English    Türkçe    فارسی   

1
1778-1802

  • عاشقم بر رنج خویش و درد خویش ** بهر خشنودی شاه فرد خویش‌‌
  • I am in love with my grief and pain for the sake of pleasing my peerless King.

  • خاک غم را سرمه سازم بهر چشم ** تا ز گوهر پر شود دو بحر چشم‌‌
  • I make the dust of sorrow a salve for mine eye, that the two seas of mine eyes may be filled with pearls.

  • اشک کان از بهر او بارند خلق ** گوهر است و اشک پندارند خلق‌‌ 1780
  • The tears which people shed for His sake are pearls—and people think they are tears.

  • من ز جان جان شکایت می‌‌کنم ** من نیم شاکی روایت می‌‌کنم‌‌
  • I am complaining of the Soul of the soul, (but in truth) I am not complaining: I am (only) relating.

  • دل همی‌‌گوید کز او رنجیده‌‌ام ** وز نفاق سست می‌‌خندیده‌‌ام‌‌
  • My heart is saying, “I am tormented by Him,” and I have (long) been laughing at its poor pretence.

  • راستی کن ای تو فخر راستان ** ای تو صدر و من درت را آستان‌‌
  • Do (me) right, O glory of the righteous, O Thou who art the dais, and I the threshold of Thy door!

  • آستان و صدر در معنی کجاست ** ما و من کو آن طرف کان یار ماست‌‌
  • Where are threshold and dais in reality? In the quarter where our Beloved is, where are “we” and “I”?

  • ای رهیده جان تو از ما و من ** ای لطیفه‌‌ی روح اندر مرد و زن‌‌ 1785
  • O Thou whose soul is free from “we” and “I,” O Thou who art the subtle essence of the spirit in man and woman,

  • مرد و زن چون یک شود آن یک تویی ** چون که یک جا محو شد آنک تویی‌‌
  • When man and woman become one, Thou art that One; when the units are wiped out, lo, Thou art that (Unity).

  • این من و ما بهر آن بر ساختی ** تا تو با خود نرد خدمت باختی‌‌
  • Thou didst contrive this “I” and “we” in order that Thou mightst play the game of worship with Thyself,

  • تا من و توها همه یک جان شوند ** عاقبت مستغرق جانان شوند
  • That all “I's” and “thou's” should become one soul and at last should be submerged in the Beloved.

  • این همه هست و بیا ای امر کن ** ای منزه از بیان و از سخن‌‌
  • All this is (true), and do Thou come, O Giver of the command, O Thou who transcendest “Come” and (all) speech!

  • جسم جسمانه تواند دیدنت ** در خیال آرد غم و خندیدنت‌‌ 1790
  • The body can see Thee (only) in bodily fashion: it fancies (pictures to itself) Thy sadness or laughter.

  • دل که او بسته‌‌ی غم و خندیدن است ** تو مگو کاو لایق آن دیدن است‌‌
  • Do not say that the heart that is bound (conditioned) by (such bodily attributes as) sadness and laughter is worthy of seeing Thee (as Thou really art).

  • آن که او بسته‌‌ی غم و خنده بود ** او بدین دو عاریت زنده بود
  • He who is bound by sadness and laughter is living by means of these two borrowed (transient and unreal) things.

  • باغ سبز عشق کاو بی‌‌منتهاست ** جز غم و شادی در او بس میوه‌‌هاست‌‌
  • In the verdant garden of Love, which is without end, there are many fruits besides sorrow and joy.

  • عاشقی زین هر دو حالت برتر است ** بی‌‌بهار و بی‌‌خزان سبز و تر است‌‌
  • Love is higher than these two states of feeling: without spring and without autumn it is (ever) green and fresh.

  • ده زکات روی خوب ای خوب رو ** شرح جان شرحه شرحه باز گو 1795
  • Pay the tithe on Thy fair face, O Beauteous One: relate the story of the soul that is rent in pieces,

  • کز کرشم غمزه‌‌ی غمازه‌‌ای ** بر دلم بنهاد داغی تازه‌‌ای‌‌
  • For by the coquetry of a glance One who is given to glancing amorously has branded my heart anew.

  • من حلالش کردم از خونم بریخت ** من همی‌‌گفتم حلال او می‌‌گریخت‌‌
  • I absolved Him if He shed my blood: I was saying, “It is lawful (I absolve Thee),” and He was fleeing (from me).

  • چون گریزانی ز ناله‌‌ی خاکیان ** غم چه ریزی بر دل غمناکیان‌‌
  • Since Thou art fleeing from the lament of those who are (as) dust, why pourest Thou sorrow on the hearts of the sorrowful?

  • ای که هر صبحی که از مشرق بتافت ** همچو چشمه‌‌ی مشرقت در جوش یافت‌‌
  • O Thou, whom every dawn that shone from the East found overflowing (with abundant grace) like the bright fountain (of the sun),

  • چون بهانه دادی این شیدات را ** ای بهانه شکر لبهات را 1800
  • How didst Thou give (nothing but) evasion to Thy frenzied lover, O Thou the sugar of whose lips hath no price?

  • ای جهان کهنه را تو جان نو ** از تن بی‌‌جان و دل افغان شنو
  • O Thou who art a new soul to the old world, hear the cry (that comes) from my body (which is) without soul and heart.

  • شرح گل بگذار از بهر خدا ** شرح بلبل گو که شد از گل جدا
  • Leave the tale of the Rose! For God's sake set forth the tale of the Nightingale that is parted from the Rose!