English    Türkçe    فارسی   

5
330-379

  • Sabah olup ta Kâbe yüz gösterdi mi kimin yol yitirdiği anlaşılır. 330
  • چونک کعبه رو نماید صبحگاه  ** کشف گردد که کی گم کردست راه 

  • Yahut da dalgıçlar gibi hani. Hepsi denize dalar, herkes, denizin dibinde eline ne geçerse aceleyle devşirir.
  • یا چو غواصان به زیر قعر آب  ** هر کسی چیزی همی‌چیند شتاب 

  • Değerli inci ümidiyle şunu bunu torbalarına doldururlar.
  • بر امید گوهر و در ثمین  ** توبره پر می‌کنند از آن و این 

  • O koca denizin dibinden çıktılar mı iri değerli inci kimdeyse meydana çıkar.
  • چون بر آیند از تگ دریای ژرف  ** کشف گردد صاحب در شگرف 

  • Öbürünün küçük inci, daha öbürünün de kırık taş parçaları ve boncuk bulduğu anlaşılır.
  • وآن دگر که برد مروارید خرد  ** وآن دگر که سنگ‌ریزه و شبه برد 

  • İşte onları uykularından uyaracak olan, kahredici ve kötülükleri açığa vurucu bulunan kıyamette buna benzer. 335
  • هکذی یبلوهم بالساهره  ** فتنة ذات افتضاح قاهره 

  • Her bölük pervaneler gibi alemde bir mumun etrafında dönüp dolaşır.
  • هم‌چنین هر قوم چون پروانگان  ** گرد شمعی پرزنان اندر جهان 

  • Kendilerini bir ateşe vururlar ama hakikatte kendi mumlarının çevresinde dolanmaktadırlar.
  • خویشتن بر آتشی برمی‌زنند  ** گرد شمع خود طوافی می‌کنند 

  • Alevinden ağacın daha ziyade yeşerdiği bahtı yaver Musa’nın ateşini umarlar.
  • بر امید آتش موسی بخت  ** کز لهیبش سبزتر گردد درخت 

  • Her sürü o ateşin ihsanını duymuştur; herkes her kıvılcımı o ateş sanır.
  • فضل آن آتش شنیده هر رمه  ** هر شرر را آن گمان برده همه 

  • Fakat sabah çağı, ebedilik nuru doğdu mu her biri, etrafında döndüğü nurun ne biçim bir mum olduğunu görür. 340
  • چون برآید صبحدم نور خلود  ** وا نماید هر یکی چه شمع بود 

  • Kim o zafer mumu ile kanadını yakmış ise o mum, ona seksen tane kanat bağışlar.
  • هر کرا پر سوخت زان شمع ظفر  ** بدهدش آن شمع خوش هشتاد پر 

  • Nice pervaneler iki gözlerini yummuşlardır da kötü bir muma atılmışlardır, kanatlarını yakıp onun altına düşe kalmışlardır.
  • جوق پروانه‌ی دو دیده دوخته  ** مانده زیر شمع بد پر سوخته 

  • Pişmanlıkla, hararetle çırpınıp dururlar. Gözlerinin bağı olmasına, böylece bir havaya körcesine düşmelerine ah ederler.
  • می‌طپد اندر پشیمانی و سوز  ** می‌کند آه از هوای چشم‌دوز 

  • Mum da ben yandım, seni yanmadan, cefa ve elemden nasıl kurtarabilirdim? der.
  • شمع او گوید که چون من سوختم  ** کی ترا برهانم از سوز و ستم 

  • Mum da ağlaya ağlaya der ki: Benim bile başım yandı, artık başkasını nasıl aydınlatabilirim? 345
  • شمع او گریان که من سرسوخته  ** چون کنم مر غیر را افروخته 

  • “Ey hasret, hazır ol o kullara ki” ayetinin tefsiri
  • تفسیر یا حسرة علی العباد 

  • O “Senin ahvaline baktım da gururlandım, halini geç gördüm” der.
  • او همی گوید که از اشکال تو  ** غره گشتم دیر دیدم حال تو 

