English    Türkçe    فارسی   

6
1-50

  • Ey gönüllerin hayatı Hüsameddin, nice zamandır altıncı cildin yazılmasına meyledip durmaktasın.
  • ای حیات دل حسام‌الدین بسی  ** میل می‌جوشد به قسم سادسی 

  • Husami-name, senin gibi bilgisi çok bir erin çekişiyle dünyayı dönüp dolaşmada.
  • گشت از جذب چو تو علامه‌ای  ** در جهان گردان حسامی نامه‌ای 

  • Ey mânevi er, Mesnevinin son cildi olan altıncı cildi de sana armağan sunmaktayım.
  • پیش‌کش می‌آرمت ای معنوی  ** قسم سادس در تمام مثنوی 

  • Bu altı ciltle altı cihete nur saç da çevresini dolanmayan dolansın.
  • شش جهت را نور ده زین شش صحف  ** کی یطوف حوله من لم یطف 

  • Aşkın beşle, altıyla işi yoktur. Onun maksadı, ancak sevgilinin kendisini çekmesidir. 5
  • عشق را با پنج و با شش کار نیست  ** مقصد او جز که جذب یار نیست 

  • Belki bundan sonra bir izin gelir de söylenmesi lâzım olan sırlar söylenir.
  • بوک فیما بعد دستوری رسد  ** رازهای گفتنی گفته شود 

  • Bu ince ve gizli kinayelerden daha açık, daha anlayışlı bir tarzda anlatılır.
  • یا بیانی که بود نزدیکتر  ** زین کنایات دقیق مستتر 

  • Sır, ancak sırrı bilenle eşittir. Sır, onu inkâr eden kişinin kulağına söylenmez.
  • راز جز با رازدان انباز نیست  ** راز اندر گوش منکر راز نیست 

  • Fakat Allah’dan davet etme emri gelince artık halkın kabul edip etmemesiyle ne işimiz var?
  • لیک دعوت واردست از کردگار  ** با قبول و ناقبول او را چه کار 

  • Nuh, tam dokuz yüz yıl kavmini davet edip durdu. Her an da kavminin inkârı arttı. 10
  • نوح نهصد سال دعوت می‌نمود  ** دم به دم انکار قومش می‌فزود 

  • Fakat söylemeden vazgeçti mi? Hiç sükût mağarasına çekilmeye kalkıştı mı?
  • هیچ از گفتن عنان واپس کشید  ** هیچ اندر غار خاموشی خزید 

  • Köpeklerin havlaması ile kervan, hiç yolundan kalır mı?
  • گفت از بانگ و علالای سگان  ** هیچ واگردد ز راهی کاروان 

  • Ay ışığı olan gecede dolunay, köpeklerin havlaması ile yürüyüşünü ağırlaştırır mı, dedi.
  • یا شب مهتاب از غوغای سگ  ** سست گردد بدر را در سیر تگ 

  • Ay, ışığını saçar, köpek de havlar durur. Herkes, yaradılışına göre bir hizmette bulunur.
  • مه فشاند نور و سگ عو عو کند  ** هر کسی بر خلقت خود می‌تند 

  • Takdir herkese bir hizmet vermiş, herkesi bir işe lâyık görüp iptilâya salmıştır. 15
  • هر کسی را خدمتی داده قضا  ** در خور آن گوهرش در ابتلا 

  • Ay der ki: Köpek, o pis sesini bırakmıyorsa ben ayım, gidişimi nasıl bırakırım ki?
  • چونک نگذارد سگ آن نعره‌ی سقم  ** من مهم سیران خود را چون هلم 

  • Sirke, sirkeliğini artırdıkça şekerin artması gerek.
  • چونک سرکه سرکگی افزون کند  ** پس شکر را واجب افزونی بود 

  • Kahır, sirkedir, lütuf da bala benzer. Sirkengübinin temeli, bu ikisidir.
  • قهر سرکه لطف هم‌چون انگبین  ** کین دو باشد رکن هر اسکنجبین 

  • Bal, sirkeden az oldu mu sirkengübin, iyi olmaz.
  • انگبین گر پای کم آرد ز خل  ** آیند آن اسکنجبین اندر خلل 

  • Nuh’un kavmi de, ona sirke döküp duruyorlardı, fakat Allah’nın lütuf ve ihsan denizi ona daha fazla şeker dökmekteydi. 20
  • قوم بر وی سرکه‌ها می‌ریختند  ** نوح را دریا فزون می‌ریخت قند 

  • Onun şekerine cömertlik denizinden yardım edilmekte idi de o yüzden âlem halkının sirkesinden fazlaydı onun şekeri.
  • قند او را بد مدد از بحر جود  ** پس ز سرکه‌ی اهل عالم می‌فزود 

  • Tek bir kişi ama bine bedel... Kimdir o? Allah velisi. Hattâ o yüce Allah kulu, yüzlerce zamanın tek eridir.
  • واحد کالالف کی بود آن ولی  ** بلک صد قرنست آن عبدالعلی 

  • Denize bir yol bulmuş olan küpün önünde ırmaklar bile diz çöker.
  • خم که از دریا درو راهی شود  ** پیش او جیحونها زانو زند 

  • Hele şu deniz yok mu? Bütün denizler, bu örmekleri, bu sözleri duyunca,
  • خاصه این دریا که دریاها همه  ** چون شنیدند این مثال و دمدمه 

  • Ulu bir ad, küçücük, ehemmiyetsiz bir ada eş oldu diye utançlarından ağızları acılaşır. 25
  • شد دهانشان تلخ ازین شرم و خجل  ** که قرین شد نام اعظم با اقل 

