خویشتن افکند در دریای ژرف ** که نیابد حد آن را هیچ طرف

خویشتن افکند در دریای ژرف ** که نیابد حد آن را هیچ طرف 2240

It cast itself into the deep Sea whose bound no eye can reach.

پس چو صیادان بیاوردند دام ** نیم‌عاقل را از آن شد تلخ کام

So when the fishermen brought their net (to the lake), the half-intelligent (fish) was bitterly grieved thereat.

گفت اه من فوت کردم فرصه را ** چون نگشتم همره آن رهنما

And said, “Alas, I have lost the opportunity: how did not I accompany that guide?

ناگهان رفت او ولیکن چونک رفت ** می‌ببایستم شدن در پی بتفت

He went off suddenly, but seeing that he went I ought to have gone after him in hot haste.”

بر گذشته حسرت آوردن خطاست ** باز ناید رفته یاد آن هباست

‘Tis wrong to regret the past: what is gone will not come back: to remember it is of no avail.

قصه‌ی آن مرغ گرفته کی وصیت کرد کی بر گذشته پشیمانی مخور تدارک وقت اندیش و روزگار مبر در پشیمانی

Story of the captive bird which gave the (following) injunctions: do not feel sorrow for what is past, think about taking precaution for the present (need), and do not spend time in repenting.

آن یکی مرغی گرفت از مکر و دام ** مرغ او را گفت ای خواجه‌ی همام 2245

A certain man caught a bird by guile and trap: the bird said to him, “O noble sire,

به تو بسی گاوان و میشان خورده‌ای ** تو بسی اشتر به قربان کرده‌ای

Thou hast eaten many oxen and sheep, thou hast sacrificed many camels;

تو نگشتی سیر زانها در زمن ** هم نگردی سیر از اجزای من

Thou hast never in the world been sated by them, neither wilt thou be sated by my limbs.

هل مرا تا که سه پندت بر دهم ** تا بدانی زیرکم یا ابلهم

Let me go, that I may bestow on thee three counsels, that thou mayst perceive whether I am wise or foolish.

اول آن پند هم در دست تو ** ثانیش بر بام کهگل بست تو

(I will give thee) the first of those counsels on thy hand, the second of them on thy plastered roof,