Mirasçılarıma da selâm söyle benden. Bu vasiyeti de kıldan kıla onlara anlat. 3545 وارثانم را سلام من بگو ** وین وصیت را بگو هم مو به مو
O altınların çokluğuna kapılmasınlar.Hepsini o konuğun önüne yığsınlar. تا ز بسیاری آن زر نشکهند ** بیگرانی پیش آن مهمان نهند
Bu kadarını istemem derse al, dilediğine ver desinler. ور بگوید او نخواهم این فره ** گو بگیر و هر که را خواهی بده
Ben verdiğimden bir habbe bile geri almam. Memeden çıkan süt, bir daha gerisin geriye memeye girmez. زانچ دادم باز نستانم نقیر ** سوی پستان باز ناید هیچ شیر
Verdiğini geri alan, Peygamberin sözüne göre köpek gibi kusmuğunu yemiş olur. گشته باشد همچو سگ قی را اکول ** مسترد نحله بر قول رسول
Bana lâzım değil diye kapısını örter, o altını kabul etmezse altınları götürüp onun kapısına döksünler. 3550 ور ببندد در نباید آن زرش ** تا بریزند آن عطا را بر درش
Kim oraya uğrarsa o altınları alsın, götürsün. İhlâs sahibi kimseler hediye ettikleri şeyi geri almazlar. هر که آنجا بگذرد زر میبرد ** نیست هدیهی مخلصان را مسترد
Ben o parayı o mücevherleri iki yıl önce onun için koydum, ululuk ıssı Tanrı’ya böyle nezirde bulundum. بهر او بنهادهام آن از دو سال ** کردهام من نذرها با ذوالجلال
Mirasçılarım ondan bir şey almak isterler. Bunu caiz görürlerse aldıklarının yirmi misli ziyana girerler. ور روا دارند چیزی زان ستد ** بیست چندان خو زیانشان اوفتد
Gönlümü incitmeden çekinmezlerse onlara yüzlerce mihnet kapısı açıktır. گر روانم را پژولانند زود ** صد در محنت بریشان بر گشود
Tanrı’dan tatlı dillerle dilerim ve umarım ki hakkı, müstahak olana ulaştırır. 3555 از خدا اومید دارم من لبق ** که رساند حق را در مستحق
Bu sözlerden sonra Kethüdaya iki şey daha anlattı ki onları anlatmak için ağzımı açmayacağım. دو قضیهی دیگر او را شرح داد ** لب به ذکر آن نخواهم بر گشاد
Hem o iki şey sır olarak kalsın, hem de Mesnevi o kadar uzamasın artık. تا بماند دو قضیه سر و راز ** هم نگردد مثنوی چندین دراز
Kethüda sıçrayıp ellerini çırparak uyandı. Gâh gazel okumaktaydı, gâh bağırıp ağlamakta. برجهید از خواب انگشتکزنان ** گه غزلگویان و گه نوحهکنان
Konuk, ne sevdalardasın dedi. Ey kethuda, sarhoş ve güzel bir halde kalktın. گفت مهمان در چه سوداهاستی ** پایمردا مست و خوش بر خاستی
Gece rüyada ne gördün ey ulu er? Ne gördün de böyle şehre de sığamıyorsun, ovaya da. 3560 تا چه دیدی خواب دوش ای بوالعلا ** که نمیگنجی تو در شهر و فلا
Filin rüyada Hindistan’ı mı gördü de böyle dostların halkasından kaçtın? خواب دیده پیل تو هندوستان ** که رمیدستی ز حلقهی دوستان
Kethuda, güzel bir rüya gördüm dedi. Gönlüme doğmuş bir güneş gördüm. گفت سوداناک خوابی دیدهام ** در دل خود آفتابی دیدهام
O uyanık muhtesibi, o sevgiliye ulaşmak için can vereni gördüm. خواب دیدم خواجهی بیدار را ** آن سپرده جان پی دیدار را
İstekleri veren, bir iş için çağrılınca bin kişiye bedel olan efendiyi gördüm. خواب دیدم خواجهی معطی المنی ** واحد کالالف ان امر عنی
Sarhoş ve kendisinden geçmiş bir halde böyle sayıp dökerken nihayet sarhoşluk, aklını, fikrini aldı. 3565 مست و بیخود این چنین بر میشمرد ** تا که مستی عقل و هوشش را ببرد
Evin ortasına upuzun düştü. Halk, başına üşüştü. در میان خانه افتاد او دراز ** خلق انبه گرد او آمد فراز
Bir müddet sonra kendisine gelince dedi ki: Ey iyilik, güzellik denizi, ey akılları kendisinden geçiren! با خود آمد گفت ای بحر خوشی ** ای نهاده هوشها در بیهشی
Uyanıklıkta uyku veren, gönülsüzlük âleminde gönül alıcılığı bağışlayan! خواب در بنهادهای بیداریی ** بستهای در بیدلی دلداریی
Aşağılık yoksullukta bir gönül zenginliği verir.Devlet boyunduruğunu da yoksulluk zinciri edersin. توانگری پنهان کنی در ذل فقر ** طوق دولت بسته اندر غل فقر
Zıddı, zıddın içine kor, yakıcı suya ateş hararetini verirsin. 3570 ضد اندر ضد پنهان مندرج ** آتش اندر آب سوزان مندرج
Nemrud’ un ateşinde bahçe gizlidir, harcamakla ihsan etmekle gelir artar. روضه اندر آتش نمرود درج ** دخلها رویان شده از بذل و خرج
