English    Türkçe    فارسی   

6
1872-1921

  • Bu suretle de herkese lüzumlu, lüzumsuz gülüp duran ve kimseden esirgenmeyen rızktan şu köpekler de birkaç gün rızıklansınlar, hisselerini alsınlar bakalım.
  • تا ز رزق بی‌دریغ خیره‌خند  ** این سگان را حصه باشد روز چند 

  • “Gelin” buyruğu verilinceye kadar aslanlar, orman içinde beklemedeler.
  • در درون بیشه شیران منتظر  ** تا شود امر تعالوا منتشر 

  • Bu emir geldi mi o aslanlar, yayıldıkları yerden çıkarlar. Allah, hicapsız olarak yayılacakları, geçinecekleri yeri gösterir.
  • پس برون آیند آن شیران ز مرج  ** بی‌حجابی حق نماید دخل و خرج 

  • İnsanın mahiyeti, insanlık, karayı da kaplar, denizi de. Alacalı öküzler o kurban gününde kesilirler. 1875
  • جوهر انسان بگیرد بر و بحر  ** پیسه گاوان بسملان آن روز نحر 

  • O kurban günü, korkunç bir kıyamettir. Müminlere bayramdır, öküzlere helâk olma günü.
  • روز نحر رستخیز سهمناک  ** مومنان را عید و گاوان را هلاک 

  • O kurban gününde bütün su kuşları, gemiler gibi deniz üstünde akarlar, yüzerler.
  • جمله‌ی مرغان آب آن روز نحر  ** هم‌چو کشتیها روان بر روی بحر 

  • Bu suretle de “Helâk olan apaçık delillerle helâk olur.” Kurtulan kurtulur ve yakıyne erer.
  • تا که یهلک من هلک عن بینه  ** تا که ینجو من نجا واستیقنه 

  • Doğan kuşları, padişaha giderler, kuzgunlar, mezarlığa.
  • تا که بازان جانب سلطان روند  ** تا که زاغان سوی گورستان روند 

  • Kemikle ekmek gibi pis şeylerin cüzileri, bu cihanda kuzgunların mezesidir, gıdasıdır. 1880
  • که استخوان و اجزاء سرگین هم‌چو نان  ** نقل زاغان آمدست اندر جهان 

  • Hikmetin kadrini bilme nerede,kuzgun nerede?Gübrede yaşayan kurt nerede, bağ bahçe nerede?
  • قند حکمت از کجا زاغ از کجا  ** کرم سرگین از کجا باغ از کجا 

  • Nefsiyle savaşmak, kahpe adama lâyık değildir. Eşeğin ardında öd ağacı yakılmaz, eşeğin ardına da misk sürülmez.
  • نیست لایق غزو نفس و مرد غر  ** نیست لایق عود و مشک و کون خر 

  • Kadınlara savaş yazılmamıştır. Nefisle savaşmaksa onların işi olamaz. Çünkü bu, büyük savaştır.
  • چون غزا ندهد زنان را هیچ دست  ** کی دهد آنک جهاد اکبرست 

  • Ancak nadir olarak bazı kadında da bir Rüstem vardır. Meryem gibi gizlidir o.
  • جز بنادر در تن زن رستمی  ** گشته باشد خفیه هم‌چون مریمی 

  • Nitekim erlerin bedeninde, yüreksizliklerinden kadınların gizlendiği vardır. 1885
  • آنچنان که در تن مردان زنان  ** خفیه‌اند و ماده از ضعف جنان 

  • Kim, erliğe hazırlanmamış, er olmamışsa o dişilik, öbür âlemde surete bürünür.
  • آن جهان صورت شود آن مادگی  ** هر که در مردی ندید آمادگی 

  • O gün adalet günüdür. Adalet, her şeyi lâyık olduğu yere koymaktır. Ayakkabı ayağındır, külâh başın.
  • روز عدل و عدل داد در خورست  ** کفش آن پا کلاه آن سرست 

  • Bu suretle her isteyen isteğine erişir her batan batacağı yere kavuşur.
  • تا به مطلب در رسد هر طالبی  ** تا به غرب خود رود هر غاربی 