  • Mum sönmüş, şarap bitmiş, sevgili de bizim eğri görüşümüzden utanmış, dalgalara batmış, gömülmüştür.
  • شمع مرده باده رفته دلربا  ** غوطه خورد از ننگ کژبینی ما 

  • Faydalar, ziyanın ve helakin ta kendisi olmuştur. Artık, körlükten Allahya şikayet et dur.
  • ظلت الارباح خسرا مغرما  ** نشتکی شکوی الی الله العمی 

  • Halbuki ne güzeldir inanılır müslüman, iman sahibi ve ibadet edip duran kardeşlerin ruhları.
  • حبذا ارواح اخوان ثقات  ** مسلمات مومنات قانتات 

  • Herkes bir yana yüz tutmuştur. O azizlerse hiç yanda olmayana yüz çevirmişlerdir. 350
  • هر کسی رویی به سویی برده‌اند  ** وان عزیزان رو به بی‌سو کرده‌اند 

  • Her güvercin bir yana uçmuştur, bu güvercinse cihetsizlik tarafına!
  • هر کبوتر می‌پرد در مذهبی  ** وین کبوتر جانب بی‌جانبی 

  • Biz ne hava kuşlarıyız, ne ev kuşları. Bizim yemimiz yemsizlik yemidir.
  • ما نه مرغان هوا نه خانگی  ** دانه‌ی ما دانه‌ی بی‌دانگی 

  • Onun için rızkımız böyle bol bol gelmededir; çünkü, bizim elbise dikmemiz elbiseyi yırtmaktır!
  • زان فراخ آمد چنین روزی ما  ** که دریدن شد قبادوزی ما 

  • Fereciye önce fereci denmesinin sebebi
  • سبب آنک فرجی را نام فرجی نهادند از اول 

  • Sofinin biri bir iç sıkıntısına uğradı, cüppesinin önünü yırttı, ondan sonra ferahladı.
  • صوفیی بدرید جبه در حرج  ** پیشش آمد بعد به دریدن فرج 

  • O yırtık cüppeye fereci (ferahlık) adını koydu. Bu lâkap, o kurtulmuş adamdan sonra yayıldı. 355
  • کرد نام آن دریده فرجی  ** این لقب شد فاش زان مرد نجی 

  • Yayıldı ama safını şeyh aldı, götürdü, halka tortudan ibaret olan adı kaldı.
  • این لقب شد فاش و صافش شیخ برد  ** ماند اندر طبع خلقان حرف درد 

  • Böylece her şeyin bir saf ve tortusuz tarafı vardır, adını da tortu gibi aleme bırakmıştır.
  • هم‌چنین هر نام صافی داشتست  ** اسم را چون دردیی بگذاشتست 

  • Kim toprak yemeyi adet edinmişse tortuya yapışmıştır. Sofi ise hemencecik safın bulunduğu tarafa gider.
  • هر که گل خوارست دردی را گرفت  ** رفت صوفی سوی صافی ناشکفت 

  • Elbette tortunun bir safı vardır der ve gönül, bu delaletle saflığa varır, ulaşır.
  • گفت لابد درد را صافی بود  ** زین دلالت دل به صفوت می‌رود 

  • Tortu güçlüktür, safı da kolaylığı. Saf, hurmaya benzer, tortu da hurma çağlasına. 360
  • درد عسر افتاد و صافش یسر او  ** صاف چون خرما و دردی بسر او 

  • Güçlük kolaylıkla beraberdir, kendine gel, ümidini kesme. Bu ölümden sonra hayata yol var.
  • یسر با عسرست هین آیس مباش  ** راه داری زین ممات اندر معاش 

  • Oğul ferahlamak istiyorsan cüppeni yırt da o saflıktan hemencecik baş çıkarsın.
  • روح خواهی جبه بشکاف ای پسر  ** تا از آن صفوت برآری زود سر 

  • Sofi saflığı dileyen kişidir. Sofilik, sof elbiseyle, terzilikle, yavaş yavaş yürümekle olmaz.
  • هست صوفی آنک شد صفوت‌طلب  ** نه از لباس صوف و خیاطی و دب 

