English    Türkçe    فارسی   

1
1684-1708

  • آن همه اندیشه‌‌ی پیشانها ** می‌‌شناسند از هدایت جانها
  • By (Divine) guidance (after sleep is past) all those thoughts of former things recognize the spirits (to which they were attached).

  • پیشه و فرهنگ تو آید به تو ** تا در اسباب بگشاید به تو 1685
  • Your handicraft and skill come (back) to you, that they may open to you the door of (ways and) means.

  • پیشه زرگر به آهنگر نشد ** خوی این خوش خو به آن منکر نشد
  • The goldsmith's craft did not go to the ironsmith; the disposition of the good-natured man did not go to the disagreeable one.

  • پیشه‌‌ها و خلقها همچون جهیز ** سوی خصم آیند روز رستخیز
  • On the day of Resurrection the handicrafts and dispositions will come, like articles of property, to the claimant (owner).

  • پیشه‌‌ها و خلقها از بعد خواب ** واپس آید هم به خصم خود شتاب‌‌
  • After sleep also, the handicrafts and dispositions come back in haste to him that claims them as his.

  • پیشه‌‌ها و اندیشه‌‌ها در وقت صبح ** هم بدانجا شد که بود آن حسن و قبح‌‌
  • At the hour of dawn the handicrafts and thoughts went to the same place where that good and evil (formerly) were.

  • چون کبوترهای پیک از شهرها ** سوی شهر خویش آرد بهرها 1690
  • Like carrier pigeons, they bring things useful (to know) from (other) cities to their own city.

  • شنیدن آن طوطی حرکت آن طوطیان و مردن آن طوطی در قفس و نوحه‌‌ی خواجه بر وی‌‌
  • How the parrot heard what those parrots had done, and died in the cage, and how the merchant made lament for her.

  • چون شنید آن مرغ کان طوطی چه کرد ** پس بلرزید اوفتاد و گشت سرد
  • When the bird heard what that (other) parrot had done, thereupon she trembled, fell, and became cold.

  • خواجه چون دیدش فتاده همچنین ** بر جهید و زد کله را بر زمین‌‌
  • The merchant, seeing her thus fallen, sprang up and dashed his cap on the ground.

  • چون بدین رنگ و بدین حالش بدید ** خواجه بر جست و گریبان را درید
  • When he saw her in this guise and in this state, the merchant sprang up and tore the breast of his garment.

  • گفت ای طوطی خوب خوش حنین ** این چه بودت این چرا گشتی چنین‌‌
  • He said, “O beautiful parrot with thy sweet cry, what is this that has happened to thee? Why hast thou become like this?

  • ای دریغا مرغ خوش آواز من ** ای دریغا هم دم و هم راز من‌‌ 1695
  • Oh, alas for my sweet-voiced bird! Oh, alas for my bosom-friend and confidant!

  • ای دریغا مرغ خوش الحان من ** راح روح و روضه و ریحان من‌‌
  • Oh, alas for my melodious bird, the wine of my spirit and my garden and my sweet basil!

  • گر سلیمان را چنین مرغی بدی ** کی خود او مشغول آن مرغان شدی‌‌
  • Had Solomon possessed a bird like this, how indeed should he have become occupied with those (other) birds?

  • ای دریغا مرغ کارزان یافتم ** زود روی از روی او بر تافتم‌‌
  • Oh, alas for the bird which I gained cheaply, and (so) soon turned my face away from her countenance!

  • ای زبان تو بس زیانی بر وری ** چون تویی گویا چه گویم من ترا
  • O tongue, thou art a great damage (very injurious) to mankind, (but) since thou art speaking, what should I say to thee?

  • ای زبان هم آتش و هم خرمنی ** چند این آتش در این خرمن زنی‌‌ 1700
  • O tongue, thou art both the fire and the stack: how long wilt thou dart this fire upon this stack?

  • در نهان جان از تو افغان می‌‌کند ** گر چه هر چه گویی‌‌اش آن می‌‌کند
  • Secretly my soul is groaning because of thee, although it is doing whatsoever thou biddest it.

  • ای زبان هم گنج بی‌‌پایان تویی ** ای زبان هم رنج بی‌‌درمان تویی‌‌
  • O tongue, thou art a treasure without end. O tongue, thou art also a disease without remedy.

  • هم صفیر و خدعه‌‌ی مرغان تویی ** هم انیس وحشت هجران تویی‌‌
  • Thou art at once a whistle and decoy for birds, and a comforter in the desolation of absence (from the Beloved).

  • چند امانم می‌‌دهی ای بی‌‌امان ** ای تو زه کرده به کین من کمان‌‌
  • How long wilt thou grant me mercy, O merciless one, O thou who hast drawn the bow to take vengeance on me?

  • نک بپرانیده ای مرغ مرا ** در چراگاه ستم کم کن چرا 1705
  • Lo, thou hast made my bird fly away. Do not browse (any more) in the pasture of injustice!

  • یا جواب من بگو یا داد ده ** یا مرا ز اسباب شادی یاد ده‌‌
  • Either answer me or give redress or mention to me (what will be) the means of (producing) joy.

  • ای دریغا نور ظلمت سوز من ** ای دریغا صبح روز افروز من‌‌
  • Oh, alas for my darkness-consuming light! Oh, alas for my day-enkindling dawn!

  • ای دریغا مرغ خوش پرواز من ** ز انتها پریده تا آغاز من‌‌
  • Oh, alas for my bird of goodly flight, that has flown from my end (my last state) to my beginning (my first state).