- Bir bölüğünü havada birbirine vuruyor, Haşhaş gibi kemiklerini parçalayıp döküyordu. 4820
- یک گره را بر هوا درهم زدی ** تا چو خشخاش استخوان ریزان شدی
- O kahırdan gök bile tirtir titredi. Mesnevi, o kahrı anlatmaya kâfi değildir.
- آن سیاست را که لرزید آسمان ** مثنوی اندر نگنجد شرح آن
- Ey soğuk rüzgâr! Eğer bunu kendiliğinden yapıyorsan hadi bakalım. Hûd' un çizdiği çizgiden içeriye de gir.
- گر به طبع این می‌کنی ای باد سرد ** گرد خط و دایره‌ی آن هود گرد
- Ey tabiata inanan! Ya tabiattan üstün olan şu saltanatı gör, inananlara katıl, yahut da bu âyetleri Kur'an' dan mahvet.
- ای طبیعی فوق طبع این ملک بین ** یا بیا و محو کن از مصحف این
- Kur'an okuyanları menet, okumasınlar. Muallime yalvar, para pul ver, bunu okutmasın.
- مقریان را منع کن بندی بنه ** یا معلم را به مال و سهم ده
- Acizsin, bu aciz nerden diye şaşırmışsın değil mi? Senin aczin, kıyamet gününden meydana gelmededir. 4825
- عاجزی و خیره کن عجز از کجاست ** عجز تو تابی از آن روز جزاست
- A inatçı, senin önünde âcizler var. Gizli olanların meydana çıkması zamanı geldi, işte sana kıyamet.
- عجزها داری تو در پیش ای لجوج ** وقت شد پنهانیان را نک خروج
- Bu aciz ve hayret, kendisine gıda olan kişiye ne mutlu. O, iki âlemde de sevgilinin gölgesinde uyumuştur.
- خرم آن کین عجز و حیرت قوت اوست ** در دو عالم خفته اندر ظل دوست
- O, nihayet kendi aczini görmüş, ölmüş, kocakarılar dinini seçmiştir.
- هم در آخر عجز خود را او بدید ** مرده شد دین عجایز را گزید
- Zeliha gibi, ona Yusuf' un nuru vurdu mu kocalıktan kurtuldu, gençliğe yol buldu, gençleşti.
- چون زلیخا یوسفش بر وی بتافت ** از عجوزی در جوانی راه یافت
- Hayat, ölümde ve mihnettedir. Abıhayat, karanlıklar içindedir. 4830
- زندگی در مردن و در محنتست ** آب حیوان در درون ظلمتست
- Ulu Tanrı' nın Nemrud'u anasız ve dadısız olarak yetiştirip büyütmesi
- رجوع کردن به قصه‌ی پروردن حق تعالی نمرود را بی‌واسطه‌ی مادر و دایه در طفلی
- Hâsılı o bahçe, arifler bağı gibi sam yellerinden de amandaydı, kasırgadan da.
- حاصل آن روضه چو باغ عارفان ** از سموم صرصر آمد در امان
- Bir kaplan yavrulamıştı. Ona dedim ki: Süt ver bu çocuğa, itaat etti.
- یک پلنگی طفلکان نو زاده بود ** گفتم او را شیر ده طاعت نمود
- Ona süt verdi, tapılar kıldı. Nihayet çocuk gelişti, irileşti, aslanlaştı.
- پس بدادش شیر و خدمتهاش کرد ** تا که بالغ گشت و زفت و شیرمرد
- Sütten kesilince bir periye, ona söz söylemeyi öğret dedim, öğretti.
- چون فطامش شد بگفتم با پری ** تا در آموزید نطق و داوری
- Onu, o yeşillikte yetiştirdim, besledim. Benim hünerim, sanatım hiç söze sığar mı? 4835
- پرورش دادم مر او را زان چمن ** کی بگفت اندر بگنجد فن من
- Ben, zararsız kurtları Eyüb'e konuk ettim, kendisine de onlara karşı baba sevgisi verdim.
