ور تو آن را فرع گیری و مضر ** چشم تو در اصل باشد منتظر 3705
For if thou take it to be (merely) a branch (derivative) and pernicious, thine eye will be waiting to see the root.
زهر آمد انتظارش اندر چشش ** دایما در مرگ باشی زان روش
Waiting to see is poison to (spiritual) perception: by that method thou wilt remain perpetually in death.
اصل دان آن را بگیرش در کنار ** بازره دایم ز مرگ انتظار
Recognise it as the root, clasp it to thy bosom, and be for ever delivered from the death of waiting to see.
نواختن سلطان ایاز را
How the Sultan (Mahmud) showed favour to Ayáz.
ای ایاز پر نیاز صدق‌کیش ** صدق تو از بحر و از کوهست بیش
“O Ayáz, who art full of humbleness and sincere in all thy ways, thy sincerity is mightier than sea and mountain.
نه به وقت شهوتت باشد عثار ** که رود عقل چو کوهت کاه‌وار
For thee there is no stumbling in the hour of lust, so that thy reason, which resembles a mountain (in solidity), should go (hither and thither) like a straw;
نه به وقت خشم و کینه صبرهات ** سست گردد در قرار و در ثبات 3710
Nor in the hour of anger and vengeance do thy powers of long-suffering fail to hold fast and firm.”
مردی این مردیست نه ریش و ذکر ** ورنه بودی شاه مردان کیر خر
Virilitas haec virilitas est, barba et penis non est; sin minus, rex virorum esset veretrum asini. [Manhood is this manliness, not (just) a beard and a penis; otherwise, an ass’s penis would be the king of men.]
حق کرا خواندست در قرآن رجال ** کی بود این جسم را آنجا مجال
Whom has God in the Qur’an called men? How should there be room for this body there?
روح حیوان را چه قدرست ای پدر ** آخر از بازار قصابان گذر
What worth has the animal soul? O father, come now, pass through the market of the butchers,
صد هزاران سر نهاده بر شکم ** ارزشان از دنبه و از دم کم
(And you will see) a hundred thousand (sheeps’) heads laid on paunches (tripe), of which (heads) the value is less than (that of) the fat caudal part and tail.