چون یقین گشتش رخ او زرد شد ** از مسلمانی دل او سرد شد
Ben de teşvişten,azaptan kurtuldum,dün gece korkusuz,rahat bir uyku uyudum.
باز رستم من ز تشویش و عذاب ** دوش خوش خفتم در آن بی‌خوف خواب
Onun sesinden bundan dolayı rahatlaştım.Onun için de ona hediye getirdim;nerde o adam?3385
راحتم این بود از آواز او ** هدیه آوردم به شکر آن مرد کو
Müezzini görünce bu hediyeyi kabul et dedi,beni dertten kurtardın,elimi tuttun.
چون بدیدش گفت این هدیه پذیر ** که مرا گشتی مجیر و دستگیر
Bana öyle bir ihsanda bulundun ki senin azat kabul etmez bir kulun oldum.
آنچ کردی با من از احسان و بر ** بنده‌ی تو گشته‌ام من مستمر
Malda,mülkte,zenginlikte tek bir kişi olsaydım ağzını altınla doldururdum.
گر به مال و ملک و ثروت فردمی ** من دهانت را پر از زر کردمی
İşte sizin imanınız da bunun gibi riya,geçici bir şey.O ezan gibi yol kesici.
هست ایمان شما زرق و مجاز ** راه‌زن هم‌چون که آن بانگ نماز
Fakat Bayezid'in imanına,onun doğruluğuna karşı gönlümde nice hasret var.3390
لیک از ایمان و صدق بایزید ** چند حسرت در دل و جانم رسید
Hani şu kadın gibi..Eşeğin çiftleşmesini gördü de dedi ki:Amanın,şu tek erkeğe bakın!
هم‌چو آن زن کو جماع خر بدید ** گفت آوه چیست این فحل فرید
Çiftleşme buysa bizim kocalarımız,bizimle çiftleşmiyorlar,içimize aptes bozuyorlar.
گر جماع اینست بردند این خران ** بر کس ما می‌ریند این شوهران
Bayezid,imanın bütün şartlarını haiz..Aferinler olsun bunun gibi tek aslana!
داد جمله داد ایمان بایزید ** آفرینها بر چنین شیر فرید
Onun imanının bir katrası denize gitse deniz,o katrada gark olur.
قطره‌ای ز ایمانش در بحر ار رود ** بحر اندر قطره‌اش غرقه شود
Nitekim bir zerrecik ateş,ormanlara düşse o zerre,bütün ormanları yakar,yok eder.3395
هم‌چو ز آتش ذره‌ای در بیشه‌ها ** اندر آن ذره شود بیشه فنا
Padişahın,yahut ordunun gönlündeki hayal gibi.O hayal de hayaldir ama savaşta düşmanları mahveder.
چون خیالی در دل شه یا سپاه ** کرد اندر جنگ خصمان را تباه
Muhammed'in yüzünde bir yıldızdır parladı,kafirlerin,çıfıtların gevherleri yok oldu.
یک ستاره در محمد رخ نمود ** تا فنا شد گوهر گبر و جهود
İmana erişen aman buldu,imana gelmiyenlerin şüphesi iki kat oldu.
آنک ایمان یافت رفت اندر امان ** کفرهای باقیان شد دو گمان
Önce gelenlerin halis küfrü kalmadı da yerini ya müslümanlık tuttu,ya korku..
کفر صرف اولین باری نماند ** یا مسلمانی و یا بیمی نشاند
Bu da hileyle suyu yağa karıştırmaktır.Bu örnekler,nurun zerresine eşit olamaz.3400
این به حیله آب و روغن کردنیست ** این مثلها کفو ذره‌ی نور نیست
Zerre,bir cisimden ayrılmış,küçücük bir parçadan başka bir şey değildir.Zerre,taksim kabul etmiyen güneş olamaz ki.
ذره نبود جز حقیری منجسم ** ذره نبود شارق لا ینقسم
Zerre demekte bil ki gizli bir muradım var.Sen,denize mahrem değilsin,ancak köpüksün şimdi.
گفتن ذره مرادی دان خفی ** محرم دریا نه‌ای این دم کفی
Şeyhin parlak iman güneşi,şeyhin can doğusundan yüz gösterse,
آفتاب نیر ایمان شیخ ** گر نماید رخ ز شرق جان شیخ
Bütün aşağılık alemi ta yerin dibine kadar hazine kesilir,bütün yücelikler alemi,yemyeşil cennete döner.
جمله پستی گنج گیرد تا ثری ** جمله بالا خلد گیرد اخضری
Onun aydın nurdan bir canı var.Hor hakir topraktan bir bedeni.3405
او یکی جان دارد از نور منیر ** او یکی تن دارد از خاک حقیر
Şaştım kaldım,acaba o,bu mu,yoksa o mu?Söyle,bu işte müşküle düştüm.
