English    Türkçe    فارسی   

6
1297-1346

  • Sağdan mı esiyor, soldan mı? Onu sana yaprakların hareketi söyler.
  • کز یمینست او وزان یا از شمال  ** جنبش برگت بگوید وصف حال 

  • Gönül sarhoşluğu nerededir? Görmezsin. Onu nergise benzeyen mahmur gözlerde ara.
  • مستی دل را نمی‌دانی که کو  ** وصف او از نرگس مخمور جو 

  • Allahnın zatından da uzak olduğun için onu peygamberlerle mucizelerden bile bilirsin.
  • چون ز ذات حق بعیدی وصف ذات  ** باز دانی از رسول و معجزات 

  • Gizli olan mucize ve kerametler, temiz pirlerden gönüllere akseder. 1300
  • معجزاتی و کراماتی خفی  ** بر زند بر دل ز پیران صفی 

  • Onların gönüllerinde yüzlerce hazır kıyamet vardır... En aşağısı şudur: Komşuları sarhoş olur.
  • که درونشان صد قیامت نقد هست  ** کمترین آنک شود همسایه مست 

  • Kutlu bir kişinin yanına göçen talihli, Allah ile düşüp kalkıyor demektir.
  • پس جلیس الله گشت آن نیک‌بخت  ** کو به پهلوی سعیدی برد رخت 

  • Cansız şeylere tesir eden mucize ya sopa ( nın ejderha olması) dır, ya deniz(in bölünmesi) dir, yahut da ayın ikiye ayrılışı.
  • معجزه کان بر جمادی زد اثر  ** یا عصا با بحر یا شق‌القمر 

  • Fakat vasıtasız olarak cana tesir ederse gizlice bir ilgiyle ilgilenir.
  • گر ترا بر جان زند بی‌واسطه  ** متصل گردد به پنهان رابطه 

  • Mucize ve kerametlerin cansız şeylere tesiri eğretidir,geçip gider.Fakat ruha tesiri daimidir, birbiri ardınca ulanır durur. 1305
  • بر جمادات آن اثرها عاریه‌ست  ** از پی روح خوش متواریه‌ست 

  • Bu suretle o cansız şeyden adamın gönlüne tesir eder. Ne hoştur hamur heyulası olmayan ekmek.
  • تا از آن جامد اثر گیرد ضمیر  ** حبذا نان بی‌هیولای خمیر 

  • Ne hoştur Mesih’in hiç eksilmeyen sofrası, ne hoştur Meryem’in bağsız, bahçesiz yetişen meyvesi.
  • حبذا خوان مسیحی بی‌کمی  ** حبذا بی‌باغ میوه‌ی مریمی 

  • Kamil erin canından kopup gelen mucizeler, talibin canına, gönlüne hayat gibi tesir eder.
  • بر زند از جان کامل معجزات  ** بر ضمیر جان طالب چون حیات 

  • Mucize denizdir, nakıs kişiyse karada yaşayan kuş. Suda yaşayan kuş, helâk olmadan emindir.
  • معجزه بحرست و ناقص مرغ خاک  ** مرغ آبی در وی آمن از هلاک 

  • Her namahremin canını âciz eder, fakat hem dem olan kişinin canına kudret bağışlar. 1310
  • عجزبخش جان هر نامحرمی  ** لیک قدرت‌بخش جان هم‌دمی 

  • İçinde bu kutluluğu bulamazsan her an zahirden istidlalde bulun.
  • چون نیابی این سعادت در ضمیر  ** پس ز ظاهر هر دم استدلال گیر 

  • Tesirler, insanın duygularında görünür durur. Bunlar, tesir edeni haber verirler.
  • که اثرها بر مشاعر ظاهرست  ** وین اثرها از مثر مخبرست 

  • Her ilâcın manâsı hakikati, her hünerin sanatı, sihri gibi gizlidir.
  • هست پنهان معنی هر داروی  ** هم‌چو سحر و صنعت هر جادوی 

  • Fakat yaptığı işe ve eserlerine bakarsan hakikati gizli olmakla beraber onu meydana çıkarırsın.
  • چون نظر در فعل و آثارش کنی  ** گرچه پنهانست اظهارش کنی 

  • İçinde gizli olan kuvvet, fiile gelince açığa çıkar, görünür. 1315
  • قوتی کان اندرونش مضمرست  ** چون به فعل آید عیان و مظهرست 

  • Bunların hepsi, sana eserleriyle görünür de nasıl olur. Allah, eserleriyle görünmez?
  • چون به آثار این همه پیدا شدت  ** چون نشد پیدا ز تاثیر ایزدت 

  • Sebeplerle tesirler, iç ve kabuk değil mi? Araştırırsan hepsi de onun eserleri değil mi?
  • نه سببها و اثرها مغز و پوست  ** چون بجویی جملگی آثار اوست 

  • Eserlerine bakıyor da bazı şeyleri seviyorsun, peki, neden eserleri bağışlayandan haberin yok?
  • دوست گیری چیزها را از اثر  ** پس چرا ز آثاربخشی بی‌خبر 

  • Bir hayale kapılıp halkı seviyorsun da doğu ve batının padişahını nasıl sevmiyorsun?
  • از خیالی دوست گیری خلق را  ** چون نگیری شاه غرب و شرق را 

  • Ey ulu kişi, bu sözün sonu gelmez. Bu husustaki hırsımız da dilerim bitmesin. 1320
  • این سخن پایان ندارد ای قباد  ** حرص ما را اندرین پایان مباد 

  • Hasta hikâyesi
  • رجوع به قصه‌ی رنجور 

  • Dön de hasta hikâyesini söyle, ayıpları örten hekimle macerasını anlat.
  • باز گرد و قصه‌ی رنجور گو  ** با طبیب آگه ستارخو 