  • Hiçbir istek, isteyenden esirgenmez. Parlaklığın eşi güneştir, suyun eşi bulut.
  • نیست هر مطلوب از طالب دریغ  ** جفت تابش شمس و جفت آب میغ 

  • Dünya, Allah’nın kahır yurdudur. Kahrı seçtiysen kahır göre dur. 1890
  • هست دنیا قهرخانه‌ی کردگار  ** قهر بین چون قهر کردی اختیار 

  • Kahır kılıcı, denize, karaya düşmüş. Kahrolanların kemiklerine, kıllarına bak.
  • استخوان و موی مقهوران نگر  ** تیغ قهر افکنده اندر بحر و بر 

  • Damın çevresinde kuşların kanatlarını, ayaklarını seyret. Bunlar, sessiz, sözsüz sana Allah kahrını anlatırlar.
  • پر و پای مرغ بین بر گرد دام  ** شرح قهر حق کننده بی‌کلام 

  • Ölü, gömüldüğü yerde bir yığın toprak kaldı. Öldüğü zaman geçtikçe o yığın da düzeldi gitti.
  • مرد او بر جای خرپشته نشاند  ** وآنک کهنه گشت هم پشته نماند 

  • Allah adaleti, herkesi eşiyle çift etmiştir; fili fille, sivrisineği sivrisinekle.
  • هر کسی را جفت کرده عدل حق  ** پیل را با پیل و بق را جنس بق 

  • Ahmed’e mecliste dört seçilmiş dost, enis olur, Ebucehl’e de Utbe’yle Zül-hımar! 1895
  • مونس احمد به مجلس چار یار  ** مونس بوجهل عتبه و ذوالخمار 

  • Cebrail’le canların kıblesi Sidre’dir, karnına kul olanların kıblesi sofra.
  • کعبه‌ی جبریل و جانها سدره‌ای  ** قبله‌ی عبدالبطون شد سفره‌ای 

  • Arifin kıblesi vuslat nurudur, filozaflaşan aklın kıblesi hayal.
  • قبله‌ی عارف بود نور وصال  ** قبله‌ی عقل مفلسف شد خیال 

  • Zâhidin kıblesi ihsan sahibi Allah’dır, tamahkârın kıblesi altınla dolu torba.
  • قبله‌ی زاهد بود یزدان بر  ** قبله‌ی مطمع بود همیان زر 

  • Mâna gözetenlerin kıblesi sabırdır, surete tapanların kıblesi taştan yapılan suret.
  • قبله‌ی معنی‌وران صبر و درنگ  ** قبله‌ی صورت‌پرستان نقش سنگ 

  • Bâtın âleminde oturanların kıblesi lûtuf ve ihsan sahibi Allah’dır, zâhire tapanların kıblesi kadın yüzü. 1900
  • قبله‌ی باطن‌نشینان ذوالمنن  ** قبله‌ی ظاهرپرستان روی زن 

  • Böylece eski yeni... Say dur. Usanırsan yürü, işine bak!
  • هم‌چنین برمی‌شمر تازه و کهن  ** ور ملولی رو تو کار خویش کن 

  • Bizim rızkımız, altın kâse içindeki şarap, köpeklerin rızkı, yal yedikleri yere dökülen tutamaç suyu.
  • رزق ما در کاس زرین شد عقار  ** وآن سگان را آب تتماج و تغار 

  • Ne huyla huylandırdıysak ona lâyıksın. Seni o rızk için göndermişizdir.
  • لایق آنک بدو خو داده‌ایم  ** در خور آن رزق بفرستاده‌ایم 

  • Onu ekmeğe âşık ettik, o huyu verdik ona. Bunu sevgiliye âşık ettik, sarhoş yaptık, bu huyu verdik buna.
  • خوی آن را عاشق نان کرده‌ایم  ** خوی این را مست جانان کرده‌ایم 

  • Huyundan razıysan, hoşlanıyorsan neden ondan kaçıyorsun öyleyse? 1905
  • چون به خوی خود خوشی و خرمی  ** پس چه از درخورد خویت می‌رمی 

