English    Türkçe    فارسی   

6
1369-1418

  • Demiştik ki her sanat sahibi, sanatını meydana getirmek için yokluk arar.
  • گفته شد که هر صناعت‌گر که رست  ** در صناعت جایگاه نیست جست 

  • Mimar, yapılmamış bir yer, yıkılmış, tavanları çökmüş bir yurt arar. 1370
  • جست بنا موضعی ناساخته  ** گشته ویران سقفها انداخته 

  • Saka, içinde su olmayan kap peşindedir. Dülger, kapısı bulunmayan bir ev aramaktadır.
  • جست سقا کوزای کش آب نیست  ** وان دروگر خانه‌ای کش باب نیست 

  • Avlanma zamanında hepsi de yokluğa saldırırlar. Ondan sonra da hepsi yokluktan kaçarlar.
  • وقت صید اندر عدم بد حمله‌شان  ** از عدم آنگه گریزان جمله‌شان 

  • Mademki ümidin yoklukta, neden çekiniyorsun ondan? Tamahının enis olduğu şeyden bu çekinme nedir?
  • چون امیدت لاست زو پرهیز چیست  ** با انیس طمع خود استیز چیست 

  • Mademki tamahın o yokluktur, yokluktan, yok oluştan bu kaçışın neden?
  • چون انیس طمع تو آن نیستیست  ** از فنا و نیست این پرهیز چیست 

  • Eğer bir yuvaya enis olmuşsan neden yokluk pususunda bekliyorsun a canım? 1375
  • گر انیس لا نه‌ای ای جان به سر  ** در کمین لا چرایی منتظر 

  • Elinde ne var, ne yoksa hepsinden gönlünü çekmiş, gönül oltasını yokluk denizine salmışsın.
  • زانک داری جمله دل برکنده‌ای  ** شست دل در بحر لا افکنده‌ای 

  • Öyle olduğu halde bu murat denizinden kaçışın neden? O denizden oltana yüz binlerce av düştü.
  • پس گریز از چیست زین بحر مراد  ** که بشستت صد هزاران صید داد 

  • Neden kârın adını ölüm taktın? Büyüye bak ki kâr sana ölüm görünmede.
  • از چه نام برگ را کردی تو مرگ  ** جادوی بین که نمودت مرگ برگ 

  • Onun büyüsündeki sanat, iki gözünü de bağladı da canlar, kuyuya rağbet ettiler.
  • هر دو چشمت بست سحر صنعتش  ** تا که جان را در چه آمد رغبتش 

  • Allah hilesiyle hayaline kuyunun üstündeki ova tamamı ile yılan zehrinden ibaret görünür. 1380
  • در خیال او ز مکر کردگار  ** جمله صحرا فوق چه زهرست و مار 

  • Hâsılı kuyuyu, sığınılacak yer sanır, nihayet ölüm de onu kuyuya atar.
  • لاجرم چه را پناهی ساختست  ** تا که مرگ او را به چاه انداختست 

  • Söylediğim bu çeşit yanlışları Attar’ın sözlerinden dinle azizim!
  • اینچ گفتم از غلطهات ای عزیز  ** هم برین بشنو دم عطار نیز 

  • Sultan Mahmutla Hintli köle
  • قصه‌ی سلطان محمود و غلام هندو 

  • Allah rahmet etsin, hikâye etmiş, Gazi padişah Mahmud’u anarak inciler delmiştir.
  • رحمة الله علیه گفته است  ** ذکر شه محمود غازی سفته است 

  • Hint savaşında o ulu ve temiz kişi bir köle elde etti.
  • کز غزای هند پیش آن همام  ** در غنیمت اوفتادش یک غلام 

  • Onu halife yaptı, tahta oturttu. Ona ordu verdi, onu kendisine oğul edindi. 1385
  • پس خلیفه‌ش کرد و بر تختش نشاند  ** بر سپه بگزیدش و فرزند خواند 

  • Bu hikâyeyi uzun boylu ve etraflı olarak o din büyüğünün kitabında bul oku.
  • طول و عرض و وصف قصه تو به تو  ** در کلام آن بزرگ دین بجو 

  • Hâsılı o çocuk, o güzelim tahtın üzerinde o büyük padişahın yanı başında otururdu.
  • حاصل آن کودک برین تخت نضار  ** شسته پهلوی قباد شهریار 

  • Daima yanar yakılır, ağlar dururdu. Padişah dedi ki: Ey bahtı kutlu!
  • گریه کردی اشک می‌راندی بسوز  ** گفت شه او را کای پیروز روز 

  • Neden ağlıyorsun? Devletin mi bozuldu? Padişahlardan üstünsün, padişahlar padişahıyla düşüp kalkmadasın.
  • از چه گریی دولتت شد ناگوار  ** فوق املاکی قرین شهریار 

  • Sen şu tahtın üstünde oturuyorsun. Vezirlerle asker, tahtının önünde ay ve yıldızlar gibi saf saf duruyorlar. 1390
  • تو برین تخت و وزیران و سپاه  ** پیش تختت صف زده چون نجم و ماه 

  • Çocuk, şundan ağlıyorum dedi; Anam memleketimizde.
  • گفت کودک گریه‌ام زانست زار  ** که مرا مادر در آن شهر و دیار 

  • Beni daimi seninle korkutur, seni aslan Mahmud’un elinde göreyim derdi.
  • از توم تهدید کردی هر زمان  ** بینمت در دست محمود ارسلان 

  • Babam, anama sıkılır, bu ne kızgınlık, bu ne kötü dilek.
  • پس پدر مر مادرم را در جواب  ** جنگ کردی کین چه خشمست و عذاب 

