English    Türkçe    فارسی   

4
554-603

  • نه چو معراج بخاری تا سما ** بل چو معراج جنینی تا نهی
  • ’Tis not like the ascension of a vapour to the sky; nay, but like the ascension of an embryo to rationality.

  • خوش براقی گشت خنگ نیستی ** سوی هستی آردت گر نیستی 555
  • The steed of not-being (self-naughtedness) became a goodly Buráq: it brings you to (real) existence, if you are non-existent (self-naughted).

  • کوه و دریاها سمش مس می‌کند ** تا جهان حس را پس می‌کند
  • Its hoof brushes the mountains and seas till it puts the world of sense perception behind.

  • پا بکش در کشتی و می‌رو روان ** چون سوی معشوق جان جان روان
  • Set your foot into the ship and keep going quickly, like the soul going towards the soul's Beloved.

  • دست نه و پای نه رو تا قدم ** آن چنانک تاخت جانها از عدم
  • (With) no hands and no feet, go to Eternity in the same fashion as that in which the spirits sped from non-existence.

  • بردریدی در سخن پرده‌ی قیاس ** گر نبودی سمع سامع را نعاس
  • If there had not been somnolence (dullness and inattention) in the hearer's hearing, the veil of logical reasoning would have been torn asunder in the discourse.

  • ای فلک بر گفت او گوهر ببار ** از جهان او جهانا شرم دار 560
  • O Heaven, shower pearls on his (the Shaykh's) rede! O World, have shame of (be abashed by) his world!

  • گر بباری گوهرت صد تا شود ** جامدت بیننده و گویا شود
  • If thou wilt shower (pearls), thy substance will become (increased in splendour) hundredfold: thy inorganic (matter) will become seeing and speaking.

  • پس نثاری کرده باشی بهر خود ** چونک هر سرمایه‌ی تو صد شود
  • Therefore thou wilt have scattered a largesse for thine own sake, inasmuch as every stock of thine will be centupled.

  • قصه‌ی هدیه فرستادن بلقیس از شهر سبا سوی سلیمان علیه‌السلام
  • Story of Bilqís' sending a gift from the city of Sabá to Solomon, on whom be peace.

  • هدیه‌ی بلقیس چل استر بدست ** بار آنها جمله خشت زر بدست
  • The gift of Bilqís was forty mules: their whole load consisted of bricks of gold.

  • چون به صحرای سلیمانی رسید ** فرش آن را جمله زر پخته دید
  • When he (the envoy) reached the open plain, belonging to Solomon, he saw that its carpet was (made) entirely of solid gold.

  • بر سر زر تا چهل منزل براند ** تا که زر را در نظر آبی نماند 565
  • He rode on gold for the distance of forty stages, till gold had no more esteem in his sight.

  • بارها گفتند زر را وا بریم ** سوی مخزن ما چه بیگار اندریم
  • (Many) times they said, “Let us take the gold back to the treasury: what a (fruitless) quest are we (engaged) in!

  • عرصه‌ای کش خاک زر ده دهیست ** زر به هدیه بردن آنجا ابلهیست
  • A spacious land of which the soil is pure gold—to bring gold thither as a gift is folly.”

  • ای ببرده عقل هدیه تا اله ** عقل آنجا کمترست از خاک راه
  • O thou who hast brought intelligence to God as a gift, there intelligence is less (in value) than the dust of the road.

  • چون کساد هدیه آنجا شد پدید ** شرمساریشان همی واپس کشید
  • When the worthlessness of the gift became apparent there (in Solomon's kingdom), shamefacedness was drawing them back (towards Bilqís);

  • باز گفتند ار کساد و ار روا ** چیست بر ما بنده فرمانیم ما 570
  • (But) again they said, “Whether it be worthless or valuable, what matter to us? We are slaves (bound) to (obey) the command.

  • گر زر و گر خاک ما را بردنیست ** امر فرمان‌ده به جا آوردنیست
  • Whether we have to bring gold or earth, the command of the one who gives the command is to be executed.

  • گر بفرمایند که واپس برید ** هم به فرمان تحفه را باز آورید
  • If they command you to bring it back (to Bilqís), (then) take the gift back according to the command.”

  • خنده‌ش آمد چون سلیمان آن بدید ** کز شما من کی طلب کردم ثرید
  • When Solomon beheld that (gift), he laughed, saying, “When did I seek tharíd from you?

  • من نمی‌گویم مرا هدیه دهید ** بلک گفتم لایق هدیه شوید
  • I do not bid you bestow gifts on me; nay, I bid you be worthy of the gifts (which I bestow);

  • که مرا از غیب نادر هدیه‌هاست ** که بشر آن را نیارد نیز خواست 575
  • For I have rare gifts (coming) from the Unseen, which human beings durst not even ask for.

  • می‌پرستید اختری کو زر کند ** رو باو آرید کو اختر کند
  • Ye worship the star (planet) that makes gold: turn your faces towards Him that makes the star.

  • می‌پرستید آفتاب چرخ را ** خوار کرده جان عالی‌نرخ را
  • Ye worship the sun in heaven, having despised the Spirit (which is) of high price.