  • Fakat bu alçak ve aşağılık kişilerce sofuluk, terzilikten ve oğlancılıktan ibarettir.
  • صوفیی گشته به پیش این لام  ** الخیاطه واللواطه والسلام 

  • Fakat o saflık, o iyi ad, san hayaliyle bu renge bürünmek de iyidir ama, 365
  • بر خیال آن صفا و نام نیک  ** رنگ پوشیدن نکو باشد ولیک 

  • O hayalle asla kadar gitmek şartıyla. Kat kat hayale tapanlar gibi değil.
  • بر خیالش گر روی تا اصل او  ** نی چو عباد خیال تو به تو 

  • Hayal, seni güzellik otağının çevresine sokulmaktan men eden gayret çavuşudur.
  • دور باش غیرتت آمد خیال  ** گرد بر گرد سراپرده‌ی جمال 

  • O, her arayanın yolunu, yol yok, diye keser. Onun hayali geldi mi, sana, dur, der.
  • بسته هر جوینده را که راه نیست  ** هر خیالش پیش می‌آید بیست 

  • Ancak kulağı delik ve anlayışlı kişiyi durdurmaz. Çünkü o, Allah yardımı askerine sığınmış, o sayede coşup köpürmüştür.
  • جز مگر آن تیزکوش تیزهوش  ** کش بود از جیش نصرتهاش جوش 

  • O, ne hayallerden ürker, sıçrar, ne de padişahlık taslar. Padişahın nişane olarak verdiği oku gösterir, yoluna gider. 370
  • نجهد از تخییلها نی شه شود  ** تیر شه بنماید آنگه ره شود 

  • Allahm, bu şaşkın gönle bir ok bağışla, bu iki kat olmuş yaylara bir ok ver.
  • این دل سرگشته را تدبیر بخش  ** وین کمانهای دوتو را تیر بخش 

  • Uluların içtikleri o gizli kadehten yeryüzüne bir yudumcuk saçtın.
  • جرعه‌ای بر ریختی زان خفیه جام  ** بر زمین خاک من کاس الکرام 

  • Güzellerin saçlarında, yüzlerinde o bir yudumcuk şarabın nişanesi var. Padişahlar, bu yüzden topraktan meydana gelen güzelleri yalar dururlar.
  • هست بر زلف و رخ از جرعه‌ش نشان  ** خاک را شاهان همی‌لیسند از آن 

  • Gece gündüz yüzlerce gönülle o topraktan meydana gelen güzeli öpüp durman, onda güzelliğin bir zerresi bulunduğundandır.
  • جرعه حسنست اندر خاک گش  ** که به صد دل روز و شب می‌بوسیش 

  • Seni, toprakla karışmış bir yudumcuk güzellik şarabı böyle deli divane ediyor, artık onun safı neler yapmaz? 375
  • جرعه خاک آمیز چون مجنون کند  ** مر ترا تا صاف او خود چون کند 

  • Herkes bir kerpiç parçasının önünde yenini, yakasını yırtmakta. Halbuki o kerpiç, güzelliğin bir yudumcuğuna, bir zerreciğine sahip.
  • هر کسی پیش کلوخی جامه‌چاک  ** که آن کلوخ از حسن آمد جرعه‌ناک 

  • Ayda, güneşte, hamel burcunda bir yudumcuk güzellik şarabı var. Arşta kürsüde, zuhal yıldızında bir zerrecik güzellik var.
  • جرعه‌ای بر ماه و خورشید و حمل  ** جرعه‌ای بر عرش و کرسی و زحل 

  • Ona bir yudum mu dersin, yoksa şaşılacak bir şey bu kimya mı dersin? Ona bir sürtünmekle bu kadar güzellikler meydana geliyor.
  • جرعه گوییش ای عجب یا کیمیا  ** که ز اسیبش بود چندین بها 

  • Ey akıllı kişi ona sürtünmeyi can ve gönülden dile. Fakat bu kimyaya “Ancak temiz olanlar dokunabilirler.”
  • جد طلب آسیب او ای ذوفنون  ** لا یمس ذاک الا المطهرون