English    Türkçe    فارسی   

1
1585-1609

  • باز می‌‌گردیم ما ای دوستان ** سوی مرغ و تاجر و هندوستان‌‌ 1585
  • We return, O friends, to the bird and the merchant and India.

  • مرد بازرگان پذیرفت این پیام ** کاو رساند سوی جنس از وی سلام‌‌
  • The merchant accepted this message (and promised) that he would convey the greeting from her (the parrot) to her congeners.

  • دیدن خواجه طوطیان هندوستان را در دشت و پیغام رسانیدن از آن طوطی‌‌
  • How the merchant saw the parrots of India in the plain and delivered the parrot's message.

  • چون که تا اقصای هندوستان رسید ** در بیابان طوطی چندی بدید
  • When he reached the farthest bounds of India, he saw a number of parrots in the plain.

  • مرکب استانید پس آواز داد ** آن سلام و آن امانت باز داد
  • He halted his beast; then he gave voice, delivered the greeting and (discharged) the trust.

  • طوطیی ز آن طوطیان لرزید بس ** اوفتاد و مرد و بگسستش نفس‌‌
  • One of those parrots trembled exceedingly, fell, and died, and its breath stopped.

  • شد پشیمان خواجه از گفت خبر ** گفت رفتم در هلاک جانور 1590
  • The merchant repented of having told the news, and said, “I have gone about to destroy the creature.

  • این مگر خویش است با آن طوطیک ** این مگر دو جسم بود و روح یک‌‌
  • This one, surely, is kin to that little parrot (of mine): they must have been two bodies and one spirit.

  • این چرا کردم چرا دادم پیام ** سوختم بی‌‌چاره را زین گفت خام‌‌
  • Why did I do this? Why did I give the message? I have consumed the poor creature by this raw (foolish) speech.”

  • این زبان چون سنگ و هم آهن‌‌وش است ** و آن چه بجهد از زبان چون آتش است‌‌
  • This tongue is like stone and is also like iron, and that which springs from the tongue is like fire.

  • سنگ و آهن را مزن بر هم گزاف ** گه ز روی نقل و گاه از روی لاف‌‌
  • Do not vainly strike stone and iron against each other, now for the sake of relating (a story), now for the sake of boasting,

  • ز آن که تاریک است و هر سو پنبه زار ** در میان پنبه چون باشد شرار 1595
  • Because it is dark, and on every side are fields of cotton: how should sparks be amongst cotton?

  • ظالم آن قومی که چشمان دوختند ** ز آن سخنها عالمی را سوختند
  • Iniquitous are those persons who shut their eyes and by such (vain) words set a whole world ablaze.

  • عالمی را یک سخن ویران کند ** روبهان مرده را شیران کند
  • A single word lays waste a (whole) world, turns dead foxes into lions.

  • جانها در اصل خود عیسی دمند ** یک زمان زخمند و گاهی مرهمند
  • Spirits in their original nature have the (life-giving) breath of Jesus, (but while they remain embodied) at one time they are (like) the wound, and another time (like) the plaster.

  • گر حجاب از جانها برخاستی ** گفت هر جانی مسیح آساستی‌‌
  • If the (bodily) screen were removed from the spirits, the speech of every spirit would be like (the breath of) the Messiah.

  • گر سخن خواهی که گویی چون شکر ** صبر کن از حرص و این حلوا مخور 1600
  • If you wish to utter words like sugar, refrain from concupiscence and do not eat this sweetmeat (the desires of the flesh).

  • صبر باشد مشتهای زیرکان ** هست حلوا آرزوی کودکان‌‌
  • Self-control is the thing desired by the intelligent; sweetmeat is what children long for.

  • هر که صبر آورد گردون بر رود ** هر که حلوا خورد واپس‌‌تر رود
  • Whoever practises self-control ascends to Heaven, whoever eats sweetmeat falls farther behind.

  • تفسیر قول فرید الدین عطار قدس الله روحه: تو صاحب نفسی ای غافل میان خاک خون می‌‌خور که صاحب دل اگر زهری خورد آن انگبین باشد
  • Commentary on the saying of Farídu’ddín ‘Attár, -may God sanctify his spirit- “Thou art a sensualist: O heedless one, drink blood (mortify thyself) amidst the dust (of thy bodily existence), For if the spiritualist drink a poison, it will be (to him as) an antidote.”

  • صاحب دل را ندارد آن زیان ** گر خورد او زهر قاتل را عیان‌‌
  • It does not harm the spiritualist (saint) though he drink deadly poison for all to see,

  • ز آن که صحت یافت و از پرهیز رست ** طالب مسکین میان تب در است‌‌
  • Because he has attained to (spiritual) health and has been set free from (the need for) abstinence, (while) the poor seeker (of God) is (still) in the (state of) fever.

  • گفت پیغمبر که ای مرد جری ** هان مکن با هیچ مطلوبی مری‌‌ 1605
  • The Prophet said, "O seeker of the (Divine) allowance (bounty), do not contend with anyone who is sought.".

  • در تو نمرودی است آتش در مرو ** رفت خواهی اول ابراهیم شو
  • In thee is a Nimrod: do not go into the fire. If thou wish to go in, first become Abraham!

  • چون نه‌‌ای سباح و نه دریاییی ** در میفکن خویش از خود راییی‌‌
  • When thou art neither a swimmer nor a seaman, do not cast thyself (into the sea) from a (feeling of) self-conceit.

  • او ز آتش ورد احمر آورد ** از زیانها سود بر سر آورد
  • He (the saint) brings red roses from the fire, from losses he brings gain to the surface.

  • کاملی گر خاک گیرد زر شود ** ناقص ار زر برد خاکستر شود
  • If a perfect man (saint) take earth, it becomes gold; if an imperfect one has carried away gold, it becomes ashes.