرا زیشان جفا 

  • Bu kötü hayal, bu kötü zan, meydana çıktı mı yüz binlerce dostu birbirinden ayırır.
  • این خیال و وهم بد چون شد پدید  ** صد هزاران یار را از هم برید