Rumi's Masnavi - Babalarının gütmeyin demesinden büsbütün hararetlendiler. O kaleye yüz çevirdiler.

Babalarının gütmeyin demesinden büsbütün hararetlendiler. O kaleye yüz çevirdiler.

O seçilmiş Padişahın sözüne karşı durdular. İnsanın sabrını yakıp yandıran “ Hüş-rüba” kalesine yüz tuttular.

Öğütleri kabul eden aklın inadına gündüzden döndüler de kapkaranlık geceye daldılar.

O güzelim “ Zatüssuver” kalesinin denize beş kapısı vardı, karaya beş kapısı.

Beş kapısı, dış duygularımız gibi renk ve koku alemineydi, beş kapısı da iç duygularımız gibi sırlar arardı. 3705

O binlerce resim be nakşı seyrettiler, yer, yer gezdiler resimler görüp kararsız bir hale geldiler.

Bu suret kadehlerinden pek sarhoş olma ki put yapıcı ve puta tapıcı olmayasın.

Suret kadehlerinden geç onlara kapılma. Şarap kadehtedir ama kadehten meydana gelmemiştir ki.

Ağzını şarabı verene aç. Şarap geldikten sonra kadeh eksik olmaz.

Ey Adem gönül bağlayan mana benim beni ara kabuğu, buğday suretini bırak. 3710

Kum Halil için un olduktan sonra artık ey akıllı er, bil ki buğday hiçbir şey değildir.

Suret sureti olmayandan meydana gelir. Nitekim duman da ateşten çıkar.

Bu suret alemini boyuna görür durursun ayıplarını görmeye başlarsın, usanırsın bıkarsın.

Fakat suretsizlik sana tam bir hayret verir. Yüzlerce alet aletsizlikten meydana çıkar.

Tanrı elsizlik aleminde eller dokur. O canlar canı adam suretini düzer durur. 3715

Nitekim ayrılıktan buluşmadan dolayı da gönülde çeşit, çeşit hayaller dokunur.

Fakat hiçbir eser yapan esere benzer mi? Feryat ve figan zarara benzer mi hiç?

Feryadın sureti vardır, zarar suretsizdir. Zarara uğrayanlar, kendi ellerini dişler dururlar, fakat zararın eli yoktur.

Ey delil isteyen bu örnek yakışır bir örnek değil ama anlayışı az olan için ancak bu örneği bulabildim.

Suretsiz Tanrı’nın sanatı bir suret eker, derken benden duygularla aletlerle bitiverir. 3720

Dileğine göre ne suret ektiyse beden ona uyar, iyi yahut kötü olur.

Nimet sureti verirse beden şükreder, mihnet sureti verirse sabreder.

Tanrı acıma suretiyle tecelli ederse insan gelişir büyür. Bir yara, bere suretiyle tecelli ederse ağlar feryat eder.

Bir şehir suretiyle tecelli edince insanı yola düşürür. Bir ok suretiyle tecelli ederse insan kalkanla karşı durur.

Güzellerde tecelli ederse zevk ve işrete dalar. Gayb suretiyle görünürse insan halvete girer. 3725

İhtiyaç sureti, insanı kazanca götürür; kol kuvveti, şunun bunun malını çalıp çırpmaya.

Bu çeşit hayallerden doğan ve insana bir iş yaptıran suretler, o kadar çoktur ki saymaya imkan yok.

Sonsuz gidişler sonsuz hüner ve sanatlar, hep düşüncelerde doğan suretlerin gölgesidir.

Bir kavim dam kenarında bir hoşça durmuşlar. Her birinin gölgesi de bak yere vurmuş.

O sağlam damın üstünde duran düşüncenin, fikrin suretidir. O ne yaparsa aşağıda o görünür. 3730

İş yerde duvarda görünmede fikir gizli. Fakat tesir ve ulaşma bakımından ikisi de bir.

Bir meclise zevk kadehinden içilen suretlerin eseri insanın kendisinden geçmesi sarhoş olmasıdır.

Kadınla erkeğin ve ikisinin buluşma suretleri buluşma anında kendilerinden geçmelerini meydana getirir.

Bir nimet olan ekmek ve tuz suretinin eseri suretsiz olan kuvvettir.

Savaşta kılıç ve kalkan sureti suretsizlikle yani düşmana üstün olmayla sona erer. 3735

Medrese medreseye gidip gelme medresenin türlü, türlü suretleri insan bilgi sahibi olunca dürülür gider.

Bu suretler suretsizliğin kuluyken nasıl oluyor da o nimet sahibine yok diyorlar?

Bu suretler suretsizlikten vücut bulmuştur. Peki kendilerine bu varlığı verene şu aykırı gidiş onu şu inkar ediş nedir ki?

Ha.. suretin inkarı da ondan olur ondan zuhur eder. Bu iş de onun bir aksidir zaten.

Her yurdun duvar tavan ve sair suretlerini mimarın düşüncesinin gölgesi bil. 3740

Düşünce zamanında taş, tahta ve kerpiç meydanda değildir ama bu, böyledir.

Dilediği gibi iş yapan suretsizliktir. Suret, onun elinde bir alete benzer.

Bazı, bazı o suretsiz varlık, yokluk gizliliğinden kerem eder, suretlere yüz gösterir.

Her suret ondan yardım görür. Bu suretle onun yüceliğinden güzelliğinden kudretinden var olur.

Derken yine suretsiz varlık, yüzünü gizler. Suretler ihtiyaçlarından renk ve koku aleminde dilenciliğe başlarlar. 3745

Bu suret başka bir suretten yücelik dilerse bu, yol azıtmanın, sapıklığın ta kendisidir.

A cevhersiz şu halde neden ihtiyacını başka bir ihtiyaç sahibine arz edersin.

Mademki suretler kuldur, Tanrı’ya suret deme. Onu suret sanma, onu bir şeye benzetmeye kalkışma.

Yalvar yakar kendini yok etmeye savaş. Çünkü düşünceden suretlerden başka bir şey meydana gelmez.

Başka bir suretle gelişmiyor, semirmiyorsan sende, sen yokken doğan suret elbette daha iyidir. 3750