- Onun terbilerine pek kızar, cilvesinden, kininden, aletlerinden hiddetlenirsin.
- سخت میتولی ز تربیعات او ** وز دلال و کینه و آفات او
- Susmasından, kutsuzluğundan, tutukluluğundan, kinciliğinden incinirsin.
- سخت میرنجی ز خاموشی او ** وز نحوس و قبض و کینکوشی او
- Neden Zühre çalıp çığırmıyor dersin. Fakat onun kutluluğuna, oynayışına, çağırışına pek güvenme.
- که چرا زهرهی طرب در رقص نیست ** بر سعود و رقص سعد او مهایست
- Yıldızın der ki: Lâtifeyi biraz daha fazlalaştırırsam seni tamamı ile aldatır, borçlu çıkarırım. 1725
- اخترت گوید که گر افزون کنم ** لاغ را پس کلیت مغبون کنم
- Bu yıldızların işvesine bakma da ey hor hakîr kişi, erkeklere olan aşkına bak!
- تو مبین قلابی این اختران ** عشق خود بر قلبزن بین ای مهان
- Birisi yola düşmüş, dükkâna gidiyordu. Gördü ki kadınlar yolu kapamış.
- آن یکی میشد به ره سوی دکان ** پیش ره را بسته دید او از زنان
- Hızlı yürümeden ayağı yanmaktaydı. Yolsa ay gibi kadınlarla doluydu, yol açmaya âdeta imkân yoktu.
- پای او میسوخت از تعجیل و راه ** بسته از جوق زنان همچو ماه
- Bir kadına yüz çevirdi de dedi ki: A bayağı mahlûklar, a kızcağızlar, ne de çoksunuz.
- رو به یک زن کرد و گفت ای مستهان ** هی چه بسیارید ای دخترچگان
- Kadın, ona yüzünü döndü, ey emniyet sahibi dedi, bizim bolluğumuzu kötü görme. 1730
- رو بدو کرد آن زن و گفت ای امین ** هیچ بسیاری ما منکر مبین
- Bu kadar çoğuz ama öyle olduğu halde size bu çokluk bile az gelmede.
- بین که با بسیاری ما بر بساط ** تنگ میآید شما را انبساط
- Kadın kıtlığından oğlancılığa düşüyorsunuz da yapan da dünyaya rezil rüsva oluyor, yaptıran da!
- در لواطه میفتید از قحط زن ** فاعل و مفعول رسوای زمن
- Zamanın hâdiselerine bakma. Feleğin acılıklarını, hazım olunmaz şeylerini görme.
- تو مبین این واقعات روزگار ** کز فلک میگردد اینجا ناگوار
- Rızkın, geçimin darlığına, şu kıtlığına, korkuya, titreyişe bakma.
- تو مبین تحشیر روزی و معاش ** تو مبین این قحط و خوف و ارتعاش
- Şuna bak sen: Bu kadar acılıklarıyla beraber yine de onun için ölüyor, ondan bir türlü kendinizi çekemiyorsunuz. 1735
- بین که با این جمله تلخیهای او ** مردهی اویید و ناپروای او
- Acı imtihanı bir rahmet bil, Belh ve Merv ülkelerine sahip olmayı bir gazap say.
- رحمتی دان امتحان تلخ را ** نقمتی دان ملک مرو و بلخ را
- O İbrahim, telef olmaktan çekinmedi, ateşe atıldı, fakat yanmadı, bu İbrahim, şereften saltanattan kaçtı, kendisini ateşe attı.
- آن براهیم از تلف نگریخت و ماند ** این براهیم از شرف بگریخت و راند
- Şaşılacak şey. Ateş onu yakmadı, bunu yaktı. İstek yolunda böyle tersine nallar vardır işte!
- آن نسوزد وین بسوزد ای عجب ** نعل معکوس است در راه طلب
- Sofinin tekrar sual sorması
- باز مکرر کردن صوفی سال را
- Sofi dedi ki: Yardımı dilenen Allah, kârımızı ziyansız etmeye kadirdir.
- گفت صوفی قادرست آن مستعان ** که کند سودای ما را بی زیان
- Ateşi gül ve ağaç haline getiren, bunu da zararsız bir hale getirebilir. 1740
- آنک آتش را کند ورد و شجر ** هم تواند کرد این را بیضرر
- Dikenden gül çıkaran şu kışı da bahar edebilir.
- آنک گل آرد برون از عین خار ** هم تواند کرد این دی را بهار
- Her serviyi hür bir halde sere serpe yücelten, derdi de neşe haline getirir.
- آنک زو هر سرو آزادی کند ** قادرست ار غصه را شادی کند
- Onun lûtfuyla her şey, yokluktan var oldu. Var ettiğini ebedî kılarsa nesi eksilir ki?
- آنک شد موجود از وی هر عدم ** گر بدارد باقیش او را چه کم
- Bedene can verip dirilten, dirilttiğini öldürmezse ziyana mı girer?
- آنک تن را جان دهد تا حی شود ** گر نمیراند زیانش کی شود
- O cömert Allah, kulunun isteğini çalışmadan verse ne çıkar? 1745
- خود چه باشد گر ببخشد آن جواد ** بنده را مقصود جان بیاجتهاد
- Artık kullarından pusuda bekleyen nefis hilesiyle melûn şeytanın hilesini uzak tutsa ne olur ki?
- دور دارد از ضعیفان در کمین ** مکر نفس و فتنهی دیو لعین
- Kadının sofiye cevap vermesi
- جواب دادن قاضی صوفی را
- Kadı dedi ki: Acı emir olmasaydı, dünyada çirkin, güzel taş ve inci bulunmasaydı,
- گفت قاضی گر نبودی امر مر ** ور نبودی خوب و زشت و سنگ و در
- Nefis, şeytan heva ve hevese... Zahmet, meşakkat, savaş olmasaydı,
- ور نبودی نفس و شیطان و هوا ** ور نبودی زخم و چالیش و وغا
- A perdesi, yırtılmış adam; padişah kullarına ne ad takardı?
