English    Türkçe    فارسی   

6
1336-1385

  • Ona iki üç yumruk vurmak, sakalını, bıyığını yolmak istedi ama vazgeçti.
  • خواست صوفی تا دو سه مشتش زند  ** سبلت و ریشش یکایک بر کند 

  • Halk da hastadır, hummalıdır, çaresizdir. Şeytanın igvasıyla böyle sille vurur durur.
  • خلق رنجور دق و بیچاره‌اند  ** وز خداع دیو سیلی باره‌اند 

  • Hepside suçsuzları incitmeye haristir. Birbirlerinin kafasını noksan görürler
  • جمله در ایذای بی‌جرمان حریص  ** در قفای همدگر جویان نقیص 

  • Ey suçsuzların kafasına vuran, bunun cezasını kendi kafanda görmüyor musun?
  • ای زننده بی‌گناهان را قفا  ** در قفای خود نمی‌بینی جزا 

  • Ey hava ve hevesini hekimlik sanıp zayıfları tokatlamaya kalkışan! 1340
  • ای هوا را طب خود پنداشته  ** بر ضعیفان صفع را بگماشته 

  • Sana bu ilâçtır diyen, seninle alay etmiş, sana gülmüştür. O, Âdem’e de buğdaya kılavuzluk ettiydi ya!
  • بر تو خندید آنک گفتت این دواست  ** اوست که آدم را به گندم رهنماست 

  • Ey Allah yardımını dileyen Âdem ve Havva, ilâç için bunu yiyin, “Ebedi olarak yaşarsınız” demişti ya!
  • که خورید این دانه او دو مستعین  ** بهر دارو تا تکونا خالدین 

  • Şeytan, Âdem’in ayağını titretti, sürçtürdü, onun kafasına vurdu. Fakat o sille döndü, şeytanın kafasına geldi, ona ceza oldu.
  • اوش لغزانید و او را زد قفا  ** آن قفا وا گشت و گشت این را جزا 

  • Şeytan, Âdem’i adam akıllı sürçtürdü ama Âdem’in arkası Allah idi, elini tutan Haktı.
  • اوش لغزانید سخت اندر زلق  ** لیک پشت و دستگیرش بود حق 

  • Âdem bir dağdı, yılanla dolsa ne çıkar? Tiryak madeniydi, ona hiçbir zarar gelmedi. 1345
  • کوه بود آدم اگر پر مار شد  ** کان تریاقست و بی‌اضرار شد 

  • Sende tiryakten bir zerre bile yok, kurtulacağını nasıl umuyor, nasıl aldanıyorsun?
  • تو که تریاقی نداری ذره‌ای  ** از خلاص خود چرایی غره‌ای 

  • Nerede sen de Halil’cesine Allahya dayanma, nerede sende Kelîm’deki keramet?
  • آن توکل کو خلیلانه ترا  ** وآن کرامت چون کلیمت از کجا 

  • Nerede o Allahya dayanma ki kılıcın İsmail’i kesmesin, nerede o keramet ki Nil’in dibini ana cadde yapasın?
  • تا نبرد تیغت اسمعیل را  ** تا کنی شه‌راه قعر نیل را 

  • Kutlu bir adam, minareden düşse elbisesine rüzgâr dolar, onu yere yavaş indirir, kurtulur.
  • گر سعیدی از مناره اوفتید  ** بادش اندر جامه افتاد و رهید 

  • Ey güzel adam, o bahta inanmıyorsan neden kendini yele veriyorsun ya? 1350
  • چون یقینت نیست آن بخت ای حسن  ** تو چرا بر باد دادی خویشتن 

  • Bu minareden Âd gibi yüz binlercesi tepesi üstüne düştü, başlarını da yele verdiler, canlarını da.
  • زین مناره صد هزاران هم‌چو عاد  ** در فتادند و سر و سر باد داد 

  • Bu minareden tepesi üstüne düşen milyonlarca kişiye bak.
  • سرنگون افتادگان را زین منار  ** می‌نگر تو صد هزار اندر هزار 

  • İp üstünde oynamayı bilmiyorsan ayaklarına şükret, yeryüzünde yürü.
  • تو رسن‌بازی نمیدانی یقین  ** شکر پاها گوی و می‌رو بر زمین 

  • Kendine kâğıttan kanat yapıp dağdan uçmaya kalkışma. Bu sevdada niceler başından oldu.
  • پر مساز از کاغذ و از که مپر  ** که در آن سودا بسی رفتست سر 

  • O sofi, kızgınlıktan ateşlendi, ateşe döndü ama işin sonuna göz attı. 1355
  • گرچه آن صوفی پر آتش شد ز خشم  ** لیک او بر عاقبت انداخت چشم 

  • Taneyi almayan ve tuzağı gören kişi, ilk saftan adım atar atmaz durur, ileri gitmez.
  • اول صف بر کسی ماندم به کام  ** کو نگیرد دانه بیند بند دام 

  • İşin sonunu gören gözlere ne mutlu. Onlar, bedenin bozulup çürüyüşünü görürler.
  • حبذا دو چشم پایان بین راد  ** که نگه دارند تن را از فساد 

  • Ahmed’in gözü de onu görmüş, cehennemi buradayken kıldan kıla seyretmişti.
  • آن ز پایان‌دید احمد بود کو  ** دید دوزخ را همین‌جا مو به مو 

  • Arşı, kürsüyü, cennetleri görmüş, gaflet perdelerini yırtmıştı.
  • دید عرش و کرسی و جنات را  ** تا درید او پرده‌ی غفلات را 