ای عجب اینست او یا آن بگو ** که بماندم اندرین مشکل عمو
Kardeş,eğer o,bu ise o nedir ki yedi kat gök,onun nuriyle dolmuş.
گر وی اینست ای برادر چیست آن ** پر شده از نور او هفت آسمان
Yok..o,bu değilse dostum,şu beden nedir öyleyse?Acaba bu ikisinden hangisi,o kim?
ور وی آنست این بدن ای دوست چیست ** ای عجب زین دو کدامین است و کیست
Bir kadının,kocasına eti kedi yedi demesi,kocasının,kediyi terazide tartması,kedinin yarım batman gelmesi üzerine a kadın,et yarım batmandı,biraz da fazlaydı.Eğer bu etse kedi nerde,yok,bu kediyse et hani demesi.
حکایت آن زن کی گفت شوهر را کی گوشت را گربه خورد شوهر گربه را به ترازو بر کشید گربه نیم من برآمد گفت ای زن گوشت نیم من بود و افزون اگر این گوشتست گربه کو و اگر این گربه است گوشت کو
Bir adamın bir karısı vardı. Pek hilebaz,pek kötü huylu ve yol kesici bir kadındı.
بود مردی کدخدا او را زنی ** سخت طناز و پلید و ره‌زنی
Adam,eve ne getirirse harcar,telef ederdi. Adam da sesini çıkarmazdı.3410
هرچه آوردی تلف کردیش زن ** مرد مضطر بود اندر تن زدن
Bir gün adam,konuğunu ağırlamak için yüzlerce sıkıntıyla biraz et aldı,eve getirdi.
بهر مهمان گوشت آورد آن معیل ** سوی خانه با دو صد جهد طویل
Kadın onu kebap edip şarapla sildi,süpürdü.Adam gelince de düzensiz sözlerle hileye başladı.
زن بخوردش با کباب و با شراب ** مرد آمد گفت دفع ناصواب
Adam dedi ki:Konuk geldi.et nerde?Konuğa yemek çıkarmak lazım.
مرد گفتش گوشت کو مهمان رسید ** پیش مهمان لوت می‌باید کشید
Kadın eti şu kedi yedi,hadi git et al yine dedi.
گفت زن این گربه خورد آن گوشت را ** گوشت دیگر خر اگر باشد هلا
Adam,Aybek dedi,teraziyi getir,şu kediyi bir tartayım.3415
گفت ای ایبک ترازو را بیار ** گربه را من بر کشم اندر عیار
Terazi geldi,kediyi tarttı,yarım batman geldi.Bunun üzerine a hilebaz kadın dedi,
بر کشیدش بود گربه نیم من ** پس بگفت آن مرد کای محتال زن
Et yarım batmandı,yarım okka kadar da fazlalığı olacak.Kedi de tam yarım batman geldi.
گوشت نیم من بود و افزون یک ستیر ** هست گربه نیم‌من هم ای ستیر
Eğer bu,kediyse söyle,et nerede?Yok,bu etse hadi var,bucak bucak kediyi ara.
این اگر گربه‌ست پس آن گوشت کو ** ور بود این گوشت گربه کو بجو
Bayezid de buysa o ruh nedir?O,o ruhsa şu suret kim?
بایزید ار این بود آن روح چیست ** ور وی آن روحست این تصویر کیست
Dostum,hayretler içinde hayrete düştüm.Bu,ne senin işin,ne benim işim.3420
حیرت اندر حیرتست ای یار من ** این نه کار تست و نه هم کار من
Her ikisi de odur.Fakat mahsulün aslı tanedir,o saman çöpü,feridir.
هر دو او باشد ولیک از ریع زرع ** دانه باشد اصل و آن که پره فرع
Tanrı hikmeti,bu zıtları birbiriyle kaynaştırdı.Ey kasap,şu oyluk eti,gerdanla beraber işte.
حکمت این اضداد را با هم ببست ** ای قصاب این گردران با گردنست
Ruh,bedensiz bir iş yapamaz.Kalıbın da ruhsuz soğur,donar.
روح بی‌قالب نداند کار کرد ** قالبت بی‌جان فسرده بود و سرد
Kalıbın meydandadır da canın gizli.Alemin sebepleri de şu ikisinden düzelmiştir.
قالبت پیدا و آن جانت نهان ** راست شد زین هر دو اسباب جهان
Toprağı,bir adamın başına atarsan baş yarmaz.Suyu birinin başına atsan yine baş yarılmaz.3425
خاک را بر سر زنی سر نشکند ** آب را بر سر زنی در نشکند
Baş yarmak istiyorsan suyla toprağı birbirine katıp kerpiç yapman gerek.
گر تو می‌خواهی که سر را بشکنی ** آب را و خاک را بر هم زنی
Baş yardın mı o kerpiçin suyu,aslına gider,ayrılış gününde toprak da toprağa kavuşur.
چون شکستی سر رود آبش به اصل ** خاک سوی خاک آید روز فصل