گفت نی اول شما ای ساحران ** افکنید آن مکرها را در میان‌‌

این قدر تعظیم دینشان را خرید ** کز مری آن دست و پاهاشان برید

ساحران چون حق او بشناختند ** دست و پا در جرم آن درباختند 1620

لقمه و نکته ست کامل را حلال ** تو نه‌‌ای کامل مخور می‌‌باش لال‌‌

چون تو گوشی او زبان نی جنس تو ** گوشها را حق بفرمود أنصتوا

کودک اول چون بزاید شیر نوش ** مدتی خامش بود او جمله گوش‌‌

مدتی می‌‌بایدش لب دوختن ** از سخن تا او سخن آموختن‌‌

ور نباشد گوش و تی‌‌تی می‌‌کند ** خویشتن را گنگ گیتی می‌‌کند 1625

کر اصلی کش نبود آغاز گوش ** لال باشد کی کند در نطق جوش‌‌

ز آن که اول سمع باید نطق را ** سوی منطق از ره سمع اندر آ

ادخلوا الأبیات من أبوابها ** و اطلبوا الأغراض فی أسبابها

نطق کان موقوف راه سمع نیست ** جز که نطق خالق بی‌‌طمع نیست‌‌

مبدع است او تابع استاد نی ** مسند جمله و را اسناد نی‌‌ 1630

باقیان هم در حرف هم در مقال ** تابع استاد و محتاج مثال‌‌

زین سخن گر نیستی بیگانه‌‌ای ** دلق و اشکی گیر در ویرانه‌‌ای‌‌

ز آن که آدم ز آن عتاب از اشک رست ** اشک تر باشد دم توبه پرست‌‌

بهر گریه آمد آدم بر زمین ** تا بود گریان و نالان و حزین‌‌

آدم از فردوس و از بالای هفت ** پای ماچان از برای عذر رفت‌‌ 1635

گر ز پشت آدمی وز صلب او ** در طلب می‌‌باش هم در طلب او

ز آتش دل و آب دیده نقل ساز ** بوستان از ابر و خورشید است باز

تو چه دانی قدر آب دیده‌‌گان ** عاشق نانی تو چون نادیدگان‌‌

گر تو این انبان ز نان خالی کنی ** پر ز گوهرهای اجلالی کنی‌‌

طفل جان از شیر شیطان باز کن ** بعد از آنش با ملک انباز کن‌‌ 1640

تا تو تاریک و ملول و تیره‌‌ای ** دان که با دیو لعین همشیره‌‌ای‌‌

لقمه‌‌ای کان نور افزود و کمال ** آن بود آورده از کسب حلال‌‌