Bir müddet padişahın huzurunda gönlü kebap olmuş, canını tabağa koymuş bir halde kaldı.
مدتی بد پیش این شه زین نسق ** دل کباب و جان نهاده بر طبق
Padişah, herkesin başını bir kere keser. Bense padişaha her an yeniden yeniye kurbanım.
گفت شه از هر کسی یک سر برید ** من ز شه هر لحظه قربانم جدید
Ben altın cihetinden yoksulum, fakat baş bakımından zenginim. Başım, yüz binlerce başa bedeldir dedi.
من فقیرم از زر از سر محتشم ** صد هزاران سر خلف دارد سرم
Aşk âleminde iki ayakla koşulup gelinmez. Bir başla aşk oyununa girişilmez.
با دو پا در عشق نتوان تاختن ** با یکی سر عشق نتوان باختن
Herkesin iki ayağı vardır, bir başı. Binlerce baş ve ayağa sahibolan nadirdir.4605
هر کسی را خود دو پا و یک‌سرست ** با هزاران پا و سر تن نادرست
Bu sebeple vakalar, hâdiseler, tamamiyle heder olur gider. Fakat bu aşk; her an biraz daha kızışır.
زین سبب هنگامه‌ها شد کل هدر ** هست این هنگامه هر دم گرم‌تر
Aşk mekansızlık âleminde kızgınlık madenidir. cehennem, onun kıvılcımından bir dumandır.
معدن گرمیست اندر لامکان ** هفت دوزخ از شرارش یک دخان
Sırat köprüsü, cehennemin üstüne gerilmiştir. Mümin geçerken cehennem der ki: "Çabuk geç ki nurunun parlaklığı, ateşimizi söndürecek!"
در بیان آنک دوزخ گوید کی قنطره‌ی صراط بر سر اوست ای مومن از صراط زودتر بگذر زود بشتاب تا عظمت نور تو آتش ما را نکشد جز یا مومن فان نورک اطفاء ناری
Ey temiz adam, bu yüzden cehennem; âşıkın ateşinden zayıflar, söner.
زآتش عاشق ازین رو ای صفی ** می‌شود دوزخ ضعیف و منطقی
Cehennem der ki: Ey ulu er, çabuk geç. Yoksa ateşlerinden ateşim sönecek.
گویدش بگذر سبک ای محتشم ** ورنه ز آتش‌های تو مرد آتشم
Cehennemin kükürdü, ancak küfürden hele bak; bu soluk, onu bile söndürmede!4610
کفر که کبریت دوزخ اوست و بس ** بین که می‌پخساند او را این نفس
Sen de hemencecik kükürdünü bu sevdaya bırak da ne cehennem sana saldırsın, ne ateş!
زود کبریت بدین سودا سپار ** تا نه دوزخ بر تو تازد نه شرار
Cennet de ona, yel gibi geç, yoksa neyim varsa mahvolup gidecek.
گویدش جنت گذر کن هم‌چو باد ** ورنه گردد هر چه من دارم کساد
Sen harman sahibisin, ben başak toplayıcı. Ben bir putum, sen Çin illeri der.
که تو صاحب‌خرمنی من خوشه‌چین ** من بتی‌ام تو ولایت‌های چین
Ondan cehennem de titrer, cennetler de. Ondan ne buna aman vardır, ne ona.
هست لرزان زو جحیم و هم جنان ** نه مر این را نه مر آن را زو امان
Ömrü geçip gitti de bir fırsat bulamadı gitti. Sabır, pek yakıcıydı, candaysa tahammül yoktu.4615
رفت عمرش چاره را فرصت نیافت ** صبر بس سوزان بدت وجان بر نتافت
Bir müddettir dişlerini sıkarak bunu bekledi durdu. Fakat ömrü bitti, ona nail olamadı.
مدتی دندان‌کنان این می‌کشید ** نارسیده عمر او آخر رسید
Derken sevgilinin sureti, ondan gizlendi, o da sevgilinin rnânasiyle eş oldu.
صورت معشوق زو شد در نهفت ** رفت و شد با معنی معشوق جفت
Elbise ister şüster kumaşı olsun, ister kıldan örme. Onu çırçıplak koçmak daha hoş.
گفت لبسش گر ز شعر و ششترست ** اعتناق بی‌حجابش خوشترست
Ben, bedenden soyundum, o hayalden soyundu. Vuslat makamlarının en ilerisinde salınmaktayım dedi.
