English    Türkçe    فارسی   

1
1535-1559

  • ای خنک آن مرد کز خود رسته شد ** در وجود زنده‌‌ای پیوسته شد 1535
  • Oh, happy is the man who was freed from himself and united with the existence of a living one!

  • وای آن زنده که با مرده نشست ** مرده گشت و زندگی از وی بجست‌‌
  • Alas for the living one who consorted with the dead! He became dead, and life sped away from him.

  • چون تو در قرآن حق بگریختی ** با روان انبیا آمیختی‌‌
  • When you have fled (for refuge) to the Qur’án of God, you have mingled with the spirit of the prophets.

  • هست قرآن حالهای انبیا ** ماهیان بحر پاک کبریا
  • The Qur’án is (a description of) the states of the prophets, (who are) the fishes of the holy sea of (Divine) Majesty.

  • ور بخوانی و نه‌‌ای قرآن پذیر ** انبیا و اولیا را دیده گیر
  • And if you read and do not accept (take to heart) the Qur’án, suppose you have seen the prophets and saints (what will that avail you?);

  • ور پذیرایی چو بر خوانی قصص ** مرغ جانت تنگ آید در قفص‌‌ 1540
  • But if you are accepting (the Qur’án), when you read the stories (of the prophets), the bird, your soul, will be distressed in its cage.

  • مرغ کاو اندر قفس زندانی است ** می‌‌نجوید رستن از نادانی است‌‌
  • The bird that is a prisoner in a cage, (if it) is not seeking to escape, ’tis from ignorance.

  • روحهایی کز قفسها رسته‌‌اند ** انبیای رهبر شایسته‌‌اند
  • The spirits which have escaped from their cages are the prophets, (those) worthy guides.

  • از برون آوازشان آید ز دین ** که ره رستن ترا این است این‌‌
  • From without comes their voice, (telling) of religion, (and crying), “This, this is the way of escape for thee.

  • ما به دین رستیم زین ننگین قفس ** جز که این ره نیست چاره‌‌ی این قفس‌‌
  • By this we escaped from this narrow cage: there is no means of escape from this cage but this way,

  • خویش را رنجور سازی زار زار ** تا ترا بیرون کنند از اشتهار 1545
  • (That) thou shouldst make thyself ill, exceedingly wretched, in order that thou mayst be let out from (the cage of) reputation.”

  • که اشتهار خلق بند محکم است ** در ره این از بند آهن کی کم است‌‌
  • Worldly reputation is a strong chain: in the Way how is this less than a chain of iron?

  • قصه‌‌ی بازرگان که طوطی محبوس او او را پیغام داد به طوطیان هندوستان هنگام رفتن به تجارت‌‌
  • The story of the merchant to whom the captive parrot gave a message for the parrots of India on the occasion of his going (thither) to trade.

  • بود بازرگانی او را طوطیی ** در قفس محبوس زیبا طوطیی‌‌
  • There was a merchant, and he had a parrot imprisoned in a cage, a pretty parrot.

  • چون که بازرگان سفر را ساز کرد ** سوی هندستان شدن آغاز کرد
  • When the merchant made ready for travel and was about to depart to India,

  • هر غلام و هر کنیزک را ز جود ** گفت بهر تو چه آرم گوی زود
  • Because of his generosity he said to each male slave and each handmaid, “What shall I bring (home) for you? Tell (me) quickly.”

  • هر یکی از وی مرادی خواست کرد ** جمله را وعده بداد آن نیک مرد 1550
  • Each one asked him for some object of desire: that good man gave his promise to them all.

  • گفت طوطی را چه خواهی ارمغان ** کارمت از خطه‌‌ی هندوستان‌‌
  • He said to the parrot, “What present would you like me to bring for you from the land of India?”

  • گفتش آن طوطی که آن جا طوطیان ** چون ببینی کن ز حال من بیان‌‌
  • The parrot said to him, “When thou seest the parrots there, explain my plight (and say),

  • کان فلان طوطی که مشتاق شماست ** از قضای آسمان در حبس ماست‌‌
  • ‘Such and such a parrot, who is longing for you, is in my prison by the destiny of Heaven.

  • بر شما کرد او سلام و داد خواست ** وز شما چاره و ره ارشاد خواست‌‌
  • She salutes you and asks for justice and desires (to learn) from you the means and way of being rightly guided.

  • گفت می‌‌شاید که من در اشتیاق ** جان دهم اینجا بمیرم در فراق‌‌ 1555
  • She says, “Is it meet that I in yearning (after you) should give up the ghost and die here in separation?

  • این روا باشد که من در بند سخت ** گه شما بر سبزه گاهی بر درخت‌‌
  • Is this right—(that) I (should be) in grievous bondage, while ye are now on green plants, now on trees?

  • این چنین باشد وفای دوستان ** من در این حبس و شما در بوستان‌‌
  • The faith kept by friends, is it like this?—I in this prison and ye in the rose-garden.

  • یاد آرید ای مهان زین مرغ زار ** یک صبوحی در میان مرغزار
  • O ye noble ones, call to mind this piteous bird, (and drink in memory of me) a morning-draught amongst the meadows!

  • یاد یاران یار را میمون بود ** خاصه کان لیلی و این مجنون بود
  • Happy it is for a friend to be remembered by friends, in particular when that (beloved) is Laylá and this (lover) Majnún.