English    Türkçe    فارسی   

6
1396-1445

  • Ben ikisinin sözüne şaşardım, gönlüme bir korkudur, bir derttir düşerdi.
  • من ز گفت هر دو حیران گشتمی  ** در دل افتادی مرا بیم و غمی 

  • Mahmud acaba ne cehennem adamki derdim, helâke, felâketlere örnek olmada.
  • تا چه دوزخ‌خوست محمود ای عجب  ** که مثل گشتست در ویل و کرب 

  • Senin korkundan titrer dururdum, keremlerinden, ağırlamalarından tamamıyla gafildim.
  • من همی‌لرزیدمی از بیم تو  ** غافل از اکرام و از تعظیم تو 

  • Neden anan şimdi gelsin de beni taht üstünde görsün ey cihan padişahı!
  • مادرم کو تا ببیند این زمان  ** مر مرا بر تخت ای شاه جهان 

  • İşte yoksulluk da ey daralmış adam, o Mahmud’a benzer, tıpkısıdır. Tabiatın, seni yoksullukla korkutur durur. 1400
  • فقر آن محمود تست ای بی‌سعت  ** طبع ازو دایم همی ترساندت 

  • Fakat bu yüce ve adalet sahibi Mahmud’un merhametini bilsen sonu hayır olsun, Mahmut olsun dersin.
  • گر بدانی رحم این محمود راد  ** خوش بگویی عاقبت محمود باد 

  • Ey gönlü korkup duran, yoksulluk sana göre Mahmut’tur. Seni yoldan çıkaran tabiatını pek dinleme.
  • فقر آن محمود تست ای بیم‌دل  ** کم شنو زین مادر طبع مضل 

  • Yoksulluğu adam akıllı avlasan o çocuk gibi kıyamete dek ağlarsın.
  • چون شکار فقر کردی تو یقین  ** هم‌چوکودک اشک باری یوم دین 

  • Beden, insanı besleme hususunda anaya benzer ama sana yüz düşmandan daha düşmandır.
  • گرچه اندر پرورش تن مادرست  ** لیک از صد دشمنت دشمن‌ترست 

  • Bedenin hasta oldu mu sana ilaç aratır, kuvvetlendi mi seni şeytanlaştırır, bir put haline sokar. 1405
  • تن چو شد بیمار داروجوت کرد  ** ور قوی شد مر ترا طاغوت کرد 

  • Şu sitemlerle dopdolu olan bedeni bir zırh bil; ne kışa yarar ne yaza.
  • چون زره دان این تن پر حیف را  ** نی شتا را شاید و نه صیف را 

  • Sabredersen kötü arkadaş iyidir. Sabır, insanın göğsünü açar, insanı genişletir.
  • یار بد نیکوست بهر صبر را  ** که گشاید صبر کردن صدر را 

  • Ayın gece sabretmesi , onu apaydın bir hale kor. Gülün dikene sabrı, onu güzel kokulu bir hale getirir.
  • صبر مه با شب منور داردش  ** صبر گل با خار اذفر داردش 

  • Aslanın pislik ve kan içinde kalıp sabretmesi , onu deve yavrularıyla doyurur.
  • صبر شیر اندر میان فرث و خون  ** کرده او را ناعش ابن اللبون 

  • Peygamberlerin münkirlere sabretmesi onları Allah hassı yapmış , sahipkıran etmiştir. 1410
  • صبر جمله‌ی انبیا با منکران  ** کردشان خاص حق و صاحب‌قران 

  • Kimde bir düzgün esvap görsen bil ki onu sabretmek , uğraşıp kazanmakla elde etmiştir.
  • هر که را بینی یکی جامه درست  ** دانک او آن را به صبر و کسب جست 

  • Kimi aç , çıplak görürsen bu hali , sabırsızlığına tanıktır.
  • هرکه را دیدی برهنه و بی‌نوا  ** هست بر بی‌صبری او آن گوا 

  • Kim ürker , canı dertler içinde kalırsa mutlaka bir kötü kişiye arkadaşlık etmiştir.
  • هرکه مستوحش بود پر غصه جان  ** کرده باشد با دغایی اقتران 

  • Eğer sabretsen ülfetine tahammül edip vefa göstersen sevdiğinden ayrılmaz , başını dövmezdin.
  • صبر اگر کردی و الف با وفا  ** ار فراق او نخوردی این قفا 

  • Balla sütün karıştığı gibi Allah huyuyla huylansaydın “Ben batanları sevmem” der, 1415
  • خوی با حق نساختی چون انگبین  ** با لبن که لا احب الافلین 

  • Kervandan arda kalmış ateş gibi yol üstünde yalnız başına kala kalmazdın.
  • لاجرم تنها نماندی هم‌چنان  ** که آتشی مانده به راه از کاروان 

  • Sabırsızlıktan Allah’dan başkasına eş oldun mu onun ayrılığıyla dertlenirsin , hayrın kalmaz.
  • چون ز بی‌صبری قرین غیر شد  ** در فراقش پر غم و بی‌خیر شد 

  • Sohbetin halis altınsa nasıl oluyor da haine emanet ediyorsun ?
  • صحبتت چون هست زر ده‌دهی  ** پیش خاین چون امانت می‌نهی 

  • Allahyla düş kalk, onun huylarıyla huylan da emanetlerin zâyi olmaktan da emin olsun, eksilmekten de.
  • خوی با او کن که امانتهای تو  ** آمن آید از افول و از عتو 

  • Huyları yaratanın huyuyla huylan,peygamberlerin ahlâkını yetiştirip besleyen Allah’nın ahlâkına bürün. 1420
  • خوی با او کن که خو را آفرید  ** خویهای انبیا را پرورید 