  • Bu dünyanın o dünya ile birleşmesinden bu dünya, utanır, ortadan kalkar.
  • در قران این جهان با آن جهان  ** این جهان از شرم می‌گردد جهان 

  • Bu söz dardır, derecesi pek aşağıdır. Yoksa bayağı bir şeyin hasın hası ile ne münasebeti var?
  • این عبارت تنگ و قاصر رتبتست  ** ورنه خس را با اخص چه نسبتست 

  • Kuzgun,üzüm bağında kuzgunca bağırır. Fakat bülbül, bunu duyup sesini azaltır mı?
  • زاغ در رز نعره‌ی زاغان زند  ** بلبل از آواز خوش کی کم کند 

  • Bu “Allah dilediğini yapar” pazarında her ikisi için de ayrı alıcı var.
  • پس خریدارست هر یک را جدا  ** اندرین بازار یفعل ما یشا 

  • Dikenliğin gıdası ateştir; sarhoş dimağının gıdası da gül kokusu. 30
  • نقل خارستان غذای آتش است  ** بوی گل قوت دماغ سرخوش است 

  • Bir leş, bizce kötüdür, pistir ama domuzla köpeğe şekerdir helvadır.
  • گر پلیدی پیش ما رسوا بود  ** خوک و سگ را شکر و حلوا بود 

  • Pisler, şu pisliklerini yapa dursunlar, sular da pisleri arıtmaya savaşır.
  • گر پلیدان این پلیدیها کنند  ** آبها بر پاک کردن می‌تنند 

  • Yılanlar zehir saçar, acılar bizi perişan eder ama,
  • گرچه ماران زهرافشان می‌کنند  ** ورچه تلخان‌مان پریشان می‌کنند 

  • Bal arıları dağlarda, kovanlarda, ağaçlarda baldan şeker ambarları doldurur.
  • نحلها بر کو و کندو و شجر  ** می‌نهند از شهد انبار شکر 

  • Zehirler, tesirlerini yapıp dururlar ama panzehirler de hemen o tesirleri gideriverir. 35
  • زهرها هرچند زهری می‌کنند  ** زود تریاقاتشان بر می‌کنند 

  • Şu âleme baksan görürsün ki baştanbaşa savaştan ibarettir. Zerre, zerreyle âdeta dinin kâfirlerle savaşması gibi savaşır durur.
  • این جهان جنگست کل چون بنگری  ** ذره با ذره چو دین با کافری 

  • Bir zerre sola doğru uçmaktadır, öbürü sağa doğru gidip arayacağını aramada.
  • آن یکی ذره همی پرد به چپ  ** وآن دگر سوی یمین اندر طلب 

  • Bir zerre yücelere çıkmada, öbürü baş aşağı düşmede. Şöyle durur gibi görünürler ama onların savaşını bu durgunluk âleminde gör.
  • ذره‌ای بالا و آن دیگر نگون  ** جنگ فعلیشان ببین اندر رکون 

  • Onların fiilî savaşları, gizli savaşlarından ileri gelmededir. Bu aykırılığı gör de o aykırılığı anla.
  • جنگ فعلی هست از جنگ نهان  ** زین تخالف آن تخالف را بدان 

  • Fakat güneşte mahvolan zerrenin savaşı, vasıftan, hesaptan dışarıdır. 40
  • ذره‌ای کان محو شد در آفتاب  ** جنگ او بیرون شد از وصف و حساب 

  • Zerrenin kendisi de, nefesi de mahvoldu mu artık onun savaşı, ancak güneşin savaşıdır.
  • چون ز ذره محو شد نفس و نفس  ** جنگش اکنون جنگ خورشیدست بس 

  • Onun kendiliğinden hareketi de kalmamıştır, duruşu da. Neden? “Biz Allahya dönenleriz” sırrından.
  • رفت از وی جنبش طبع و سکون  ** از چه از انا الیه راجعون 

  • Biz, kendimizden geçip senin denizine döndük. Asıldan süt içtik, geliştik.
  • ما به بحر تو ز خود راجع شدیم  ** وز رضاع اصل مسترضع شدیم 

  • Ey gulyabaniye aldanıp yolun ferilerine dalan, ey usulsüz kişi asıllardan az bahset.
  • در فروغ راه ای مانده ز غول  ** لاف کم زن از اصول ای بی‌اصول 

  • Bizim savaşımız da hakikatte bizden değildir. Sulhumuz da. Her halimiz, Allah’nın iki parmağı arasındadır. 45
  • جنگ ما و صلح ما در نور عین  ** نیست از ما هست بین اصبعین 

  • Tabiat, iş ve söz bakımından cüzüler arasındaki savaş, pek korkunç bir savaştır.
  • جنگ طبعی جنگ فعلی جنگ قول  ** در میان جزوها حربیست هول 

  • Fakat bu âlem, şu savaşla durmadadır. Unsurlara bak da anla.
  • این جهان زن جنگ قایم می‌بود  ** در عناصر در نگر تا حل شود 

  • Dört unsur, dört kuvvetli direktir. Dünyanın tavanı, onlarla düz durmada.
  • چار عنصر چار استون قویست  ** که بدیشان سقف دنیا مستویست 

  • Her direk, öbürünü kırar. Su direği, ateş direğini yıkar.
  • هر ستونی اشکننده‌ی آن دگر  ** استن آب اشکننده‌ی آن شرر 

  • Halkın yapısı, zıtlar üstüne kurulmuş. Hâsılı biz, zarar bakımından da savaştayız, fayda bakımından da. 50
  • پس بنای خلق بر اضداد بود  ** لاجرم ما جنگییم از ضر و سود