  • Zarardan kurtulmak istiyorsan gözünü işin önünde kapa, sonuna bak. 1360
  • گر همی‌خواهی سلامت از ضرر  ** چشم ز اول بند و پایان را نگر 

  • Sona bak da yokları var gör, varları, duyguyla duyulan aşağılık bir şey bul.
  • تا عدمها ار ببینی جمله هست  ** هستها را بنگری محسوس پست 

  • Bâri şunu gör:Akıllı olan herkes gece gündüz yoku aramadadır.
  • این ببین باری که هر کش عقل هست  ** روز و شب در جست و جوی نیستست 

  • Yoksulluğa düşüp de cömertliği kim aramaz, dükkânlarda bir kâr elde etmeyi kim istemez?
  • در گدایی طالب جودی که نیست  ** بر دکانها طالب سودی که نیست 

  • Tarlalarda kim mahsul istemez, fidanlıklardan kim bir fidan ummaz?
  • در مزارع طالب دخلی که نیست  ** در مغارس طالب نخلی که نیست 

  • Medreselerde bilgi elde etmeyi istemeyen, ibadet yurtlarında Allah lütfunu dilemeyen var mı? 1365
  • در مدارس طالب علمی که نیست  ** در صوامع طالب حلمی که نیست 

  • Bütün bunlar varları, ardlarına atmışlar yokları istemekte, yoklara kul olmaktadırlar.
  • هستها را سوی پس افکنده‌اند  ** نیستها را طالبند و بنده‌اند 

  • Çünkü Allah sanatının madeni mahzeni, yokluktan başka bir yerde tecelli etmez.
  • زانک کان و مخزن صنع خدا  ** نیست غیر نیستی در انجلا 

  • Bundan önce bir remizdir söylemiştik. Sakın bunu ve onu iki görme.
  • پیش ازین رمزی بگفتستیم ازین  ** این و آن را تو یکی بین دو مبین 

  • Demiştik ki her sanat sahibi, sanatını meydana getirmek için yokluk arar.
  • گفته شد که هر صناعت‌گر که رست  ** در صناعت جایگاه نیست جست 

  • Mimar, yapılmamış bir yer, yıkılmış, tavanları çökmüş bir yurt arar. 1370
  • جست بنا موضعی ناساخته  ** گشته ویران سقفها انداخته 

  • Saka, içinde su olmayan kap peşindedir. Dülger, kapısı bulunmayan bir ev aramaktadır.
  • جست سقا کوزای کش آب نیست  ** وان دروگر خانه‌ای کش باب نیست 

  • Avlanma zamanında hepsi de yokluğa saldırırlar. Ondan sonra da hepsi yokluktan kaçarlar.
  • وقت صید اندر عدم بد حمله‌شان  ** از عدم آنگه گریزان جمله‌شان 

  • Mademki ümidin yoklukta, neden çekiniyorsun ondan? Tamahının enis olduğu şeyden bu çekinme nedir?
  • چون امیدت لاست زو پرهیز چیست  ** با انیس طمع خود استیز چیست 

  • Mademki tamahın o yokluktur, yokluktan, yok oluştan bu kaçışın neden?
  • چون انیس طمع تو آن نیستیست  ** از فنا و نیست این پرهیز چیست 

  • Eğer bir yuvaya enis olmuşsan neden yokluk pususunda bekliyorsun a canım? 1375
  • گر انیس لا نه‌ای ای جان به سر  ** در کمین لا چرایی منتظر 

  • Elinde ne var, ne yoksa hepsinden gönlünü çekmiş, gönül oltasını yokluk denizine salmışsın.
  • زانک داری جمله دل برکنده‌ای  ** شست دل در بحر لا افکنده‌ای 

  • Öyle olduğu halde bu murat denizinden kaçışın neden? O denizden oltana yüz binlerce av düştü.
  • پس گریز از چیست زین بحر مراد  ** که بشستت صد هزاران صید داد 

  • Neden kârın adını ölüm taktın? Büyüye bak ki kâr sana ölüm görünmede.
  • از چه نام برگ را کردی تو مرگ  ** جادوی بین که نمودت مرگ برگ 

  • Onun büyüsündeki sanat, iki gözünü de bağladı da canlar, kuyuya rağbet ettiler.
  • هر دو چشمت بست سحر صنعتش  ** تا که جان را در چه آمد رغبتش 

  • Allah hilesiyle hayaline kuyunun üstündeki ova tamamı ile yılan zehrinden ibaret görünür. 1380
  • در خیال او ز مکر کردگار  ** جمله صحرا فوق چه زهرست و مار 

  • Hâsılı kuyuyu, sığınılacak yer sanır, nihayet ölüm de onu kuyuya atar.
  • لاجرم چه را پناهی ساختست  ** تا که مرگ او را به چاه انداختست 

  • Söylediğim bu çeşit yanlışları Attar’ın sözlerinden dinle azizim!
  • اینچ گفتم از غلطهات ای عزیز  ** هم برین بشنو دم عطار نیز 

  • Sultan Mahmutla Hintli köle
  • قصه‌ی سلطان محمود و غلام هندو 

  • Allah rahmet etsin, hikâye etmiş, Gazi padişah Mahmud’u anarak inciler delmiştir.
  • رحمة الله علیه گفته است  ** ذکر شه محمود غازی سفته است 

  • Hint savaşında o ulu ve temiz kişi bir köle elde etti.
  • کز غزای هند پیش آن همام  ** در غنیمت اوفتادش یک غلام 

  • Onu halife yaptı, tahta oturttu. Ona ordu verdi, onu kendisine oğul edindi. 1385
  • پس خلیفه‌ش کرد و بر تختش نشاند  ** بر سپه بگزیدش و فرزند خواند