حال دریا ز اضطراب و جوش او ** فهم کن تبدیلهای هوش او

The state of the sea (is such that) from its agitation and commotion (you may) perceive the changes of its mind.

چرخ سر گردان که اندر جستجوست ** حال او چون حال فرزندان اوست‌‌

The whirling heaven, which is (ever engaged) in seeking and searching—its state is like the state of its children;

گه حضیض و گه میانه گاه اوج ** اندر او از سعد و نحسی فوج فوج‌‌

Now nadir, now middle, now zenith: therein are host on host of stars fortunate and unlucky.

از خود ای جزوی ز کلها مختلط ** فهم می‌‌کن حالت هر منبسط

From thyself, O part made up of wholes, apprehend the state of every simple (uncompounded) thing.

چون که کلیات را رنج است و درد ** جزو ایشان چون نباشد روی زرد 1290

Inasmuch as wholes suffer grief and pain, how should their part not be pale-faced (sick and subject to decay)?

خاصه جزوی کاو ز اضداد است جمع ** ز آب و خاک و آتش و باد است جمع‌‌

Especially a part which is composed of contraries—of water and earth and fire and air.

این عجب نبود که میش از گرگ جست ** این عجب کاین میش دل در گرگ بست‌‌

It is no wonder that the sheep recoiled from the wolf; the wonder is that this sheep set its heart on (became friendly with) the wolf.

زندگانی آشتی ضدهاست ** مرگ آن کاندر میانشان جنگ خاست‌‌

Life is the peace (harmony) of contraries; death is the fact that war arose between them.

لطف حق این شیر را و گور را ** الف داده ست این دو ضد دور را

The grace of God has given amity to this lion and wild-ass— these two far distant contraries.

چون جهان رنجور و زندانی بود ** چه عجب رنجور اگر فانی بود 1295

Since the world is sick and a prisoner, what wonder if the sick one is passing away?”