Birisi, büyük bir zatın evinin kapısında sahur davulu çalmakta idi.
آن یکی می‌زد سحوری بر دری ** درگهی بود و رواق مهتری
Gece yarısı aşk ile şevk ile davul çalıyordu. Ona kabiliyetli birisi dedi ki:
نیم‌شب می‌زد سحوری را به جد ** گفت او را قایلی کای مستمد
Evvelâ bu davulu, seher vakti çal, gece yarısı bu kepazelik olmaz.
اولا وقت سحر زن این سحور ** نیم‌شب نبود گه این شر و شور
Bir de ey hevesli adam, şunu da bil ki bu evde hiç kimse yok.
دیگر آنک فهم کن ای بوالهوس ** که درین خانه درون خود هست کس
Burada şeytandan, periden başka kimse yokken ne diye vaktini zayediyorsun?850
کس درینجا نیست جز دیو و پری ** روزگار خود چه یاوه می‌بری
Tefi, davulu birisi duysun diye çalıyorsan duyacak kulak nerede? Bunu anlamak için akıl lâzım, fakat akıl hani?
بهر گوشی می‌زنی دف گوش کو ** هوش باید تا بداند هوش کو
Davulcu dedi ki: Sen sözünü bitirdin şimdi cevabımı dinle de şaşırıp kalma.
گفت گفتی بشنو از چاکر جواب ** تا نمانی در تحیر و اضطراب
Sence şimdi gece yarısı ama bence neşe sabahı yaklaştı.
گرچه هست این دم بر تو نیم‌شب ** نزد من نزدیک شد صبح طرب
Her sınıklık bence kutlu bir hale geldi. Bütün geceler, gözüme gündüz kesildi.
هر شکستی پیش من پیروز شد ** جمله شبها پیش چشمم روز شد
Nil ırmağı sana kandır ama bence kan değil, sudur ey akıllı kişi.855
پیش تو خونست آب رود نیل ** نزد من خون نیست آبست ای نبیل
Sence o demirdir, tunçtur ama Davut peygambere mumdur.
در حق تو آهنست آن و رخام ** پیش داود نبی مومست و رام
Dağ, sana karşı ağırdır, cansızdır, fakat Davut’un önünde usta bir çalgıcı, bir okuyucudur.
پیش تو که بس گرانست و جماد ** مطربست او پیش داود اوستاد
Senin önünde o kırık taşlar susarlar. Fakat Ahmed’in önünde fasih bir hale gelir, hamdü senada bulunurlar.
پیش تو آن سنگ‌ریزه ساکتست ** پیش احمد او فصیح و قانتست
Senin önünde mescidin sütunu ölüdür, fakat Ahmed’e karşı gönlünü aldırmış bir âşıktır.
پیش تو استون مسجد مرده‌ایست ** پیش احمد عاشقی دل برده‌ایست
Cihanın bütün cüzüleri halkın önünde ölüdür, Allah’ya karşı bilgi sahibi ve muti.860
جمله اجزای جهان پیش عوام ** مرده و پیش خدا دانا و رام
Bu evde bu konakta kimse yok, neden bu davulu çalıyorsun, dedin.
آنچ گفتی کاندرین خانه و سرا ** نیست کس چون می‌زنی این طبل را
Bu halk, Allah için paralar verir, yüzlerce hayrın temelini atar, mescitler yaparlar.
بهر حق این خلق زرها می‌دهند ** صد اساس خیر و مسجد می‌نهند
Sarhoş âşıklar gibi uzun bir yol olan Hacca giderler, seve seve canları ile, malları ile oynarlar.
مال و تن در راه حج دوردست ** خوش همی‌بازند چون عشاق مست
Hiç o evde kimse yok derler mi? Ev sahibi, ev içinde gizlenen cana benzer.
