English    Türkçe    فارسی   

1
1691-1715

  • چون شنید آن مرغ کان طوطی چه کرد ** پس بلرزید اوفتاد و گشت سرد
  • When the bird heard what that (other) parrot had done, thereupon she trembled, fell, and became cold.

  • خواجه چون دیدش فتاده همچنین ** بر جهید و زد کله را بر زمین‌‌
  • The merchant, seeing her thus fallen, sprang up and dashed his cap on the ground.

  • چون بدین رنگ و بدین حالش بدید ** خواجه بر جست و گریبان را درید
  • When he saw her in this guise and in this state, the merchant sprang up and tore the breast of his garment.

  • گفت ای طوطی خوب خوش حنین ** این چه بودت این چرا گشتی چنین‌‌
  • He said, “O beautiful parrot with thy sweet cry, what is this that has happened to thee? Why hast thou become like this?

  • ای دریغا مرغ خوش آواز من ** ای دریغا هم دم و هم راز من‌‌ 1695
  • Oh, alas for my sweet-voiced bird! Oh, alas for my bosom-friend and confidant!

  • ای دریغا مرغ خوش الحان من ** راح روح و روضه و ریحان من‌‌
  • Oh, alas for my melodious bird, the wine of my spirit and my garden and my sweet basil!

  • گر سلیمان را چنین مرغی بدی ** کی خود او مشغول آن مرغان شدی‌‌
  • Had Solomon possessed a bird like this, how indeed should he have become occupied with those (other) birds?

  • ای دریغا مرغ کارزان یافتم ** زود روی از روی او بر تافتم‌‌
  • Oh, alas for the bird which I gained cheaply, and (so) soon turned my face away from her countenance!

  • ای زبان تو بس زیانی بر وری ** چون تویی گویا چه گویم من ترا
  • O tongue, thou art a great damage (very injurious) to mankind, (but) since thou art speaking, what should I say to thee?

  • ای زبان هم آتش و هم خرمنی ** چند این آتش در این خرمن زنی‌‌ 1700
  • O tongue, thou art both the fire and the stack: how long wilt thou dart this fire upon this stack?

  • در نهان جان از تو افغان می‌‌کند ** گر چه هر چه گویی‌‌اش آن می‌‌کند
  • Secretly my soul is groaning because of thee, although it is doing whatsoever thou biddest it.

  • ای زبان هم گنج بی‌‌پایان تویی ** ای زبان هم رنج بی‌‌درمان تویی‌‌
  • O tongue, thou art a treasure without end. O tongue, thou art also a disease without remedy.

  • هم صفیر و خدعه‌‌ی مرغان تویی ** هم انیس وحشت هجران تویی‌‌
  • Thou art at once a whistle and decoy for birds, and a comforter in the desolation of absence (from the Beloved).

  • چند امانم می‌‌دهی ای بی‌‌امان ** ای تو زه کرده به کین من کمان‌‌
  • How long wilt thou grant me mercy, O merciless one, O thou who hast drawn the bow to take vengeance on me?

  • نک بپرانیده ای مرغ مرا ** در چراگاه ستم کم کن چرا 1705
  • Lo, thou hast made my bird fly away. Do not browse (any more) in the pasture of injustice!

  • یا جواب من بگو یا داد ده ** یا مرا ز اسباب شادی یاد ده‌‌
  • Either answer me or give redress or mention to me (what will be) the means of (producing) joy.

  • ای دریغا نور ظلمت سوز من ** ای دریغا صبح روز افروز من‌‌
  • Oh, alas for my darkness-consuming light! Oh, alas for my day-enkindling dawn!

  • ای دریغا مرغ خوش پرواز من ** ز انتها پریده تا آغاز من‌‌
  • Oh, alas for my bird of goodly flight, that has flown from my end (my last state) to my beginning (my first state).

  • عاشق رنج است نادان تا ابد ** خیز لا أقسم بخوان تا فی کبد
  • The ignorant man is in love with pain unto everlasting. Arise and read (in the Qur’án) I swear as far as (the words) in trouble.

  • از کبد فارغ بدم با روی تو ** وز زبد صافی بدم در جوی تو 1710
  • With thy face I was free from trouble, and in thy river I was unsoiled by froth.

  • این دریغاها خیال دیدن است ** وز وجود نقد خود ببریدن است‌‌
  • These cries of ‘Alas’ are (caused by) the phantasy (idea) of seeing (the Beloved) and (by) separation from my present existence.

  • غیرت حق بود و با حق چاره نیست ** کو دلی کز حکم حق صد پاره نیست‌‌
  • ’Twas the jealousy of God, and there is no device against God: where is a heart that is not (shattered) in a hundred pieces by God's love?

  • غیرت آن باشد که او غیر همه ست ** آن که افزون از بیان و دمدمه ست‌‌
  • The jealousy (of God) is this, that He is other than all things, that He is beyond explanation and the noise of words.

  • ای دریغا اشک من دریا بدی ** تا نثار دل بر زیبا بدی‌‌
  • Oh, alas! Would that my tears were an ocean, that they might be strewn as an offering to the fair charmer!

  • طوطی من مرغ زیرکسار من ** ترجمان فکرت و اسرار من‌‌ 1715
  • My parrot, my clever-headed bird, the interpreter of my thought and inmost consciousness,