English    Türkçe    فارسی   

1
1003-1027

  • کز فلک راه برون شو دیده بود ** در نظر چون مردمک پیچیده بود
  • For he had seen from Heaven the way of escape, (though) in (their) sight he was contracted (despicable) like the pupil of the eye.

  • مردمش چون مردمک دیدند خرد ** در بزرگی مردمک کس ره نبرد
  • Men regarded him as small like the pupil: none attained to (understanding of) the (real) greatness (worth) of the pupil.

  • اعتراض نخجیران بر سخن خرگوش‌‌
  • How the beasts objected to the proposal of the hare.

  • قوم گفتندش که ای خر گوش دار ** خویش را اندازه‌‌ی خرگوش دار 1005
  • The company (of beasts) said to him: “O donkey, listen (to us)! Keep thyself within the measure of a hare!

  • هین چه لاف است این که از تو بهتران ** در نیاوردند اندر خاطر آن‌‌
  • Eh, what brag is this—(an idea) which thy betters never brought into their minds?

  • معجبی یا خود قضامان در پی است ** ور نه این دم لایق چون تو کی است‌‌
  • Thou art self-conceited, or Destiny is pursuing us; else, how is this speech suitable to one like thee?

  • جواب خرگوش نخجیران را
  • How the hare again answered the beasts.

  • گفت ای یاران حقم الهام داد ** مر ضعیفی را قوی رایی فتاد
  • He said: “O friends, God gave me inspiration: to a weakling there came a strong judgement (wise counsel).”

  • آن چه حق آموخت مر زنبور را ** آن نباشد شیر را و گور را
  • That which God taught to the bees is not (belonging) to the lion and the wild ass.

  • خانه‌‌ها سازد پر از حلوای تر ** حق بر او آن علم را بگشاد در 1010
  • It (the bee) makes houses of juicy halwá (sweetmeat): God opened to it the door of that knowledge;

  • آن چه حق آموخت کرم پیله را ** هیچ پیلی داند آن گون حیله را
  • That which God taught to the silkworm—does any elephant know such a device?

  • آدم خاکی ز حق آموخت علم ** تا به هفتم آسمان افروخت علم‌‌
  • Adam, created of earth, learned knowledge from God: (his) knowledge shot beams up to the Seventh Heaven.

  • نام و ناموس ملک را در شکست ** کوری آن کس که در حق درشک است‌‌
  • He (Adam) broke the name and fame (pride) of the angels, to the confusion of that one who is in doubt concerning God.

  • زاهد چندین هزاران ساله را ** پوز بندی ساخت آن گوساله را
  • He (God) made the ascetic of six hundred thousand years (Iblís) a muzzle for that young calf (Adam),

  • تا نتاند شیر علم دین کشید ** تا نگردد گرد آن قصر مشید 1015
  • That he (Adam) might not be able to drink the milk of knowledge of religion, and that he might not roam around that lofty castle.

  • علمهای اهل حس شد پوز بند ** تا نگیرد شیر ز آن علم بلند
  • The sciences of the followers of (external) sense became a muzzle, so that he (the believer in sense-perception) might not receive milk from that sublime knowledge.

  • قطره‌‌ی دل را یکی گوهر فتاد ** کان به دریاها و گردونها نداد
  • (But) into the blood-drop (core) of the heart there fell a jewel which He (God) gave not to the seas and skies.

  • چند صورت آخر ای صورت پرست ** جان بی‌‌معنیت از صورت نرست‌‌
  • How long (this regard for) form? After all, O form-worshipper, has thy reality-lacking soul not (yet) escaped from form?

  • گر به صورت آدمی انسان بدی ** احمد و بو جهل خود یکسان بدی‌‌
  • If a human being were a man in virtue of form, Ahmad (Mohammed) and Bú Jahl would be just the same.

  • نقش بر دیوار مثل آدم است ** بنگر از صورت چه چیز او کم است‌‌ 1020
  • The painting on the wall is like Adam: see from the (pictured) form what thing in it is wanting.

  • جان کم است آن صورت با تاب را ** رو بجو آن گوهر کمیاب را
  • The spirit is wanting in that resplendent form: go, seek that jewel rarely found!

  • شد سر شیران عالم جمله پست ** چون سگ اصحاب را دادند دست‌‌
  • The heads of all the lions in the world were laid low when They (God) gave a hand to (bestowed favour on) the dog of the Companions (of the Cave).

  • چه زیان استش از آن نقش نفور ** چون که جانش غرق شد در بحر نور
  • What loss does it suffer from that abhorred shape, inasmuch as its spirit was plunged in the ocean of light?

  • وصف صورت نیست اندر خامه‌‌ها ** عالم و عادل بود در نامه‌‌ها
  • ’Tis not in pens to describe (the outward) form: (what is written) in letters is (qualities like) “learned” and “just”;

  • عالم و عادل همه معنی است بس ** کش نیابی در مکان و پیش و پس‌‌ 1025
  • (And qualities like) “learned” and “just” are only the spiritual essence which thou wilt not find in (any) place or in front or behind.

  • می‌‌زند بر تن ز سوی لامکان ** می‌‌نگنجد در فلک خورشید جان‌‌
  • The sun of the spirit strikes (with its beams) on the body from the quarter where (the relation of) place does not exist: it (that sun) is not contained in the sky.

  • ذکر دانش خرگوش و بیان فضیلت و منافع دانستن‌‌
  • An account of the knowledge of the hare and an explanation of the excellence and advantages of knowledge.

  • این سخن پایان ندارد هوش دار ** گوش سوی قصه‌‌ی خرگوش دار
  • This topic hath no end. Give heed! Attend to the story of the hare.