هیچ می‌گویند کان خانه تهیست ** بلک صاحب‌خانه جان مختبیست
Allah nuru ile ışıklanan, sevgilinin konağını dolu görür.865
پر همی‌بیند سرای دوست را ** آنک از نور الهستش ضیا
Nice dolu ve kalabalık konaklar vardır ki işin sonunu görenler, onları boş görürler.
بس سرای پر ز جمع و انبهی ** پیش چشم عاقبت‌بینان تهی
Kimi dilersen Kâbe’de ara da derhal önünde beliriversin.
هر که را خواهی تو در کعبه بجو ** تا بروید در زمان او پیش رو
Ziynetli ve yüce olan bir suret, nasıl olur da Allah yurdu olmaz, boş olur?
صورتی کو فاخر و عالی بود ** او ز بیت الله کی خالی بود
Ona kapı kapanmaz, o geldi mi derhal açılır. Fakat başkaları, aşkla değil, ihtiyaçlardan gelirler.
او بود حاضر منزه از رتاج ** باقی مردم برای احتیاج
Hacca gidenler, neden bu ses duymadan “Lebbeyk” deyip duruyoruz derler mi?870
هیچ می‌گویند کین لبیکها ** بی‌ندایی می‌کنیم آخر چرا
Hakikatte onlara şu “Lebbeyk” demeyi nasip ediş, her lâhza tek Allah’dan gelen bir sestir.
بلک توفیقی که لبیک آورد ** هست هر لحظه ندایی از احد
Ben de koku aldım, biliyorum bu köşk, bu konak, can meclisinin kurulduğu yerdir toprağı da kimyadır.
من ببو دانم که این قصر و سرا ** بزم جان افتاد و خاکش کیمیا
Hafif ve tiz nağmelerle bakırımı ebediyen onun kimyasına vurup duracağım.
مس خود را بر طریق زیر و بم ** تا ابد بر کیمیااش می‌زنم
Nihayet bu sahur davulum, denizleri coşturacak, inciler saçacak, ihsanlarda bulunacak.
تا بجوشد زین چنین ضرب سحور ** در درافشانی و بخشایش به حور
Halk, savaş safında Allah için canları ile oynar.875
خلق در صف قتال و کارزار ** جان همی‌بازند بهر کردگار
Birisi Eyüp gibi belâlara düşer, öbürü Yakup gibi sabreder.
آن یکی اندر بلا ایوب‌وار ** وان دگر در صابری یعقوب‌وار
Yüz binlerce susuz ve muhtaç kişi, Allah için tamaha düşer, çalışır durur.
صد هزاران خلق تشنه و مستمند ** بهر حق از طمع جهدی می‌کنند
Ben de suçları yargılayan, örten Allah için bu kapıdan sahur davulu çalıyorum, benim de ümidim onda.
من هم از بهر خداوند غفور ** می‌زنم بر در به اومیدش سحور
Parasını almak için müşterimi istiyorsun? Gönül, Allah’dan daha iyi müşteri nerede var?
مشتری خواهی که از وی زر بری ** به ز حق کی باشد ای دل مشتری
Malından pis dağarcığı alır, sana kendinden ışıklanan bir gönül nuru verir.880
می‌خرد از مالت انبانی نجس ** می‌دهد نور ضمیری مقتبس
Hakikatte yok olan şu buz kesmiş bedeni alır, vehmimize sığmaz bir saltanat ihsan eder.
می‌ستاند این یخ جسم فنا ** می‌دهد ملکی برون از وهم ما
Birkaç katra göz yaşı alır, şekerlerin, balların hased ettiği kevseri bağışlar.
می‌ستاند قطره‌ی چندی ز اشک ** می‌دهد کوثر که آرد قند رشک
Sevdalarla, dertlerle dolu ah-ı alır, her ah-a karşılık yüzlerce kârlı mevkii lûtfeder.
می‌ستاند آه پر سودا و دود ** می‌دهد هر آه را صد جاه سود
Gözyaşı bulutunun sürdüğü ah bulutu yüzündendir ki Halil’e fazla ah eden dedi.
