-
پادشاها جز که یاس بنده نیست ** گر عرض کان رفت باز آینده نیست
- Padişahım, araz gider de bir daha geri gelmezse bu, kulu ancak meyus eder.
-
گر نبودی مر عرض را نقل و حشر ** فعل بودی باطل و اقوال فشر 960
- Eğer arazlar başka bir şekle tebeddül etmeseydi, başka bir şekle bürünüp var olmasaydı iş bâtıl olur, sözler manasız bir hale gelirdi;
-
این عرضها نقل شد لونی دگر ** حشر هر فانی بود کونی دگر
- Bu arazlar başka bir varlık suretine bürünüp haşrolur.
-
نقل هر چیزی بود هم لایقش ** لایق گله بود هم سایقش
- Her şey, neye lâyıksa o şekle tebeddül eder. Sürünün çobanı, sürüye lâyık kişidir.
-
وقت محشر هر عرض را صورتی است ** صورت هر یک عرض را نوبتی است
- Mahşerde her arazın bir sureti vardır, her araz suretinin de bir nöbeti.
-
بنگر اندر خود نه تو بودی عرض ** جنبش جفتی و جفتی با غرض
- Kendine bak, sen de araz değil miydin, anandan, babandan hâsıl olmadın mı ve bir maksat uğrunda birisiyle eş değil misin?
-
بنگر اندر خانه و کاشانهها ** در مهندس بود چون افسانهها 965
- Evlere köşklere bak. Bunlar mühendisin tasavvuratından ibaretti.
-
آن فلان خانه که ما دیدیم خوش ** بود موزون صفه و سقف و درش
- Güzel olarak gördüğümüz sofası hoş. Tavanı, kapısı mükemmel olan filan ev ,(mühendisin zihnindeydi).
-
از مهندس آن عرض و اندیشهها ** آلت آورد و ستون از بیشهها
- Mühendisin zihnindeki o araz, o düşünce aletleri hazırladı, ormanlardan direkleri getirdi (ev yapılıp meydana çıktı.)
-
چیست اصل و مایهی هر پیشهای ** جز خیال و جز عرض و اندیشهای
- Her hünerin aslı, esası, hayâlden, arazdan, düşünceden başka nedir ki?