English    Türkçe    فارسی   

1
1597-1621

  • عالمی را یک سخن ویران کند ** روبهان مرده را شیران کند
  • A single word lays waste a (whole) world, turns dead foxes into lions.

  • جانها در اصل خود عیسی دمند ** یک زمان زخمند و گاهی مرهمند
  • Spirits in their original nature have the (life-giving) breath of Jesus, (but while they remain embodied) at one time they are (like) the wound, and another time (like) the plaster.

  • گر حجاب از جانها برخاستی ** گفت هر جانی مسیح آساستی‌‌
  • If the (bodily) screen were removed from the spirits, the speech of every spirit would be like (the breath of) the Messiah.

  • گر سخن خواهی که گویی چون شکر ** صبر کن از حرص و این حلوا مخور 1600
  • If you wish to utter words like sugar, refrain from concupiscence and do not eat this sweetmeat (the desires of the flesh).

  • صبر باشد مشتهای زیرکان ** هست حلوا آرزوی کودکان‌‌
  • Self-control is the thing desired by the intelligent; sweetmeat is what children long for.

  • هر که صبر آورد گردون بر رود ** هر که حلوا خورد واپس‌‌تر رود
  • Whoever practises self-control ascends to Heaven, whoever eats sweetmeat falls farther behind.

  • تفسیر قول فرید الدین عطار قدس الله روحه: تو صاحب نفسی ای غافل میان خاک خون می‌‌خور که صاحب دل اگر زهری خورد آن انگبین باشد
  • Commentary on the saying of Farídu’ddín ‘Attár, -may God sanctify his spirit- “Thou art a sensualist: O heedless one, drink blood (mortify thyself) amidst the dust (of thy bodily existence), For if the spiritualist drink a poison, it will be (to him as) an antidote.”

  • صاحب دل را ندارد آن زیان ** گر خورد او زهر قاتل را عیان‌‌
  • It does not harm the spiritualist (saint) though he drink deadly poison for all to see,

  • ز آن که صحت یافت و از پرهیز رست ** طالب مسکین میان تب در است‌‌
  • Because he has attained to (spiritual) health and has been set free from (the need for) abstinence, (while) the poor seeker (of God) is (still) in the (state of) fever.

  • گفت پیغمبر که ای مرد جری ** هان مکن با هیچ مطلوبی مری‌‌ 1605
  • The Prophet said, "O seeker of the (Divine) allowance (bounty), do not contend with anyone who is sought.".

  • در تو نمرودی است آتش در مرو ** رفت خواهی اول ابراهیم شو
  • In thee is a Nimrod: do not go into the fire. If thou wish to go in, first become Abraham!

  • چون نه‌‌ای سباح و نه دریاییی ** در میفکن خویش از خود راییی‌‌
  • When thou art neither a swimmer nor a seaman, do not cast thyself (into the sea) from a (feeling of) self-conceit.

  • او ز آتش ورد احمر آورد ** از زیانها سود بر سر آورد
  • He (the saint) brings red roses from the fire, from losses he brings gain to the surface.

  • کاملی گر خاک گیرد زر شود ** ناقص ار زر برد خاکستر شود
  • If a perfect man (saint) take earth, it becomes gold; if an imperfect one has carried away gold, it becomes ashes.

  • چون قبول حق بود آن مرد راست ** دست او در کارها دست خداست‌‌ 1610
  • Since that righteous man is accepted of God, his hand in (all) things is the hand of God.

  • دست ناقص دست شیطان است و دیو ** ز آن که اندر دام تکلیف است و ریو
  • The hand of the imperfect man is the hand of Devil and demon, because he is in the trap of imposition and guile.

  • جهل آید پیش او دانش شود ** جهل شد علمی که در ناقص رود
  • If ignorance come to him (the perfect man), it becomes knowledge, (but) the knowledge that goes into the disbelieving man becomes ignorance.

  • هر چه گیرد علتی علت شود ** کفر گیرد کاملی ملت شود
  • Whatever an ill man takes becomes illness, (but) if a perfect man takes infidelity, it becomes religion.

  • ای مری کرده پیاده با سوار ** سر نخواهی برد اکنون پای دار
  • O thou who, being on foot, hast contended with a horseman, thou wilt not save thy head. Now hold thy foot (desist)!

  • تعظیم ساحران مر موسی را علیه السلام که چه فرمایی اول تو اندازی عصا یا ما
  • How the magicians paid respect to Moses, on whom be peace, saying, “What dost thou command? Wilt thou cast down thy rod first?”

  • ساحران در عهد فرعون لعین ** چون مری کردند با موسی به کین‌‌ 1615
  • The magicians in the time of the accursed Pharaoh, when they contended with Moses in enmity,

  • لیک موسی را مقدم داشتند ** ساحران او را مکرم داشتند
  • Yet gave Moses the precedence—the magicians held him in honour—

  • ز آن که گفتندش که فرمان آن تست ** گر تو می‌‌خواهی عصا بفکن نخست‌‌
  • Because they said to him, “’Tis for thee to command: (if) thou wishest, do thou cast down thy rod first (of all).”

  • گفت نی اول شما ای ساحران ** افکنید آن مکرها را در میان‌‌
  • “Nay,” said he, “first do ye, O magicians, cast down those tricks (objects of enchantment) into the middle (where all can see them).”

  • این قدر تعظیم دینشان را خرید ** کز مری آن دست و پاهاشان برید
  • This amount of respect purchased their (belief in) (the true) religion, so that it (the true belief) cut off the hands and feet of their contention (prevented them from disputing further with Moses).

  • ساحران چون حق او بشناختند ** دست و پا در جرم آن درباختند 1620
  • When the magicians acknowledged his (Moses') right, they sacrificed their hands and feet (as a penance) for the sin of that (contention).

  • لقمه و نکته ست کامل را حلال ** تو نه‌‌ای کامل مخور می‌‌باش لال‌‌
  • To the perfect man (every) mouthful (of food) and (every) saying is lawful. Thou art not perfect: do not eat, be mute,