-
هر طرف غولی همی‌خواند ترا ** کای برادر راه خواهی هین بیا
- Her yanda bir gulyabani, seni çağırır, “Kardeş, gel, yol istiyorsan işte buracıkta.
-
ره نمایم همرهت باشم رفیق ** من قلاووزم درین راه دقیق
- Yoldaş, sana yol göstereyim, yoldaşın olayım. Bu ince yolda ben sana kılavuzum” der.
-
نه قلاوزست و نه ره داند او ** یوسفا کم رو سوی آن گرگ‌خو
- Fakat ne kılavuzdur o, ne de yol bilir. Yusuf, o kurt huylunun yanına az var!
-
حزم این باشد که نفریبد ترا ** چرب و نوش و دامهای این سرا
- İhtiyat ona derler ki seni bu dünyanın yağlı, ballı şeyleri, bu âlemin tuzakları, hileleri aldatmasın.
-
که نه چربش دارد و نه نوش او ** سحر خواند می‌دمد در گوش او 220
- Çünkü bu âlemin ne tadı vardı, ne tuzu. Sihir okur da kulağına üfler durur.
-
که بیا مهمان ما ای روشنی ** خانه آن تست و تو آن منی
- “Ey nur gibi apaydın adam, ev senin sen de benimsin” der.
-
حزم آن باشد که گویی تخمه‌ام ** یا سقیمم خسته‌ی این دخمه‌ام
- İhtiyat ona derler ki “Midem dolgun tokum”, yahut “Hastayım, bu mezardan hastalandım”,
-
یا سرم دردست درد سر ببر ** یا مرا خواندست آن خالو پسر
- Yâhut “ Başım ağrıyor, sen bunu geçirmeye bak” yahut da “ Benim dayımın oğlu çağırdı, davetliyim” deyip başından savasın.
-
زانک یک نوشت دهد با نیشها ** که بکارد در تو نوشش ریشها
- Çünkü bir şerbeti bile zehirlerle sunar, tatlısı vücudunda yaralar, bereler meydana getirir.
-
زر اگر پنجاه اگر شصتت دهد ** ماهیا او گوشت در شستت دهد 225
- Sana elli, altmış bile verse ey balık, o verdiği şey, oltada ettir.
-
گر دهد خود کی دهد آن پر حیل ** جوز پوسیدست گفتار دغل
- Verdi, farz edelim, fakat o hilebaz nereden verecek? Hilebazın sözü çürümüş cevizdir.
-
ژغژغ آن عقل و مغزت را برد ** صد هزاران عقل را یک نشمرد
- Onun gürültüsü aklını alır, beynini altüst eder. Yüz binlerce aklı bile bir pula saymaz.
-
یار تو خرجین تست و کیسه‌ات ** گر تو رامینی مجو جز ویسه‌ات
- Dostun, kesendir, hurcundur, Ramin’sen Vise’den başkasını arama.
-
ویسه و معشوق تو هم ذات تست ** وین برونیها همه آفات تست
- Vise de sensin, mâşukun da sen. Bu zâhiri şeylerin hepsi sana âfettir.
-
حزم آن باشد که چون دعوت کنند ** تو نگویی مست و خواهان منند 230
- İhtiyat ona derler ki seni davet ettiler mi bunlar, benim sarhoşum bunlar benim dostum, beni seviyorlar, beni istiyorlar demeyesin.
-
دعوت ایشان صفیر مرغ دان ** که کند صیاد در مکمن نهان
- Davetlerini, kuşlara çalınan ıslık bil. Avcı, pusuda gizlidir de kuş gibi örter durur.
-
مرغ مرده پیش بنهاده که این ** می‌کند این بانگ و آواز و حنین
- Önüne de seslenen, öten, çığıran budur zannını vermek için bir ölü kuş koymuş.
-
مرغ پندارد که جنس اوست او ** جمع آید بر دردشان پوست او
- Kuşlar… Onu kendi cinsinden sanıp toplanırlar. O da onların derilerini yüzer.
-
جز مگر مرغی که حزمش داد حق ** تا نگردد گیج آن دانه و ملق
- Ancak Allah hangi kuşa ihtiyat ve tedbir duygusu vermişse o kuş o taneye, o tuzağa aldanıp gelmez.
-
هست بی حزمی پشیمانی یقین ** بشنو این افسانه را در شرح این 235
- İhtiyatsızlık, tedbirsizlik, pişmanlıktan ibarettir. Bunu anlatan şu hikâyeyi de dinle.
-
فریفتن روستایی شهری را و بدعوت خواندن بلابه و الحاح بسیار
- Köylünün şehirliyi aldatıp yalancıktan ve birçok ısrarla köye çağırması
-
ای برادر بود اندر ما مضی ** شهریی با روستایی آشنا
- Kardeş, eskiden bir şehirliye köylünün tanışıklığı vardı.
-
روستایی چون سوی شهر آمدی ** خرگه اندر کوی آن شهری زدی
- Köylü, şehre geldikçe şehirlinin mahallesine çadır kurar, evine kurulup otururdu.
-
دو مه و سه ماه مهمانش بدی ** بر دکان او و بر خوانش بدی
- İki ay, üç ay ona konuk olur, dükkânına geçer oturur, sofrasına çökerdi.
-
هر حوایج را که بودش آن زمان ** راست کردی مرد شهری رایگان
- Şehirli, köylünün ne ihtiyacı varsa bedavaya yerine getirir, düzer koşardı.
-
رو به شهری کرد و گفت ای خواجه تو ** هیچ می‌نایی سوی ده فرجه‌جو 240
- Köylü bir gün yüzünü şehirliye döndü de dedi ki: “A efendim, sen hiç köye gelmez, hiç seyre seyrana çıkmaz mısın?