دانه‌ای مر مرغ را هرگز خورد ** کاهدان مر اسپ را هرگز چرد
Does a grain ever devour the bird? Does the manger ever feed on the horse?
بندگی کن تا شوی عاشق لعل ** بندگی کسبیست آید در عمل
Do service (to God), that perchance thou mayst become a lover: (devotional) service is a means of gaining (Love): it comes into action (produces an effect).
بنده آزادی طمع دارد ز جد ** عاشق آزادی نخواهد تا ابد
The servant (of God) desires to be freed from Fortune; the lover (of God) nevermore desires to be free.
بنده دایم خلعت و ادرارجوست ** خلعت عاشق همه دیدار دوست 2730
The servant is always seeking a robe of honour and a stipend; all the lover's robe of honour is his vision of the Beloved.
در نگنجد عشق در گفت و شنید ** عشق دریاییست قعرش ناپدید
Love is not contained in speech and hearing: Love is an ocean whereof the depth is invisible.
قطره‌های بحر را نتوان شمرد ** هفت دریا پیش آن بحرست خرد
The drops of the sea cannot be numbered: the Seven Seas are petty in comparison with that Ocean.
این سخن پایان ندارد ای فلان ** باز رو در قصه‌ی شیخ زمان
This discourse hath no end. Return, O reader, to the story of the Shaykh of the time.
در معنی لولاک لما خلقت الافلاک
On the meaning of “But for thee, I would not have created the heavens.”
شد چنین شیخی گدای کو به کو ** عشق آمد لاابالی اتقوا
A Shaykh like this became a beggar (going) from street to street. Love is reckless: beware!
عشق جوشد بحر را مانند دیگ ** عشق ساید کوه را مانند ریگ 2735
Love makes the sea boil like a kettle; Love crumbles the mountain like sand;
عشق‌بشکافد فلک را صد شکاف ** عشق لرزاند زمین را از گزاف
Love cleaves the sky with a hundred clefts; Love unconscionably makes the earth to tremble.