- پس به چه نام و لقب خواندی ملک ** بندگان خویش را ای منهتک
- Nasıl ey sabırlı, ey hilim sahibi, ey yiğitlik, ey hikmet ıssı diyebilirdi? 1750
- چون بگفتی ای صبور و ای حلیم ** چون بگفتی ای شجاع و ای حکیم
- Yol kesen ve melûn şeytan olmasaydı sabırlılar, doğrular ve yoksulları doyuranlar, nasıl belli olurdu?
- صابرین و صادقین و منفقین ** چون بدی بی رهزن و دیو لعین
- Rüstem ve Hamza’yla namussuz, aynı ve bir olsaydı bilgi ve hikmet bâtıl olurdu.
- رستم و حمزه و مخنث یک بدی ** علم و حکمت باطل و مندک بدی
- Bilgi ve hikmet, doğru yolla yolsuzluğu göstermek içindir. Her taraf yoldan ibaret olsaydı hikmet, abes ve boş bir şey olurdu.
- علم و حکمت بهر راه و بیرهیست ** چون همه ره باشد آن حکمت تهیست
- Sense bu acı sulu tabiat dükkânı için iki âleminde yıkılmasını hoş görüyorsun.
- بهر این دکان طبع شورهآب ** هر دو عالم را روا داری خراب
- Ben bilip duruyorum ki sen paksın, ham değilsin. Bu soruşunda aşağılık kişilerin anlaması için. 1755
- من همیدانم که تو پاکی نه خام ** وین سالت هست از بهر عوام
- Devranın cefası ile âlemdeki bütün eziyetler, Allah’dan uzak olmadan ve gafil bulunmadan daha kolaydır.
- جور دوران و هر آن رنجی که هست ** سهلتر از بعد حق و غفلتست
- Çünkü bunlar hep geçer de onlar geçmez. Devlet, ona derler ki insanın canı uyanık olsun!
- زآنک اینها بگذرند آن نگذرد ** دولت آن دارد که جان آگه برد
- Zahmete sabretmek ,sevgilinin ayrılığına sabretmetken kolaydır.
- حکایت در تقریر آنک صبر در رنج کار سهلتر از صبر در فراق یار بود
- Kadının biri kocasına dedi ki: Ey adamlığı bir adımda aşan!
- آن یکی زن شوی خود را گفت هی ** ای مروت را به یک ره کرده طی
- Bana hiç bakmıyorsun, neden? Ne vaktedek bu horlukta kalacağım?
- هیچ تیمارم نمیداری چرا ** تا بکی باشم درین خواری چرا
- Kocası dedi ki: Boğazına bakıyorum, çıplağım ama elim ayağım var, çalışıp çabalıyorum. 1760
- گفت شو من نفقه چاره میکنم ** گرچه عورم دست و پایی میزنم
- Güzelim, ere kadının boğazına ve elbisesine bakmak farzdır. Ben ikisine de bakıyorum. Bu hususlarda eksiğin, gediğin yok.
- نفقه و کسوهست واجب ای صنم ** از منت این هر دو هست و نیست کم
- Kadın, gömleğinin yenini gösterdi. Pek kaba ve kirliydi.
- آستین پیرهن بنمود زن ** بس درشت و پر وسخ بد پیرهن
- Dedi ki: Kabalığından bedenimi yiyor. Kimse kimseye bu çeşit elbise verir mi?
- گفت از سختی تنم را میخورد ** کس کسی را کسوه زین سان آورد
- Kocası, a kadın dedi, sana bir sorum var: Yoksul adamım ben, elimden bu geliyor.
- گفت ای زن یک سالت میکنم ** مرد درویشم همین آمد فنم
- Doğru, bu çok kaba, çok çirkin, fakat ey düşünceli kadın, bir düşün. 1765
- این درشتست و غلیظ و ناپسند ** لیک بندیش ای زن اندیشهمند
- Bu mu daha kötü, yoksa boşanmak mı? Bu mu sana daha kötü geliyor ,yoksa ayrılık mı?
- این درشت و زشتتر یا خود طلاق ** این ترا مکروهتر یا خود فراق
- Ey kınayıp duran belâ, yoksulluk, eziyet ve mihnet de böyledir işte.
- همچنان ای خواجهی تشنیع زن ** از بلا و فقر و از رنج و محن
- Şüphe yok ki heva ve hevesi terk etmek acıdır ama Allahdan uzak olma acılığından elbette daha iyidir.
- لا شک این ترک هوا تلخیدهست ** لیک از تلخی بعد حق بهست
- Savaş ve oruç güçtür, çetindir. Fakat bu güçlük ve çetinlik, Allahnın, kulu kendinden uzaklaştırmasından, böyle bir derde uğratmasından yeğdir.
- گر جهاد و صوم سختست و خشن ** لیک این بهتر ز بعد ممتحن
- İhsan ve lûtuflar ıssı Allah, bir gün, ey benim hastam, ey benim mihnetime uğrayan kul, nasılsın? derse hiç zahmet ve eziyet kalır mı? 1770
- رنج کی ماند دمی که ذوالمنن ** گویدت چونی تو ای رنجور من
- Hattâ böyle demese bile, böyle dediğini duymasan, anlamasan bile senin o zevkin yok mu? Allah’nın senin hatırını sormasıdır işte.
- ور نگوید کت نه آن فهم و فن است ** لیک آن ذوق تو پرسش کردنست