- داده من ایوب را مهر پدر ** بهر مهمانی کرمان بی‌ضرر
- Kurtlar da evlâdın babasını sevmesi gibi onu severlerdi. Onlara da bu sevgiyi verdim, tşte sana kudret, işte sana güç!
- داده کرمان را برو مهر ولد ** بر پدر من اینت قدرت اینت ید
- Analara analık edebini ben öğrettim. Artık düşün, benim yakıp aydınlattığım lütuf nasıl olur?
- مادران را داب من آموختم ** چون بود لطفی که من افروختم
- Yüzlerce inayetlerde bulundum, yüzlerce alâkalar yarattım, bu suretle benim lûtfumu vasıtasız olarak görsün dedim.
- صد عنایت کردم و صد رابطه ** تا ببیند لطف من بی‌واسطه
- Görsün de sebep yüzünden savaşlara, çekişmelere düşmesin; her yardımı, ancak benden beklesin. 4840
- تا نباشد از سبب در کش‌مکش ** تا بود هر استعانت از منش
- Bana karşı hiçbir özrü olmasın, her kötü dosttan şikâyetlenmesin dedim.
- ورنه تا خود هیچ عذری نبودش ** شکوتی نبود ز هر یار بدش
- Bu yüzlerce alâkayla beslenmeyi, yetişmeyi gördü. Onu vasıtasız olarak nasıl besledim, anladı, bildi.
- این حضانه دید با صد رابطه ** که بپروردم ورا بی‌واسطه
- Ey ulu Tanrı'nın kulu, buna karşılık şükrane olarak Nemrut oldu, Halil'i yakmaya kalkıştı.
- شکر او آن بود ای بنده‌ی جلیل ** که شد او نمرود و سوزنده‌ی خلیل
- Nitekim bu şehzade de padişaha şükran olarak ululandı, mevkiinin daha yücelmesini istedi.
- هم‌چنان کین شاه‌زاده شکر شاه ** کرد استکبار و استکثار جاه
- Ben neden başkasına tâbi olayım? Benim de bir ülkem var, ben de yeni bir ikbale sahibim dedi. 4845
- که چرا من تابع غیری شوم ** چونک صاحب ملک و اقبال نوم
- Evvelce anlattığımız gibi, padişahtan görmüş olduğu lütuf lan, ululandığı için gönlünde örtüldü gitti.
- لطف‌های شه که ذکر آن گذشت ** از تجبر بر دلش پوشیده گشت
- Nemrut da bunun gibi bilgisizlik ve körlük yüzünden o lûtufları ayağının altına aldı.
- هم‌چنان نمرود آن الطاف را ** زیر پا بنهاد از جهل و عمی
- Şimdi kâfir odu, yol kesmekte. Ululanmada, Tanrılık dâvasına kalkışmada.
- این زمان کافر شد و ره می‌زند ** کبر و دعوی خدایی می‌کند
- Üç gerges kuşuna uymuş, yüce göklere çıkmaya, benimle savaşıp vuruşmaya girişti.
- رفته سوی آسمان با جلال ** با سه کرکس تا کند با من قتال
- İbrahim'i bulup öldürmek için yüz binlerce suçsuz çocuğu öldürttü. 4850
- صد هزاران طفل بی‌تلویم را ** کشته تا یابد وی ابراهیم را
- Çünkü müneccim, yıl talihine bakmış, seninle savaşacak bir düşman doğacak.
- که منجم گفته کاندر حکم سال ** زاد خواهد دشمنی بهر قتال
- Kendine gel, o düşmanı defetmek için ihtiyatlı davran demişti. O yalan yanlış, kim olursa olsun her doğanı öldürüyordu.
- هین بکن در دفع آن خصم احتیاط ** هر که می‌زایید می‌کشت از خباط
- Onun gördüğü, vahyi getirecek çocuğu yetiştirdi. Başkalarının kanları, boynunda kaldı.
- کوری او رست طفل وحی کش ** ماند خون‌های دگر در گردنش
- Acaba o saltanatı babadan mı bulmuştu da gururu, kendisini soy sop karanlıklarına daldırdı?
