English    Türkçe    فارسی   

6
2455-2504

  • Gök kalelerinin şaşılacak şeylerini gördüm. Bu âlemdeki alâmetlere hiç benzemiyorlardı. 2455
  • خود عجب‌های قلاع آسمان  ** نسبتش نبود به آیات جهان 

  • Oğulların gökçeği, herkes bilir ki gökyüzünün hüneri, elbette yeryüzünden üstündür.
  • هر کسی دانند ای فخر البنین  ** که فزون باشد فن چرخ از زمین 

  • Öküz, deve ve koç, yolda bir deste ot buldular. Her biri ben yiyeceğim dedi.
  • حکایت اشتر و گاو و قج که در راه بند گیاه یافتند هر یکی می‌گفت من خورم 

  • Bir deve, bir öküz ve bir koç, yolda giderlerken bir bağ ot buldular.
  • اشتر و گاو و قجی در پیش راه  ** یافتند اندر روش بندی گیاه 

  • Koç dedi ki: Bunu paylaşırsak hiç birimiz doymayacağız.
  • گفت قج بخش ار کنیم این را یقین  ** هیچ کس از ما نگردد سیر ازین 

  • Fakat kimin ömrü daha artıksa bu otu o yesin.
  • لیک عمر هرکه باشد بیشتر  ** این علف اوراست اولی گو بخور 

  • Yaşlılara hürmet Mustafa’nın sünnetlerindendir çünkü. 2460
  • که اکابر را مقدم داشتن  ** آمدست از مصطفی اندر سنن 

  • Aşağılık kişilerin hükmettiği bu devirde ise halk, yaşlıları iki yerde öne geçirirler.
  • گرچه پیران را درین دور لام  ** در دو موضع پیش می‌دارند عام 

  • Ya ateş gibi sıcak yemeğe buyur derler, yahut bakımsızlıktan yıkılacak dereceye gelen köprüde ileri sürerler.
  • یا در آن لوتی که آن سوزان بود  ** یا بر آن پل کز خلل ویران بود 

  • Aşağılık kişiler kötü bir maksatları olmadıkça bir şeyhi, bir büyüğü, bir kılavuzu ağırlamazlar.
  • خدمت شیخی بزرگی قایدی  ** عام نارد بی‌قرینه‌ی فاسدی 

  • Onların hayırları budur, artık kötülüklerini var sen kıyas et.
  • خیرشان اینست چه بود شرشان  ** قبحشان را باز دان از فرشان 

  • Örnek
  • مثل 

  • Bir padişah camiye gidiyordu. Yaverleri, sopalı memurları, halkı dövmedeydi. 2465
  • سوی جامع می‌شد آن یک شهریار  ** خلق را می‌زد نقیب و چوبدار 

  • Sopalı damlar, birinin başını yarıyor, öbürünün gömleğini yırtıyor, padişaha yol açıyorlardı.
  • آن یکی را سر شکستی چوب‌زن  ** و آن دگر را بر دریدی پیرهن 

  • O arada bir yoksul da yasakçılardan suçsuz olarak on sopa yedi.
  • در میانه بی‌دلی ده چوب خورد  ** بی‌گناهی که برو از راه برد 

  • Kanlar içinde kaldı. Padişaha yüz dönüp dedi ki: Şu apaçık zulme bak, gizlisini ne soruyorsun?
  • خون چکان رو کرد با شاه و بگفت  ** ظلم ظاهر بین چه پرسی از نهفت 

  • Camiye gidiyorsun gûya. Hayrın buysa şerrin ve kötülüğün nedir ey azgın?
  • خیر تو این است جامع می‌روی  ** تا چه باشد شر و وزرت ای غوی 

  • Bir pîr, aşağılık bir adamdan bir tek selâm işitmez ki nihayet ondan bir hayli derde uğramasın. 2470
  • یک سلامی نشنود پیر از خسی  ** تا نپیچد عاقبت از وی بسی 

