بلکه عکس آن فساد و کفر او ** این خیال منکری را زد بر او
Nay, but the reflexion of his wickedness and infidelity cast this idle fancy of scepticism upon him.
فلسفی مر دیو را منکر شود ** در همان دم سخره‌‌ی دیوی بود
The philosopher comes to deny the existence of the Devil, and at the same time he is possessed by a devil.
گر ندیدی دیو را خود را ببین ** بی‌‌جنون نبود کبودی بر جبین
If thou hast not seen the Devil, behold thyself: without diabolic possession there is no blueness in the forehead.
هر که را در دل شک و پیچانی است ** در جهان او فلسفی پنهانی است3285
Whosoever hath doubt and perplexity in his heart, he in this world is a secret philosopher.
می‌‌نماید اعتقاد و گاه گاه ** آن رگ فلسف کند رویش سیاه
He is professing firm belief, but some time or other that philosophical vein will blacken his face (bring him to shame).
الحذر ای مومنان کان در شماست ** در شما بس عالم بی‌‌منتهاست
Take care, O ye Faithful! for that (vein) is in you: in you is many an infinite world.
جمله هفتاد و دو ملت در تو است ** وه که روزی آن بر آرد از تو دست
In thee are all the two-and-seventy sects: woe (to thee) if one day they gain the upper hand over thee.
هر که او را برگ آن ایمان بود ** همچو برگ از بیم این لرزان بود
From fear of this, every one who has the fortune (barg) of (holding) that Faith (Islam) is trembling like a leaf (barg).
بر بلیس و دیو از آن خندیده‌‌ای ** که تو خود را نیک مردم دیده‌‌ای3290
Thou hast laughed at Iblís and the devils because thou hast regarded thyself as a good man.
چون کند جان باژگونه پوستین ** چند واویلا بر آید اهل دین
When the soul shall turn its coat inside out (and be revealed as it really is), how many a “Woe is me” will arise from the followers of the (Mohammedan) Religion!