Bunun içindir ki o kurtuluş padişahı Mustafa, “ Ey nimet sahipleri, cömertlik kazançtır, kârdır” demiştir. تا بگفته مصطفی شاه نجاح ** السماح یا اولی النعمی رباح
Mal, sadakayla katiyen azalmaz. Hayırlarda bulunmak, malı zâyi etmez, kaybolmaktan kurtarır. ما نقص مال من الصدقات قط ** انما الخیرات نعم المرتبط
Altın zekât vermekle coşar, fazlalaşır. İnsanı kötülükten, fenalıktan kurtaran namazdır. جوشش و افزونی زر در زکات ** عصمت از فحشا و منکر در صلات
Zekât vermen keseni korur. Namazın da seni kurtlardan kurtarır, çobanlık eder sana. 3575 آن زکاتت کیسهات را پاسبان ** وآن صلاتت هم ز گرگانت شبان
Tatlı meyve; dalların, yaprakların arasında gizlidir. Ebedî yaşayış, ölümün içindedir. میوهی شیرین نهان در شاخ و برگ ** زندگی جاودان در زیر مرگ
Gübre, bir suretle toprağın gıdası olmuş yer, o gıda ile bir meyve doğurmuştur. زبل گشته قوت خاک از شیوهای ** زان غذا زاده زمین را میوهای
Varlık, yoklukta gizlenmiştir. Secde edilme de secde etmede mevcuttur. درعدم پنهان شده موجودیی ** در سرشت ساجدی مسجودیی
Demirle taş, görünüşte karanlıktır. Fakat iç âlemde nurdur âlemin ışığıdır. آهن و سنگ از برونش مظلمی ** اندرون نوری و شمع عالمی
Korkuda yüzlerce eminlik gizli. Gözün karasında bunca aydınlık var. 3580 درج در خوفی هزاران آمنی ** در سواد چشم چندان روشنی
Beden öküzünün içinde şehzade var. Defineyi bir yıkık yere gömmüşsün. اندرون گاو تن شهزادهای ** گنج در ویرانهای بنهادهای
Bu suretle de bir kart eşek, o güzelim defineyi anlamasın, ondan kaçsın; yani iblis, öküzü görsün, padişahı görmesin diyorsun. تا خری پیری گریزد زان نفیس ** گاو بیند شاه نی یعنی بلیس
Bir padişah , üç oğluna “ Ülkenin filân yerini şu tarzda düşüp koşun, filân yere şu çeşit hâkimler tâyin edin.Yalnız amanın, Tanrı hakkiyçin filân kaleye gitmeyin, onun etrafında dolaşmayın” diye vasiyette bulundu. حکایت آن پادشاه و وصیت کردن او سه پسر خویش را کی درین سفر در ممالک من فلان جا چنین ترتیب نهید و فلان جا چنین نواب نصب کنید اما الله الله به فلان قلعه مروید و گرد آن مگردید
Bir padişahın üç oğlu vardı. Üçü de anlayışlı, görgülüydü. بود شاهی شاه را بد سه پسر ** هر سه صاحبفطنت و صاحبنظر
Her biri, öbürlerinden daha değerli, cömertlikte yiğitlikte, savaş eri olmada öbürlerinden üstündü. هر یکی از دیگری استودهتر ** در سخا و در وغا و کر و فر
Şehzadeler, padişahın tapısında toplandılar. Âdeta padişahın iki gözünün nuru üç tane mumdular. 3585 پیش شه شهزادگان استاده جمع ** قرة العینان شه همچون سه شمع
Babanın ağaca benzeyen vücudu, gizli bir yol vasıtasıyla oğul’ un iki gözünden su alır, gıdalanır. از ره پنهان ز عینین پسر ** میکشید آبی نخیل آن پدر
Oğuldan coşan bu kaynak ananın, babanın bahçelerine kadar akar gider. تا ز فرزند آب این چشمه شتاب ** میرود سوی ریاض مام و باب
Anayla babanın gönül ve hayat bahçeleri bu suretle yeşerir, tazeleşir. Onun gözleri, bu iki ırmak yüzünden yaşarır, gözyaşı döker. تازه میباشد ریاض والدین ** گشته جاری عینشان زین هر دو عین
Kaynak hastalanıp kötüleşirse o ağacın dalları, yaprakları da kurur. چون شود چشمه ز بیماری علیل ** خشک گردد برگ و شاخ آن نخیل
O ağaç kurumaya başlar, çünkü oğulun vücudundan sulanıyor, gıdalanıyordu. 3590 خشکی نخلش همیگوید پدید ** که ز فرزندان شجر نم میکشید
Nice böyle gizli su yolları vardır ki ey gafiller, sizin canınıza ulanmıştır ای بسا کاریز پنهان همچنین ** متصل با جانتان یا غافلین
Gökten, yerden nice sular çektin de vücudun böyle semirdi. ای کشیده ز آسمان و از زمین ** مایهها تا گشته جسم تو سمین
Fakat bu iğretidir. Az, az sıkıştırmak gerek. Çünkü elde edilenin bırakılması lâzım. عاریهست این کم همیباید فشارد ** کانچ بگرفتی همیباید گزارد
Yalnız Tanrı’nın “Âdem’e ruhumdan ruh üfürdüm” dediği varlık yok mu? O kalır işte. Sen de ruha bak, başkaları beyhudedir. جز نفخت کان ز وهاب آمدست ** روح را باش آن دگرها بیهدست