  • Dişilik hoşuna gittiyse çarşafa gir. Rüstemlikten hoşlanıyorsan al hançeri!
  • مادگی خوش آمدت چادر بگیر  ** رستمی خوش آمدت خنجر بگیر 

  • Bu sözün sonu yoktur. O yoksul da yoksulluk derdiyle arıkladı, gücü kuvveti kalmadı.
  • این سخن پایان ندارد وآن فقیر  ** گشته است از زخم درویشی عقیر 

  • Yoksulun üstünde “Bir kubbenin yanında dur, yüzünü kıbleye çevir,bir ok at,nereye düşerse orada define vardır” yazılı bir kağıdı ele geçirmesi
  • قصه‌ی آن گنج‌نامه کی پهلوی قبه‌ای روی به قبله کن و تیر در کمان نه بینداز آنجا کی افتد گنجست 

  • Bir gece rüyasında gördü. Ne rüyası, rüya nerede? Doğru özlü sofi, uyumadan rüya görür.
  • دید در خواب او شبی و خواب کو  ** واقعه‌ی بی‌خواب صوفی‌راست خو 

  • Hâtif ona dedi ki: Ey bir çok yorgunluklar görmüş er, kâğıtçılarda bir kâğıt ara.
  • هاتفی گفتش کای دیده تعب  ** رقعه‌ای در مشق وراقان طلب 

  • Komşun olan kâğıtçıda gizlidir o. Kâğıtlarını ele al. 1910
  • خفیه زان وراق کت همسایه است  ** سوی کاغذپاره‌هاش آور تو دست 

  • Onların arasında şu şekilde, şu renkte bir kâğıt var. Onu gizle bir yerde oku.
  • رقعه‌ای شکلش چنین رنگش چنین  ** بس بخوان آن را به خلوت ای حزین 

  • Oğul, onu kâğıtçıdan çaldın mı kalabalıktan, iyi kötü adamlardan bir kenara çekil.
  • چون بدزدی آن ز وراق ای پسر  ** پس برون رو ز انبهی و شور و شر 

  • Yalnızca oku. Okurken kimseyi yanında bulundurma.
  • تو بخوان آن را به خود در خلوتی  ** هین مجو در خواندن آن شرکتی 

  • İş yayılır, ortaya düşerse bile dertlenme. O defineden senden başka hiç kimsecik, bir arpa bile alamaz.
  • ور شود آن فاش هم غمگین مشو  ** که نیابد غیر تو زان نیم جو 

  • Elde etmen uzarsa sakın ümitsizlenme. Her an “ Allahdan ümit kesmeyin” âyetini vird edin. 1915
  • ور کشد آن دیر هان زنهار تو  ** ورد خود کن دم به دم لاتقنطوا 

  • O muştucu, bunu söyleyip elini, adamın göğsüne koydu, hadi dedi, yürü, zahmet çek!
  • این بگفت و دست خود آن مژده‌ور  ** بر دل او زد که رو زحمت ببر 

  • O genç, dalgınlık âleminden kendine gelince ferahından âdeta dünyaya sığmıyordu.
  • چون به خویش آمد ز غیبت آن جوان  ** می‌نگنجید از فرح اندر جهان 

  • Allah’nın koruması ve lûtfu olmasaydı sevincinden çatlayacaktı doğrusu.
  • زهره‌ی او بر دریدی از قلق  ** گر نبودی رفق و حفظ و لطف حق 

  • Öyle bir sevinmişti ki. Kulağı, altı yüz perdenin ardından Allah sesini duymuştu.
  • یک فرح آن کز پس شصد حجاب  ** گوش او بشنید از حضرت جواب 

  • İşitme duygusu, perdeleri aşmış, başını yüceltmiş, feleği geçmişti. 1920
  • از حجب چون حس سمعش در گذشت  ** شد سرافراز و ز گردون بر گذشت 

  • Öyle bir an olur ki insanın görüş duygusu, ibret ıssı olur, gaip perdesinden bile geçer.
  • که بود کان حس چشمش ز اعتبار  ** زان حجاب غیب هم یابد گذار