  • Bundan başka bir beddua bulamıyor musun da böyle kötü ve öldürücü bedduada bulunuyorsun.
  • می‌نیابی هیچ نفرینی دگر  ** زین چنین نفرین مهلک سهلتر 

  • Ne merhametsiz, ne taş yürekli anasın, onu âdeta yüzlerce kılıçla kesip öldürmedesin diye kızar, savaşırdı. 1395
  • سخت بی‌رحمی و بس سنگین‌دلی  ** که به صد شمشیر او را قاتلی 

  • Ben ikisinin sözüne şaşardım, gönlüme bir korkudur, bir derttir düşerdi.
  • من ز گفت هر دو حیران گشتمی  ** در دل افتادی مرا بیم و غمی 

  • Mahmud acaba ne cehennem adamki derdim, helâke, felâketlere örnek olmada.
  • تا چه دوزخ‌خوست محمود ای عجب  ** که مثل گشتست در ویل و کرب 

  • Senin korkundan titrer dururdum, keremlerinden, ağırlamalarından tamamıyla gafildim.
  • من همی‌لرزیدمی از بیم تو  ** غافل از اکرام و از تعظیم تو 

  • Neden anan şimdi gelsin de beni taht üstünde görsün ey cihan padişahı!
  • مادرم کو تا ببیند این زمان  ** مر مرا بر تخت ای شاه جهان 

  • İşte yoksulluk da ey daralmış adam, o Mahmud’a benzer, tıpkısıdır. Tabiatın, seni yoksullukla korkutur durur. 1400
  • فقر آن محمود تست ای بی‌سعت  ** طبع ازو دایم همی ترساندت 

  • Fakat bu yüce ve adalet sahibi Mahmud’un merhametini bilsen sonu hayır olsun, Mahmut olsun dersin.
  • گر بدانی رحم این محمود راد  ** خوش بگویی عاقبت محمود باد 

  • Ey gönlü korkup duran, yoksulluk sana göre Mahmut’tur. Seni yoldan çıkaran tabiatını pek dinleme.
  • فقر آن محمود تست ای بیم‌دل  ** کم شنو زین مادر طبع مضل 

  • Yoksulluğu adam akıllı avlasan o çocuk gibi kıyamete dek ağlarsın.
  • چون شکار فقر کردی تو یقین  ** هم‌چوکودک اشک باری یوم دین 

  • Beden, insanı besleme hususunda anaya benzer ama sana yüz düşmandan daha düşmandır.
  • گرچه اندر پرورش تن مادرست  ** لیک از صد دشمنت دشمن‌ترست 

  • Bedenin hasta oldu mu sana ilaç aratır, kuvvetlendi mi seni şeytanlaştırır, bir put haline sokar. 1405
  • تن چو شد بیمار داروجوت کرد  ** ور قوی شد مر ترا طاغوت کرد 

  • Şu sitemlerle dopdolu olan bedeni bir zırh bil; ne kışa yarar ne yaza.
  • چون زره دان این تن پر حیف را  ** نی شتا را شاید و نه صیف را 

  • Sabredersen kötü arkadaş iyidir. Sabır, insanın göğsünü açar, insanı genişletir.
  • یار بد نیکوست بهر صبر را  ** که گشاید صبر کردن صدر را 

  • Ayın gece sabretmesi , onu apaydın bir hale kor. Gülün dikene sabrı, onu güzel kokulu bir hale getirir.
  • صبر مه با شب منور داردش  ** صبر گل با خار اذفر داردش 

  • Aslanın pislik ve kan içinde kalıp sabretmesi , onu deve yavrularıyla doyurur.
  • صبر شیر اندر میان فرث و خون  ** کرده او را ناعش ابن اللبون 

  • Peygamberlerin münkirlere sabretmesi onları Allah hassı yapmış , sahipkıran etmiştir. 1410
  • صبر جمله‌ی انبیا با منکران  ** کردشان خاص حق و صاحب‌قران 

  • Kimde bir düzgün esvap görsen bil ki onu sabretmek , uğraşıp kazanmakla elde etmiştir.
  • هر که را بینی یکی جامه درست  ** دانک او آن را به صبر و کسب جست 

  • Kimi aç , çıplak görürsen bu hali , sabırsızlığına tanıktır.
  • هرکه را دیدی برهنه و بی‌نوا  ** هست بر بی‌صبری او آن گوا 

  • Kim ürker , canı dertler içinde kalırsa mutlaka bir kötü kişiye arkadaşlık etmiştir.
  • هرکه مستوحش بود پر غصه جان  ** کرده باشد با دغایی اقتران 

  • Eğer sabretsen ülfetine tahammül edip vefa göstersen sevdiğinden ayrılmaz , başını dövmezdin.
  • صبر اگر کردی و الف با وفا  ** ار فراق او نخوردی این قفا 

  • Balla sütün karıştığı gibi Allah huyuyla huylansaydın “Ben batanları sevmem” der, 1415
  • خوی با حق نساختی چون انگبین  ** با لبن که لا احب الافلین 

  • Kervandan arda kalmış ateş gibi yol üstünde yalnız başına kala kalmazdın.
  • لاجرم تنها نماندی هم‌چنان  ** که آتشی مانده به راه از کاروان 

  • Sabırsızlıktan Allah’dan başkasına eş oldun mu onun ayrılığıyla dertlenirsin , hayrın kalmaz.
  • چون ز بی‌صبری قرین غیر شد  ** در فراقش پر غم و بی‌خیر شد 

  • Sohbetin halis altınsa nasıl oluyor da haine emanet ediyorsun ?
  • صحبتت چون هست زر ده‌دهی  ** پیش خاین چون امانت می‌نهی