  • Böyle bir kötü kişinin veliye musallat olmasındansa kurdun musallat olması daha iyidir.
  • گرگ دریابد ولی را به بود  ** زانک دریابد ولی را نفس بد 

  • Kurt, çok zâlimdir ama hiç olmazsa hilesi, düzeni yoktur.
  • زانک گرگ ارچه که بس استمگریست  ** لیکش آن فرهنگ و کید و مکر نیست 

  • Hilesi, aklı fikri olsa hiç tuzağa düşer mi? Hile insandadır tamamı ile.
  • ورنه کی اندر فتادی او به دام  ** مکر اندر آدمی باشد تمام 

  • Koç, öküzle deveye arkadaşlar dedi, mademki böyle bir ota rastladık.
  • گفت قج با گاو و اشتر ای رفاق  ** چون چنین افتاد ما را اتفاق 

  • Hadi bakalım her biriniz ömrünüzün başlangıcını söyleyin. Kim daha yaşlı anlaşılsın,öbürleri de sussun. 2475
  • هر یکی تاریخ عمر ابدا کنید  ** پیرتر اولیست باقی تن زنید 

  • Benim vücuda gelişim, İsmail’in koçu ile başlar. O vakitten beri varım ben.
  • گفت قج مرج من اندر آن عهود  ** با قج قربان اسمعیل بود 

  • Öküz, ben dedi, Âdem peygamber, bir öküzle çift sürüyordu ya, işte o vakit küçücüktüm.
  • گاو گفتا بوده‌ام من سال‌خورد  ** جفت آن گاوی کش آدم جفت کرد 

  • Halkın atası Âdem’in yeryüzünde çift sürdüğü öküzle eşim ben.
  • جفت آن گاوم که آدم جد خلق  ** در زراعت بر زمین می‌کرد فلق 

  • Deve, öküzle koçtan bu sözleri duyunca çok şaşırdı. Başını indirip otu aldı.
  • چون شنید از گاو و قج اشتر شگفت  ** سر فرود آورد و آن را برگرفت 

  • Havaya kaldırdı. Hiçbir söz söylemeden o esrik deve,otu yedi, sonra dedi kİ: 2480
  • در هوا بر داشت آن بند قصیل  ** اشتر بختی سبک بی‌قال و قیل 

  • Benim için doğum tarihine zaten hacet yok. Bende bu çeşit gövde ve bu uzun boy varken buna ne hacet?
  • که مرا خود حاجت تاریخ نیست  ** کین چنین جسمی و عالی گردنیست 

  • Yavrum, herkes bilir ki ben, sizden küçük değilim.
  • خود همه کس داند ای جان پدر  ** که نباشم از شما من خردتر 

  • Akıl, fikir sahipleri, bilirler ki yaratılışım sizden üstündür.
  • داند این را هرکه ز اصحاب نهاست  ** که نهاد من فزون‌تر از شماست 

  • Hıristiyan da, hepiniz bilirsiniz ki dedi bu yüce gök, şu eski yeryüzünden yüzlerce defa geniştir.
  • جملگان دانند کین چرخ بلند  ** هست صد چندان که این خاک نژند 

  • Nerede gökyüzünün acayip genişlikleri, nerede şu yerin köşeleri, bucakları? 2485
  • کو گشاد رقعه‌های آسمان  ** کو نهاد بقعه‌های خاکدان 

  • Müslümanın, arkadaşları olan Yahudi ve Hıristiyana gördüğü rüyayı söylemesi ve onların hayıflanmaları
  • جواب گفتن مسلمان آنچ دید به یارانش جهود و ترسا و حسرت خوردن ایشان 

  • Müslüman, bunu üzerine dedi ki: Dostlar, sultanım Mustafa zuhur etti.
  • پس مسلمان گفت ای یاران من  ** پیشم آمد مصطفی سلطان من 

  • Bana dedi ki: Onların birisi Tur’a gitti, Tanrı Kelim’ine arkadaş oldu, aşk tavlası oynamaya girişti.
  • پس مرا گفت آن یکی بر طور تاخت  ** با کلیم حق و نرد عشق باخت 

