English    Türkçe    فارسی   

1
1357-1381

  • جمع گشتند آن زمان جمله وحوش ** شاد و خندان از طرب در ذوق و جوش‌‌
  • Then all the wild beasts assembled, joyous and laughing gleefully in rapture and excitement.

  • حلقه کردند او چو شمعی در میان ** سجده آوردند و گفتندش که هان‌‌
  • They formed a ring, he (the hare) in the midst like a candle: they bowed (in homage) and said to him, "Hark!"

  • تو فرشته‌‌ی آسمانی یا پری ** نی تو عزراییل شیران نری‌‌
  • “Art thou a heavenly angel or a peri? No, thou art the Azrael of fierce lions.

  • هر چه هستی جان ما قربان تست ** دست بردی دست و بازویت درست‌‌ 1360
  • Whatever thou art, our souls are offered in sacrifice to thee. Thou hast prevailed. Health to thy hand and arm!

  • راند حق این آب را در جوی تو ** آفرین بر دست و بر بازوی تو
  • God turned this water into thy stream. Blessing on thy hand and arm!

  • باز گو تا چون سگالیدی به مکر ** آن عوان را چون بمالیدی به مکر
  • Explain how thou didst meditate with guile, and how thou didst guilefully wipe out that ruffian.

  • باز گو تا قصه درمانها شود ** باز گو تا مرهم جانها شود
  • Explain, in order that the tale may be the means of curing (our malady); explain, that it may be a salve for our souls.

  • باز گو کز ظلم آن استم نما ** صد هزاران زخم دارد جان ما
  • Explain! for in consequence of the iniquity of that tyrant our souls have myriads of wounds.”

  • گفت تایید خدا بود ای مهان ** ور نه خرگوشی که باشد در جهان‌‌ 1365
  • “O Sirs,” said he, “it was (by) God's aid; else, who in the world is a hare (who am I, that I should have been able to do this)?

  • قوتم بخشید و دل را نور داد ** نور دل مر دست و پا را زور داد
  • He (God) bestowed power on me and gave light to my heart: the light in my heart gave strength to hand and foot.”

  • از بر حق می‌‌رسد تفضیلها ** باز هم از حق رسد تبدیلها
  • From God come preferments (to high position), from God also come changes (which bring one to low estate).

  • حق به دور و نوبت این تایید را ** می‌‌نماید اهل ظن و دید را
  • God in (due) course and turn is ever displaying this (Divine) aid to doubters and seers (alike).

  • پند دادن خرگوش نخجیران را که بدین شاد مشوید
  • How the hare admonished the beasts, saying, “Do not rejoice in this!”

  • هین به ملک نوبتی شادی مکن ** ای تو بسته‌‌ی نوبت آزادی مکن‌‌
  • Take heed! Do not exult in a kingdom bestowed in turns (passing from one to another), O thou who art the bondsman of Vicissitude, do not act as though thou wert free!

  • آن که ملکش برتر از نوبت تنند ** برتر از هفت انجمش نوبت زنند 1370
  • (But) those for whom is prepared a kingdom beyond Vicissitude, for them the drums (of sovereignty) are beaten beyond the Seven Planets.

  • برتر از نوبت ملوک باقی‌‌اند ** دور دایم روحها با ساقی‌‌اند
  • Beyond Vicissitude are the kings everlasting: their spirits are circling with the Cupbearer perpetually.

  • ترک این شرب ار بگویی یک دو روز ** در کنی اندر شراب خلد پوز
  • If thou wilt renounce this drinking (of worldly pleasures) for a day or two (for thy brief lifetime), thou wilt dip thy mouth in the drink of Paradise.

  • تفسیر رجعنا من الجهاد الاصغر الی الجهاد الاکبر
  • Commentary on (the Tradition) “We have returned from the lesser Jihád to the greater Jihád.”

  • ای شهان کشتیم ما خصم برون ** ماند خصمی زو بتر در اندرون‌‌
  • O kings, we have slain the outward enemy, (but) there remains within (us) a worse enemy than he.

  • کشتن این کار عقل و هوش نیست ** شیر باطن سخره‌‌ی خرگوش نیست‌‌
  • To slay this (enemy) is not the work of reason and intelligence: the inward lion is not subdued by the hare.

  • دوزخ است این نفس و دوزخ اژدهاست ** کاو به دریاها نگردد کم و کاست‌‌ 1375
  • This carnal self (nafs) is Hell, and Hell is a dragon (the fire of) which is not diminished by oceans (of water).

  • هفت دریا را در آشامد هنوز ** کم نگردد سوزش آن خلق سوز
  • It would drink up the Seven Seas, and still the blazing of that consumer of all creatures would not become less.

  • سنگها و کافران سنگ دل ** اندر آیند اندر او زار و خجل‌‌
  • Stones and stony-hearted infidels enter it, miserable and shamefaced,

  • هم نگردد ساکن از چندین غذا ** تا ز حق آید مر او را این ندا
  • (But) still it is not appeased by all this food, until there comes to it from God this call—

  • سیر گشتی سیر گوید نی هنوز ** اینت آتش اینت تابش اینت سوز
  • “Art thou filled, art thou filled?” It says, “Not yet; lo, here is the fire, here is the glow, here is the burning!”

  • عالمی را لقمه کرد و در کشید ** معده‌‌اش نعره زنان هل من مزید 1380
  • It made a mouthful of and swallowed a whole world, its belly crying aloud, “Is there any more?”

  • حق قدم بر وی نهد از لا مکان ** آن گه او ساکن شود از کن فکان‌‌
  • God, from (the realm) where place is not, sets His foot on it: then it subsides at (the command) Be, and it was.