-
پیشه زرگر به آهنگر نشد ** خوی این خوش خو به آن منکر نشد
- The goldsmith's craft did not go to the ironsmith; the disposition of the good-natured man did not go to the disagreeable one.
-
پیشهها و خلقها همچون جهیز ** سوی خصم آیند روز رستخیز
- On the day of Resurrection the handicrafts and dispositions will come, like articles of property, to the claimant (owner).
-
پیشهها و خلقها از بعد خواب ** واپس آید هم به خصم خود شتاب
- After sleep also, the handicrafts and dispositions come back in haste to him that claims them as his.
-
پیشهها و اندیشهها در وقت صبح ** هم بدانجا شد که بود آن حسن و قبح
- At the hour of dawn the handicrafts and thoughts went to the same place where that good and evil (formerly) were.
-
چون کبوترهای پیک از شهرها ** سوی شهر خویش آرد بهرها 1690
- Like carrier pigeons, they bring things useful (to know) from (other) cities to their own city.
-
شنیدن آن طوطی حرکت آن طوطیان و مردن آن طوطی در قفس و نوحهی خواجه بر وی
- How the parrot heard what those parrots had done, and died in the cage, and how the merchant made lament for her.
-
چون شنید آن مرغ کان طوطی چه کرد ** پس بلرزید اوفتاد و گشت سرد
- When the bird heard what that (other) parrot had done, thereupon she trembled, fell, and became cold.
-
خواجه چون دیدش فتاده همچنین ** بر جهید و زد کله را بر زمین
- The merchant, seeing her thus fallen, sprang up and dashed his cap on the ground.
-
چون بدین رنگ و بدین حالش بدید ** خواجه بر جست و گریبان را درید
- When he saw her in this guise and in this state, the merchant sprang up and tore the breast of his garment.
-
گفت ای طوطی خوب خوش حنین ** این چه بودت این چرا گشتی چنین
- He said, “O beautiful parrot with thy sweet cry, what is this that has happened to thee? Why hast thou become like this?
-
ای دریغا مرغ خوش آواز من ** ای دریغا هم دم و هم راز من 1695
- Oh, alas for my sweet-voiced bird! Oh, alas for my bosom-friend and confidant!
-
ای دریغا مرغ خوش الحان من ** راح روح و روضه و ریحان من
- Oh, alas for my melodious bird, the wine of my spirit and my garden and my sweet basil!
-
گر سلیمان را چنین مرغی بدی ** کی خود او مشغول آن مرغان شدی
- Had Solomon possessed a bird like this, how indeed should he have become occupied with those (other) birds?
-
ای دریغا مرغ کارزان یافتم ** زود روی از روی او بر تافتم
- Oh, alas for the bird which I gained cheaply, and (so) soon turned my face away from her countenance!
-
ای زبان تو بس زیانی بر وری ** چون تویی گویا چه گویم من ترا
- O tongue, thou art a great damage (very injurious) to mankind, (but) since thou art speaking, what should I say to thee?
-
ای زبان هم آتش و هم خرمنی ** چند این آتش در این خرمن زنی 1700
- O tongue, thou art both the fire and the stack: how long wilt thou dart this fire upon this stack?
-
در نهان جان از تو افغان میکند ** گر چه هر چه گوییاش آن میکند
- Secretly my soul is groaning because of thee, although it is doing whatsoever thou biddest it.
-
ای زبان هم گنج بیپایان تویی ** ای زبان هم رنج بیدرمان تویی
- O tongue, thou art a treasure without end. O tongue, thou art also a disease without remedy.
-
هم صفیر و خدعهی مرغان تویی ** هم انیس وحشت هجران تویی
- Thou art at once a whistle and decoy for birds, and a comforter in the desolation of absence (from the Beloved).
-
چند امانم میدهی ای بیامان ** ای تو زه کرده به کین من کمان
- How long wilt thou grant me mercy, O merciless one, O thou who hast drawn the bow to take vengeance on me?
-
نک بپرانیده ای مرغ مرا ** در چراگاه ستم کم کن چرا 1705
- Lo, thou hast made my bird fly away. Do not browse (any more) in the pasture of injustice!
-
یا جواب من بگو یا داد ده ** یا مرا ز اسباب شادی یاد ده
- Either answer me or give redress or mention to me (what will be) the means of (producing) joy.
-
ای دریغا نور ظلمت سوز من ** ای دریغا صبح روز افروز من
- Oh, alas for my darkness-consuming light! Oh, alas for my day-enkindling dawn!
-
ای دریغا مرغ خوش پرواز من ** ز انتها پریده تا آغاز من
- Oh, alas for my bird of goodly flight, that has flown from my end (my last state) to my beginning (my first state).
-
عاشق رنج است نادان تا ابد ** خیز لا أقسم بخوان تا فی کبد
- The ignorant man is in love with pain unto everlasting. Arise and read (in the Qur’án) I swear as far as (the words) in trouble.
-
از کبد فارغ بدم با روی تو ** وز زبد صافی بدم در جوی تو 1710
- With thy face I was free from trouble, and in thy river I was unsoiled by froth.