  • Öbürünü de sahip kıran İsa aldı, dördüncü kat göğe çıkardı.
  • وان دگر را عیسی صاحب‌قران  ** برد بر اوج چهارم آسمان 

  • Kalk a arda kalmış zarar görmüş adam! Bari o helva ile yahniyi sen ye.
  • خیز ای پس مانده‌ی دیده ضرر  ** باری آن حلوا و یخنی را بخور 

  • O hünerli, sanatlı kişiler, koştular; devlet ve mevki mektubunu okudular. 2490
  • آن هنرمندان پر فن راندند  ** نامه‌ی اقبال و منصب خواندند 

  • O iki faziletli er, lûtuf ve ihsanlar buldular, meleklere karıştılar.
  • آن دو فاضل فضل خود در یافتند  ** با ملایک از هنر در بافتند 

  • Ey arda kalmış sâf ve bön! Kalk, sıçra da helva kâsesinin başına otur!
  • ای سلیم گول واپس مانده هین  ** بر جه و بر کاسه‌ی حلوا نشین 

  • Bu sözü duyunca Hıristiyan’la Yahudi a haris dediler, yoksa helvayı yedin mi?
  • پس بگفتندش که آنگه تو حریص  ** ای عجیب خوردی ز حلوا و خبیص 

  • Müslüman, “O emrine itaat edilen padişah, emredince ben kimim ki buyruğuna uymayayım?
  • گفت چون فرمود آن شاه مطاع  ** من کی بودم تا کنم زان امتناع 

  • Sen Yahudi’sin Musa’nın emrinden baş çekebilir misin? Seni iyi ve kötü bir şeye koşsa emrinden nasıl olur da dışarı çıkabilirsin? 2495
  • تو جهود از امر موسی سر کشی  ** گر بخواند در خوشی یا ناخوشی 

  • Sen de Mesih’e tâbisin, hayır veya şer, herhangi bir işte Mesih’in emrine karşı durabilir misin?
  • تو مسیحی هیچ از امر مسیح  ** سر توانی تافت در خیر و قبیح 

  • E... Artık ben nasıl olur da peygamberlerin övündüğü Peygamberimin emrinden dışarı çıkabilirim? Helvayı yedim tabiî, şimdi de sarhoşum işte!” dedi.
  • من ز فخر انبیا سر چون کشم  ** خورده‌ام حلوا و این دم سرخوشم 

  • Bunun üzerine vallahi dediler, rüya, senin rüyan. Bu gördüğün rüya, bizim yüzlerce rüyamızdan üstün.
  • پس بگفتندش که والله خواب راست  ** تو بدیدی وین به از صد خواب ماست 

  • Ey neşeli zat, senin uykun, uyanıklık. Rüyanın eserini uyanıklıkla bile görüyorsun.
  • خواب تو بیداریست ای بو بطر  ** که به بیداری عیانستش اثر 

  • Sen de faziletten, yiğitlikten, hünerden geç, iş hizmette ve güzel huydadır. 2500
  • در گذر از فضل و از جهدی و فن  ** کار خدمت دارد و خلق حسن 

  • Tanrı, bizi bunun için meydana getirdi. “İnsanları ancak bana ibadet etsinler diye yarattım, cinleri de” dedi.
  • بهر این آوردمان یزدان برون  ** ما خلقت الانس الا یعبدون 

  • Samiri’nin hüneri, neyini fazlalaştırdı ki? O hüner kendisini Tanrı kapısından sürdürdü.
  • سامری را آن هنر چه سود کرد  ** کان فن از باب اللهش مردود کرد 

  • Kaarun’un başına kimya bilgisinden neler geldi? Seyret de bak. Yer, onu ta dibine kadar çekti.
  • چه کشید از کیمیا قارون ببین  ** که فرو بردش به قعر خود زمین 

  • Ebülhakem, hünerinden ne elde etti? Küfrüyle inkârıyle baş aşağı cehenneme gitti.
  • بوالحکم آخر چه بر بست از هنر  ** سرنگون رفت او ز کفران در سقر