باد آهی که ابر اشک چشم راند ** مر خلیلی را بدان اواه خواند
Gel de hemen şu eşi olmayan alışverişi durmayan pazarda eskileri sat, hazır ve elde bir olan beyliği al.885
هین درین بازار گرم بی‌نظیر ** کهنه‌ها بفروش و ملک نقد گیر
Eğer bir şüphe gelir de yolunu vurursa ticarette bulunan peygamberleri kendine senet yap.
ور ترا شکی و ریبی ره زند ** تاجران انبیا را کن سند
O padişahlar padişahı, onların talihlerini öyle yaver etti, onlara öyle bir baht verdi ki dağlar bile onların pılı pırtılarını çekmeye muktedir değildir.
بس که افزود آن شهنشه بختشان ** می‌نتاند که کشیدن رختشان
Bilâl, Hicaz sıcağında Mustafa aliyhisselâm’ın sevgisiyle “ Allah birdir, birAhad ahad “ derdi . Efendisi de kâfirlik gayretiyle kuşluk zamanları Hicaz güneşinin altında onu dikenle döverdi. Bilâl’in vücudu yaralanır, yaraların dan kan fışkırır, fakat yine ihtiyarsız olarak ağzından “ Ahad ahad “ sözü çıkardı, nitekim dertliler de ihtiyarsız bir surette feryad eder, inlerler.. Bilâl ,aşk derdiyle doluydu. Firavun’un büyücüleri Cercis Peygamber ve daha sayısız erler gibi oda bu derde düştüğünden diken derdinden kurtulmayı düşünmüyor , o derde aldırış bile etmiyordu.
قصه‌ی احد احد گفتن بلال در حر حجاز از محبت مصطفی علیه‌السلام در آن چاشتگاهها کی خواجه‌اش از تعصب جهودی به شاخ خارش می‌زد پیش آفتاب حجاز و از زخم خون از تن بلال برمی‌جوشید ازو احد احد می‌جست بی‌قصد او چنانک از دردمندان دیگر ناله جهد بی‌قصد زیرا از درد عشق ممتلی بود اهتمام دفع درد خار را مدخل نبود هم‌چون سحره‌ی فرعون و جرجیس و غیر هم لایعد و لا یحصی
Efendisi, Bilâl’i terbiye etmek için diken dalı ile dövmekte, o da dikenlere canını feda etmekteydi.
تن فدای خار می‌کرد آن بلال ** خواجه‌اش می‌زد برای گوشمال
Efendisi, neden Ahmed’i anmaktasın diyordu... Sen, kötü bir kulsun, benim dinimi inkâr ediyorsun.
که چرا تو یاد احمد می‌کنی ** بنده‌ی بد منکر دین منی
Efendisi onu güneş altında dövmekte, o da “Ahad” diye övünmekteydi.890
می‌زد اندر آفتابش او به خار ** او احد می‌گفت بهر افتخار
Derken Sıddıyk, o taraftan geçti, onun “Ahad” demesini duydu.
تا که صدیق آن طرف بر می‌گذشت ** آن احد گفتن به گوش او برفت
Gözü doldu, gönlü incindi, o “Ahad” sözünden bir âşina kokusu aldı.
چشم او پر آب شد دل پر عنا ** زان احد می‌یافت بوی آشنا
Sonra onu tenhaca görüp nasihat verdi, dedi ki: İnanışını kâfirlerden gizli tut.
بعد از آن خلوت بدیدش پند داد ** کز جهودان خفیه می‌دار اعتقاد
Allah, gizli şeyleri bilir, maksadını gizle. Bilâl, tövbe ettim dedi.
عالم السرست پنهان دار کام ** گفت کردم توبه پیشت ای همام
Ertesi gün Sıddıyk, erkenden bir iş için oradan geçiyordu.895
روز دیگر از پگه صدیق تفت ** آن طرف از بهر کاری می‌برفت