  • Hekim, hastanın nabzını tutup halini anladı. İyileşme ümidi hiç yoktu.
  • نبض او بگرفت و واقف شد ز حال  ** که امید صحت او بد محال 

  • Dedi ki: Gönlün ne dilerse onu yap da bedenindeki bu eski dert gitsin.
  • گفت هر چت دل بخواهد آن بکن  ** تا رود از جسمت این رنج کهن 

  • Hatırına ne gelirse yap, geri durma da sabır ve perhiz, sana eziyet vermesin.
  • هرچه خواهد خاطر تو وا مگیر  ** تا نگردد صبر و پرهیزت زحیر 

  • Bil ki sabır ve perhiz, bu hastalığa ziyandır, gönlüne geleni yap. 1325
  • صبر و پرهیز این مرض را دان زیان  ** هرچه خواهد دل در آرش در میان 

  • Hastaya, Allahnın dediği gibi âdeta “Dilediğinizi yapın” dedi.
  • این چنین رنجور را گفت ای عمو  ** حق تعالی اعملوا ما شتم 

  • Hasta âlâ dedi, haydi sen git, hayra karşı. Ben ırmak kıyısına seyre gidiyorum.
  • گفت رو هین خیر بادت جان عم  ** من تماشای لب جو می‌روم 

  • Kendisine sıhhatten bir kapı açılsın, iyileşsin diye gönlünün dilediğince ırmak kıyısında gezinip duruyordu.
  • بر مراد دل همی‌گشت او بر آب  ** تا که صحت را بیابد فتح باب 

  • Su kenarında bir sofi oturmuş, elini yüzünü yıkıyor, temizken bir kat daha temiz oluyordu.
  • بر لب جو صوفیی بنشسته بود  ** دست و رو می‌شست و پاکی می‌فزود 

  • Hasta sofinin kafasını görünce hülyaya kapıldı, içinden bir sille vurmak isteği coştu. 1330
  • او قفااش دید چون تخییلیی  ** کرد او را آرزوی سیلیی 

  • Bulgur aşına tapan sofinin kellesine vurmak için elini kaldırdı.
  • بر قفای صوفی حمزه‌پرست  ** راست می‌کرد از برای صفع دست 

  • Hekim, içinden geçeni yapmazsan o, sana dert olur dedi.
  • کارزو را گر نرانم تا رود  ** آن طبیبم گفت کان علت شود 

  • Allah da “Kendinizi, elinizle, tehlikeye atmayın” buyurmuştur. Hele bir sille aşk edeyim.
  • سیلیش اندر برم در معرکه  ** زانک لا تلقوا بایدی تهلکه 

  • Bu sabır ve perhiz, bir tehlikedir. Başkaları gibi çekinme, bir iyice vur bakalım diyordu.
  • تهلکه‌ست این صبر و پرهیز ای فلان  ** خوش بکوبش تن مزن چون دیگران 

  • Silleyi aşk edince sofinin kellesinden şırrak diye bir ses çıktı. Sofi, hey asi kaltaban diye bağırdı. 1335
  • چون زدش سیلی برآمد یک طراق  ** گفت صوفی هی هی ای قواد عاق 

  • Ona iki üç yumruk vurmak, sakalını, bıyığını yolmak istedi ama vazgeçti.
  • خواست صوفی تا دو سه مشتش زند  ** سبلت و ریشش یکایک بر کند 

  • Halk da hastadır, hummalıdır, çaresizdir. Şeytanın igvasıyla böyle sille vurur durur.
  • خلق رنجور دق و بیچاره‌اند  ** وز خداع دیو سیلی باره‌اند 

  • Hepside suçsuzları incitmeye haristir. Birbirlerinin kafasını noksan görürler
  • جمله در ایذای بی‌جرمان حریص  ** در قفای همدگر جویان نقیص 

  • Ey suçsuzların kafasına vuran, bunun cezasını kendi kafanda görmüyor musun?
  • ای زننده بی‌گناهان را قفا  ** در قفای خود نمی‌بینی جزا 

  • Ey hava ve hevesini hekimlik sanıp zayıfları tokatlamaya kalkışan! 1340
  • ای هوا را طب خود پنداشته  ** بر ضعیفان صفع را بگماشته 

  • Sana bu ilâçtır diyen, seninle alay etmiş, sana gülmüştür. O, Âdem’e de buğdaya kılavuzluk ettiydi ya!
  • بر تو خندید آنک گفتت این دواست  ** اوست که آدم را به گندم رهنماست 

  • Ey Allah yardımını dileyen Âdem ve Havva, ilâç için bunu yiyin, “Ebedi olarak yaşarsınız” demişti ya!
  • که خورید این دانه او دو مستعین  ** بهر دارو تا تکونا خالدین 

  • Şeytan, Âdem’in ayağını titretti, sürçtürdü, onun kafasına vurdu. Fakat o sille döndü, şeytanın kafasına geldi, ona ceza oldu.
  • اوش لغزانید و او را زد قفا  ** آن قفا وا گشت و گشت این را جزا 

  • Şeytan, Âdem’i adam akıllı sürçtürdü ama Âdem’in arkası Allah idi, elini tutan Haktı.
  • اوش لغزانید سخت اندر زلق  ** لیک پشت و دستگیرش بود حق 

  • Âdem bir dağdı, yılanla dolsa ne çıkar? Tiryak madeniydi, ona hiçbir zarar gelmedi. 1345
  • کوه بود آدم اگر پر مار شد  ** کان تریاقست و بی‌اضرار شد 

  • Sende tiryakten bir zerre bile yok, kurtulacağını nasıl umuyor, nasıl aldanıyorsun?
  • تو که تریاقی نداری ذره‌ای  ** از خلاص خود چرایی غره‌ای