- از پدر یابید آن ملک ای عجب ** تا غرورش داد ظلمات نسب
- Başkalarına ana, baba perde kesilir. Fakat o, yeninde, yakasında bulunan mücevherleri bizden buldu. 4855
- دیگران را گر ام و اب شد حجاب ** او ز ما یابید گوهرها به جیب
- Şüphe yok ki kötü bir arkadaş olan nafis, yırtıcı bir kurttur. Sen ona bak, ne diye her arkadaşa bahane bulup duruyorsun?
- گرگ درنده‌ست نفس بد یقین ** چه بهانه می‌نهی بر هر قرین
- Sapıklık âleminde her kele bir külah vardır. Çirkin kâfir ve işi gücü pislikten ibaret nefis diyorum ya.
- در ضلالت هست صد کل را کله ** نفس زشت کفرناک پر سفه
- Ey yoksul, bunun için diyorum işte. Köpeğin boynundan tasmayı çözme.
- زین سبب می‌گویم این بنده‌ی فقیر ** سلسله از گردن سگ برمگیر
- Bu köpek, terbiye edilse bile yine köpektir. "Ne mutlu nefsini aşağılayana" hükmüne uy, o, kötü damarlıdır.
- گر معلم گشت این سگ هم سگست ** باش ذلت نفسه کو بدرگست
- Taif sahtiyanı gibi bir Süheyl yıldızının etrafında döner dolaşırsan farzı yerine getirmiş olursun, 4860
- فرض می‌آری به جا گر طایفی ** بر سهیلی چون ادیم طایفی
- Nihayet Süheyl yıldızı, onu deri şerrinden kurtarır. Bu suretle de sevgilinin ayağına giydiği çediğe dönersin.
- تا سهیلت وا خرد از شر پوست ** تا شوی چون موزه‌ای هم‌پای دوست
- Bütün Kur'an, nefsin kötülüklerini anlatmadadır. Mushafa bak da, gör, fakat sende o göz nerde?
- جمله قرآن شرح خبث نفس‌هاست ** بنگر اندر مصحف آن چشمت کجاست
- Vesile bulup da peygamberle savaşmada kılı kırka yaran aşağılık kişileri anlatıp durmadadır.
- ذکر نفس عادیان کالت بیافت ** در قتال انبیا مو می‌شکافت
- Zaman zaman edepsiz nefsin kötülüğünden ansızın âleme alevler yayılmıştır.
- قرن قرن از شوم نفس بی‌ادب ** ناگهان اندر جهان می‌زد لهب
- Şehzade, padişahın gönlünden bir zahım yedi, faziletlere tamamiyle sahip otamadan dünyadan gitti.
- رجوع کردن بدان قصه کی شاه‌زاده بدان طغیان زخم خورد از خاطر شاه پیش از استکمال فضایل دیگر از دنیا برفت
- Hikâyeyi kısa kes. O gayretli padişahın gayreti bir yıl sonra şehzadeyi mezara götürdü. 4865
- قصه کوته کن که رای نفس کور ** برد او را بعد سالی سوی گور
- Padişah, mahiv âleminden varlık âlemine gelinceye kadar Mirrih yıldızı gibi kan dökücü olan gözü, o kanı dökmüş gitmişti.
- شاه چون از محو شد سوی وجود ** چشم مریخیش آن خون کرده بود
- O eşsiz padişah tirkeşine bakınca gördü ki bir ok yok.
- چون به ترکش بنگرید آن بی‌نظیر ** دید کم از ترکشش یک چوبه تیر
- Tanrı etrafında fırlayan o ok nerde? dedi. Onun boğazındaki ok, senin attığın ok diye cevap geldi.
- گفت کو آن تیر و از حق باز جست ** گفت که اندر حلق او کز تیر تست
- O deryadil padişah affetti ama ne fayda. Ok, can alacak yerine raslamıştı.
- عفو کرد آن شاه دریادل ولی ** آمده بد تیر اه بر مقتلی