من شدم عریان ز تن او از خیال ** می‌خرامم در نهایات الوصال
Bu bahisler buraya kadar söylenebilir. Bundan sonra ne zuhura gelirse gizlenmesi gerektir.4620
این مباحث تا بدین‌جا گفتنیست ** هرچه آید زین سپس بنهفتنیست
Söylersen de faydasız. Yüz binlerce cehtetsen de anlatmaya çalışsan yine açığa çıkmaz.
ور بگویی ور بکوشی صد هزار ** هست بیگار و نگردد آشکار
At ve üzengi, deniz kıyısına kadar gider. Ondan sonra sana tahtadan bir at gerek.
تا به دریا سیر اسپ و زین بود ** بعد ازینت مرکب چوبین بود
Tahtadan at, karada yürümez. Fakat denizdekilere kılavuzdur.
مرکب چوبین به خشکی ابترست ** خاص آن دریاییان را رهبرست
Bu sükût da tahtadan attır. Sükût; denizdekilere telkindir.
این خموشی مرکب چوبین بود ** بحریان را خامشی تلقین بود
Seni usandıran her sükût o âlemin aşk naralarını atmadadır.4625
هر خموشی که ملولت می‌کند ** نعره‌های عشق آن سو می‌زند
Sen acaba neden susmada dersin ama o, acaba kulağı nerde ki duymuyor?
تو همی‌گویی عجب خامش چراست ** او همی‌گوید عجب گوشش کجاست
Ben nâra ata ata sağır oldum, onun haberi bile yok der. Zaten iyi işitenler, kulakları delik olanlar bile bunu duyamazlar, sağırdırlar.
من ز نعره کر شدم او بی‌خبر ** تیزگوشان زین سمر هستند کر
Birisi rüyada nâra atar. Yüz binlerce bahislerde bulunur, sözler söyler.
آن یکی در خواب نعره می‌زند ** صد هزاران بحث و تلقین می‌کند
Yanı başında oturanın haberi bile olmaz. Hakikatte o gürültüden haberi olmayan uyanık yok mu? Asıl uykuda olan odur.
این نشسته پهلوی او بی‌خبر ** خفته خود آنست و کر زان شور و شر
Tahtadan atı da kırılana gelince: O, tamamiyle denize garkolur, balık kesilir.4630
وان کسی کش مرکب چوبین شکست ** غرقه شد در آب او خود ماهیست
Artık o, ne sükût eder, ne söyler. Onun, misli, âdeta yoktur. Hali sözle anlatılamaz.
نه خموشست و نه گویا نادریست ** حال او را در عبارت نام نیست
O, bu iki kısımdan da değildir. Şaşılacak bir şeydir o. Bunu anlatmak edepten dışarıdır
نیست زین دو هر دو هست آن بوالعجب ** شرح این گفتن برونست از ادب
Bu örnek de sudan oldu, hiç uymadı. Fakat duygu âleminde bundan güzel bir örnek de bulunamaz.
این مثال آمد رکیک و بی‌ورود ** لیک در محسوس ازین بهتر نبود
Şehzadelerin büyüğünün ölümü, küçükleri hasta olduğundan ortanca kardeşin, ağabeylerinin cenazesine gelmesi. Padişahın ona da iltifatta bulunması, onun da padişahın ihsanına kapılması ve tapıda kalması, Padişahın devleti ve bakışı sayesinde yüz binlerce görünür ve görünmez nimetler elde etmesi vesaire.
متوفی شدن بزرگین از شه‌زادگان و آمدن برادر میانین به جنازه‌ی برادر کی آن کوچکین صاحب‌فراش بود از رنجوری و نواختن پادشاه میانین را تا او هم لنگ احسان شد ماند پیش پادشاه صد هزار از غنایم غیبی و غنی بدو رسید از دولت و نظر آن شاه مع تقریر بعضه
Küçükleri hastaydı. Yalnız ortanca kardeşleri, ağabeylerinin cenazesine geldi.
کوچکین رنجور بود و آن وسط ** بر جنازه‌ی آن بزرگ آمد فقط
Padişah, onu gördü, tanıdı. Fakat mahsustan bu kimdir? Bu da o denizden olacak; bu da bir balık dedi.4635
شاه دیدش گفت قاصد کین کیست ** که از آن بحرست و این هم ماهیست