-
کلکم راع بداند از رمه ** کی علف‌خوارست و کی در ملحمه 4395
- "Hepiniz çobansınız ve size tâbi olanlardan mesulsünüz" diyen, sürünün halini bilir. Ot mu otluyor, yoksa bir savaşa mı düştü? Bundan haberdardır.
-
گرچه در صورت از آن صف دور بود ** لیک چون دف در میان سور بود
- Görünüşte sürüden uzaktadır ama tef gibi düğünün içindedir.
-
واقف از سوز و لهیب آن وفود ** مصلحت آن بد که خشک آورده بود
- Onların yanışından, alevinden haberdardır. Yalnız öylece durması lâzımdır da onun için aldırmaz gibi görünür.
-
در میان جانشان بود آن سمی ** لک قاصد کرده خود را اعجمی
- O yüce padişah da onların içindeydi âdeta. Fakat mahsustan kendisini bilmiyor göstermekteydi.
-
صورت آتش بود پایان دیگ ** معنی آتش بود در جان دیگ
- Tencerenin sonu, ateşin görünüşüne bağlıdır. Fakat ateşin mânası, hakikati, tesiri, tencerenin canındadır.
-
صورتش بیرون و معنیش اندرون ** معنی معشوق جان در رگ چو خون 4400
- Sureti dışardadır, mânası içerde. Candan sevilen sevgilinin hakikati, kan gibi damarların içindedir.
-
شاه‌زاده پیش شه زانو زده ** ده معرف شارح حالش شده
- Şehzade, padişahın huzurunda diz çöktü. On tane muarrif, onun halini anlatmaya koyuldu.
-
گرچه شه عارف بد از کل پیش پیش ** لیک می‌کردی معرف کار خویش
- Padişah, önceden onu, geçirdiği ahvali tamamiyle biliyordu ama muarrif de kendisine verilen vazifeyi yapmaktaydı.
-
در درون یک ذره نور عارفی ** به بود از صد معرف ای صفی
- Ey temiz adam, gönlündeki bir zerre irfan nuru, yüzlerce muarriften iyidir.
-
گوش را رهن معرف داشتن ** آیت محجوبیست و حزر و ظن
- Kulağını muarrife vermek, perde ardında olmaya, vehme, zanna düşmeye delildir.