  • Ona bir kuzu versen sana bir sürü bağışlar.Her sıfatı , kemale götüren zaten Allah’dır.
  • بره‌ای بدهی رمه بازت دهد  ** پرورنده‌ی هر صفت خود رب بود 

  • Kuzuyu kurda emniyet edebilir misin?Sakın kurtla Yusuf’u yoldaş etme.
  • بره پیش گرگ امانت می‌نهی  ** گرگ و یوسف را مفرما همرهی 

  • Kurt kurnazlıktan gelir, tilkilenirse sakın aldanma , ondan iyilik gelmez.
  • گرگ اگر با تو نماید روبهی  ** هین مکن باور که ناید زو بهی 

  • Bilgisiz adam bir müddet seninle gönül arkadaşlığında bulunsa bile nihayet cahillikten sana bir zahım vurur.
  • جاهل ار با تو نماید هم‌دلی  ** عاقبت زحمت زند از جاهلی 

  • Onun iki aleti vardır, o hunsadır.Her iki aletinin işi , nihayet meydana çıkar. 1425
  • او دو آلت دارد و خنثی بود  ** فعل هر دو بی‌گمان پیدا شود 

  • Erlik aletini kadınlardan saklar, onlara bir kız kardeş olur.
  • او ذکر را از زنان پنهان کند  ** تا که خود را خواهر ایشان کند 

  • Erlerden de kadınlık aletini , eliyle örtüp gizler.Kendisini erkek gösterir.
  • شله از مردان به کف پنهان کند  ** تا که خود را جنس آن مردان کند 

  • Allah , “Onun gizli ayıbını meydana çıkarır, burnunun üstünde erlik aleti gibi gösteririz” de
  • گفت یزدان زان کس مکتوم او  ** شله‌ای سازیم بر خرطوم او 

  • Gözü olan kullarımız o işvecinin hilelerine aldanıp çuvala girmezler” dedi.
  • تا که بینایان ما زان ذو دلال  ** در نیایند از فن او در جوال 

  • Hâsılı her alet insanı erkek etmez. Eğer bilgin varsa kendine gel de bilgisizlikten kork. 1430
  • حاصل آنک از هر ذکر ناید نری  ** هین ز جاهل ترس اگر دانش‌وری 

  • Tatlı sözlü cahil dostun sözlerine pek kapılma.O sözler eskimiş,yıllanmış zehire benzer.
  • دوستی جاهل شیرین‌سخن  ** کم شنو کان هست چون سم کهن 

  • Anasının canı, gözümün nuru der ama günden güne artan duran dertten, hasretten başka bir şey vermez sana.
  • جان مادر چشم روشن گویدت  ** جز غم و حسرت از آن نفزویدت 

  • O ana, babaya açıkça, yavrucuğum mektepten bezdi, soldu sarardı der..
  • مر پدر را گوید آن مادر جهار  ** که ز مکتب بچه‌ام شد بس نزار 

  • Başka karından olsaydı ona bu kadar cefada bulunmazdın.
  • از زن دیگر گرش آوردیی  ** بر وی این جور و جفا کم کردیی 

  • Doğrusunu istersen bu yavrucuk, senin oğlun olmasaydı ve ben doğurmasaydım, yine anası, bu sözü söylerdi! 1435
  • از جز تو گر بدی این بچه‌ام  ** این فشار آن زن بگفتی نیز هم 

  • Kendine gel, bu anadan , onun merhametinden kaç. Babanın sillesi, onun helvasından yeğdir.
  • هین بجه زن مادر و تیبای او  ** سیلی بابا به از حلوای او 

  • Ana nefistir…Baba da cömert akıl. Akla uyan önce daralır ama sonunda yüzlerce genişliğe uğrar.
  • هست مادر نفس و بابا عقل راد  ** اولش تنگی و آخر صد گشاد 

  • Ey akılları ihsan eden Allah, feryada yetiş. Sen bir şey dilemezsen hiç kimse dilemez.
  • ای دهنده‌ی عقلها فریاد رس  ** تا نخواهی تو نخواهد هیچ کس 

  • İstek de sendedir, ihsan da. Biz kimiz ki? Evvel de sensin , âhır da.
  • هم طلب از تست و هم آن نیکوی  ** ما کییم اول توی آخر توی 

  • Hem sen söyle, hem sen dinle, hem sen ol. Biz bunca malımız mülkümüzle yine hiçbir şey değiliz. 1440
  • هم بگو تو هم تو بشنو هم تو باش  ** ما همه لاشیم با چندین تراش 

  • Yarabbi, bize tekliflerde bulundun, lûtfet de secdeye rağbetimizi artır;bize cebir tembelliğini gönderip şevkimizi söndürme.
  • زین حواله رغبت افزا در سجود  ** کاهلی جبر مفرست و خمود 

  • Cebir, kâmillerin kolu, kanadıdır.. Tembellerin bağı, zindanı.
  • جبر باشد پر و بال کاملان  ** جبر هم زندان و بند کاهلان 

  • Bu cebri, Nil suyu gibi bil. Mümine sudur, kâfire kan.
  • هم‌چو آب نیل دان این جبر را  ** آب مومن را و خون مر گبر را 

  • Kanat, doğan kuşlarını padişaha götürür, kuzgunları mezarlığa.
  • بال بازان را سوی سلطان برد  ** بال زاغان را به گورستان برد 

  • Şimdi sen, yokluğu anlatmayı bırak. Çünkü panzehire benzer de zehir sanırsın. 1445
  • باز گرد اکنون تو در شرح عدم  ** که چو پازهرست و پنداریش سم