حیرت آن مرغست خاموشت کند ** بر نهد سردیگ و پر جوشت کند 3250
Bewilderment is (like) that bird: it makes you silent: it puts the lid on the kettle and fills you with the boiling (of love).
پرسیدن پادشاه قاصدا ایاز را کی چندین غم و شادی با چارق و پوستین کی جمادست می‌گویی تا ایاز را در سخن آورد
How the King (Mahmúd) purposely asked Ayáz, “(Why) art thou telling all this sorrow and joy to a rustic shoe and a sheepskin jacket, which are inanimate?” (His purpose was) that he might induce Ayáz to speak.
ای ایاز این مهرها بر چارقی ** چیست آخر هم‌چو بر بت عاشقی
(The King said), “O Ayáz, pray, why are these marks of affection, like (those of) a lover to his adored one, (shown by thee) to a rustic shoe?
هم‌چو مجنون از رخ لیلی خویش ** کرده‌ای تو چارقی را دین و کیش
Thou hast made a rustic shoe (the object of) thy devotion and religion, as Majnún (made) of his Laylá’s face (an object of the same kind).
با دو کهنه مهر جان آمیخته ** هر دو را در حجره‌ای آویخته
Thou hast mingled thy soul’s love with two old articles (of dress) and hung them both in a chamber.
چند گویی با دو کهنه نو سخن ** در جمادی می‌دمی سر کهن
How long wilt thou speak new words to (those) two old things and breathe the ancient secret into a substance devoid of life?
چون عرب با ربع و اطلال ای ایاز ** می‌کشی از عشق گفت خود دراز 3255
Like (the poets among) the Arabs, O Ayáz, thou art drawing out long and lovingly thy converse with the (deserted) abodes and the traces of former habitation.
چارقت ربع کدامین آصفست ** پوستین گویی که کرته‌ی یوسفست
Of what Ásaf are thy shoon the abode? One would say that thy sheepskin jacket is the shirt of Joseph.”
هم‌چو ترسا که شمارد با کشش ** جرم یکساله زنا و غل و غش
(This is) like (the case of) the Christian who recounts to his priest a year’s sins––fornication and malice and hypocrisy––
تا بیامرزد کشش زو آن گناه ** عفو او را عفو داند از اله
In order that the priest may pardon his sins, for he regards his (the priest’s) forgiveness as forgiveness from God.
نیست آگه آن کشش از جرم و داد ** لیک بس جادوست عشق و اعتقاد
The priest has no (real) knowledge of sin and pardon; but love and firm belief are mightily bewitching.