  • آفتاب از امر حق طباخ ماست ** ابلهی باشد که گوییم او خداست
  • The sun, by command of God, is our cook: ’twere folly that we should say it is God.

  • آفتابت گر بگیرد چون کنی ** آن سیاهی زو تو چون بیرون کنی
  • If thy sun be eclipsed, what wilt thou do? How wilt thou expel that blackness from it?

  • نه به درگاه خدا آری صداع ** که سیاهی را ببر وا ده شعاع 580
  • Wilt not thou bring thy headache (trouble and pain) to the court of God, saying, ‘Take the blackness away, give back the radiance!’

  • گر کشندت نیم‌شب خورشید کو ** تا بنالی یا امان خواهی ازو
  • If they would kill thee at midnight, where is the sun, that thou shouldst wail (in supplication) and beg protection of it?

  • حادثات اغلب به شب واقع شود ** وان زمان معبود تو غایب بود
  • Calamities, for the most part, happen in the night; and at that time the object of thy worship is absent.

  • سوی حق گر راستانه خم شوی ** وا رهی از اختران محرم شوی
  • If thou sincerely bow (in prayer) to God, thou wilt be delivered from the stars: thou wilt become intimate (with God).

  • چون شوی محرم گشایم با تو لب ** تا ببینی آفتابی نیم‌شب
  • When thou becomest intimate, I will open my lips (to speak) with thee, that thou may’st behold a Sun at midnight.

  • جز روان پاک او را شرق نه ** در طلوعش روز و شب را فرق نه 585
  • It hath no Orient but the pure spirit: in (respect of) its rising, there is no difference between day and night.

  • روز آن باشد که او شارق شود ** شب نماند شب چو او بارق شود
  • ’Tis day when it (the Sun) rises; when it begins to shine, night is night no more.

  • چون نماید ذره پیش آفتاب ** هم‌چنانست آفتاب اندر لباب
  • (Such) as the mote appears in the presence of the sun, even such is the sun (of this world) in the pure substance (of the Light of God).

  • آفتابی را که رخشان می‌شود ** دیده پیشش کند و حیران می‌شود
  • The sun that becomes resplendent, and before which the (keenest) sight is blunted and dazzled—

  • هم‌چو ذره بینیش در نور عرش ** پیش نور بی حد موفور عرش
  • Thou wilt see it as a mote in the light of the Divine Throne, (a mote) beside the illimitable abounding light of the Divine Throne.

  • خوار و مسکین بینی او را بی‌قرار ** دیده را قوت شده از کردگار 590
  • Thou wilt deem it base and lowly and impermanent, (when) strength has come to thine (inward) eye from the Creator.”

  • کیمیایی که ازو یک ماثری ** بر دخان افتاد گشت آن اختری
  • (The Divine Light is) the Philosophers' Stone from which a single impression fell on the (primal) vapour, and it (the vapour) became a star;

  • نادر اکسیری که از وی نیم تاب ** بر ظلامی زد به گردش آفتاب
  • The unique elixir of which half a gleam struck upon a (region of) darkness and made it the sun;

  • بوالعجب میناگری کز یک عمل ** بست چندین خاصیت را بر زحل
  • The marvellous alchemist who by a single operation fastened all these properties on Saturn.

  • باقی اخترها و گوهرهای جان ** هم برین مقیاس ای طالب بدان
  • Know, O seeker, that the remaining planets and the spiritual substances are (to be judged) according to the same standard.

  • دیده‌ی حسی زبون آفتاب ** دیده‌ی ربانیی جو و بیاب 595
  • The sensuous eye is subject to the sun: seek and find a divine eye,

  • تا زبون گردد به پیش آن نظر ** شعشعات آفتاب با شرر
  • In order that the beams of the flaming sun may become subject (abased) before that vision;

  • که آن نظر نوری و این ناری بود ** نار پیش نور بس تاری بود
  • For that vision is luminous, while these (sunbeams) are igneous: fire is very dark in comparison with light.

  • کرامات و نور شیخ عبدالله مغربی قدس الله سره
  • The miraculous gifts and illumination of Shaykh ‘Abdullah Maghribí, may God sanctify his spirit.

  • گفت عبدالله شیخ مغربی ** شصت سال از شب ندیدم من شبی
  • Shaykh ‘Abdullah Maghribí said, “During sixty years I never perceived in night the quality of night.

  • من ندیدم ظلمتی در شصت سال ** نه به روز و نه به شب نه ز اعتلال
  • During sixty years I never experienced any darkness, neither by day nor by night nor from infirmity.”

  • صوفیان گفتند صدق قال او ** شب همی‌رفتیم در دنبال او 600
  • The Súfís declared his words to be true: “During the night we would follow him

  • در بیابانهای پر از خار و گو ** او چو ماه بدر ما را پیش‌رو
  • Into deserts filled with thorns and ditches, he going in front of us like the full moon.

  • روی پس ناکرده می‌گفتی به شب ** هین گو آمد میل کن در سوی چپ
  • Without looking behind him, he would say, (though it was) at night-time, ‘Hark! here is a ditch: turn to the left!’

  • باز گفتی بعد یک دم سوی راست ** میل کن زیرا که خاری پیش پاست
  • Then, after a little while, he would say, ‘Turn to the right, because a thorn is before your feet.’