حس اسیر عقل باشد ای فلان ** عقل اسیر روح باشد هم بدان

Sense-perception is captive to the intellect, O reader; know also that the intellect is captive to the spirit.

دست بسته‌ی عقل را جان باز کرد ** کارهای بسته را هم ساز کرد 1825

The spirit sets free the chained hand of the intellect and brings its embarrassed affairs into harmony.

حسها و اندیشه بر آب صفا ** همچو خس بگرفته روی آب را

The (bodily) senses and (sensual) thoughts are like weeds on the clear water— covering the surface of the water.

دست عقل آن خس به یکسو می‌برد ** آب پیدا می‌شود پیش خرد

The hand of the intellect sweeps those weeds aside; (then) the water is revealed to the intellect.

خس بس انبه بود بر جو چون حباب ** خس چو یکسو رفت پیدا گشت آب

The weeds lay very thick on the stream, like bubbles; when the weeds went aside, the water was revealed.

چونک دست عقل نگشاید خدا ** خس فزاید از هوا بر آب ما

Unless God loose the hand of the intellect, the weeds on our water are increased by sensual desire.

آب را هر دم کند پوشیده او ** آن هوا خندان و گریان عقل تو 1830

Every moment they cover the water (more and more): that desire is laughing, and thy intellect is weeping;

چونک تقوی بست دو دست هوا ** حق گشاید هر دو دست عقل را

(But) when piety has chained the hands of desire, God looses the hands of the intellect.

پس حواس چیره محکوم تو شد ** چون خرد سالار و مخدوم تو شد

So, when the intellect becomes thy captain and master, the dominant senses become subject to thee.

حس را بی‌خواب خواب اندر کند ** تا که غیبیها ز جان سر بر زند

He (who is ruled by the intellect), without being asleep (himself), puts his senses to sleep, so that the unseen things may emerge from (the world of) the Soul.