English    Türkçe    فارسی   

1
1821-1845

  • بهر این فرمود رحمان ای پسر ** کل يوم هو فی شأن ای پسر
  • For this reason said the Merciful (God), O son, “Every day He is (busy) in an affair,” O son.

  • اندر این ره می‌‌تراش و می‌‌خراش ** تا دم آخر دمی فارغ مباش‌‌
  • In this Way be thou ever scraping and scratching (exerting thyself to the utmost): until thy last breath do not be unoccupied for a moment,

  • تا دم آخر دمی آخر بود ** که عنایت با تو صاحب سر بود
  • So that thy last breath may be a last breath in which the (Divine) favour is thy bosom-friend.

  • هر چه می‌‌کوشند اگر مرد و زن است ** گوش و چشم شاه جان بر روزن است‌‌
  • Whatsoever they strive (to do), whether man or woman, the ear and eye of the soul's King are at the window.

  • برون انداختن مرد تاجر طوطی را از قفس و پریدن طوطی مرده‌‌
  • How the merchant cast the parrot out of the cage and how the dead parrot flew away.

  • بعد از آنش از قفس بیرون فگند ** طوطیک پرید تا شاخ بلند 1825
  • After that, he cast her out of the cage. The little parrot flew to a lofty bough.

  • طوطی مرده چنان پرواز کرد ** کافتاب از چرخ ترکی تاز کرد
  • The dead parrot made such a (swift) flight as when the orient sun rushed onward.

  • خواجه حیران گشت اندر کار مرغ ** بی‌‌خبر ناگه بدید اسرار مرغ‌‌
  • The merchant was amazed at the action of the bird: without understanding he suddenly beheld the mysteries of the bird.

  • روی بالا کرد و گفت ای عندلیب ** از بیان حال خودمان ده نصیب‌‌
  • He lifted up his face and said, “O nightingale, give us profit (instruction) by explaining thy case.

  • او چه کرد آن جا که تو آموختی ** ساختی مکری و ما را سوختی‌‌
  • What did she (the parrot) do there (in India), that thou didst learn, devise a trick, and burn us (with grief)”?

  • گفت طوطی کاو به فعلم پند داد ** که رها کن لطف آواز و وداد 1830
  • The parrot said, “She by her act counselled me—‘Abandon thy charm of voice and thy affection (for thy master),

  • ز آن که آوازت ترا در بند کرد ** خویشتن مرده پی این پند کرد
  • Because thy voice has brought thee into bondage’: she feigned herself dead for the sake of (giving me) this counsel,

  • یعنی ای مطرب شده با عام و خاص ** مرده شو چون من که تا یابی خلاص‌‌
  • Meaning (to say), ‘O thou who hast become a singer to high and low, become dead like me, that thou mayst gain release.’”

  • دانه باشی مرغکانت بر چنند ** غنچه باشی کودکانت بر کنند
  • If you are a grain, the little birds will peck you up; if you are a bud, the children will pluck you off.

  • دانه پنهان کن بکلی دام شو ** غنچه پنهان کن گیاه بام شو
  • Hide the grain (bait), become wholly a snare; hide the bud, become the grass on the roof.

  • هر که داد او حسن خود را در مزاد ** صد قضای بد سوی او رو نهاد 1835
  • Any one who offers his beauty to auction, a hundred evil fates set out towards him (and overtake him).

  • چشمها و خشمها و رشکها ** بر سرش ریزد چو آب از مشکها
  • (Evil) eyes and angers and envies pour upon his head, like water from waterskins.

  • دشمنان او را ز غیرت می‌‌درند ** دوستان هم روزگارش می‌‌برند
  • Foes tear him to pieces from jealousy; even friends take his lifetime away.

  • آن که غافل بود از کشت بهار ** او چه داند قیمت این روزگار
  • He that was heedless of the sowing and the springtide, how should he know the value of this lifetime?

  • در پناه لطف حق باید گریخت ** کاو هزاران لطف بر ارواح ریخت‌‌
  • You must flee to the shelter of God's grace, who shed thousand fold grace upon (our) spirits,

  • تا پناهی یابی آن گه چون پناه ** آب و آتش مر ترا گردد سپاه‌‌ 1840
  • That you may find a shelter. Then how (will you lack) shelter? Water and fire will become your army.

  • نوح و موسی را نه دریا یار شد ** نه بر اعداشان به کین قهار شد
  • Did not the sea become a friend to Noah and Moses? Did it not become overbearing in vengeance against their enemies?

  • آتش ابراهیم را نی قلعه بود ** تا بر آورد از دل نمرود دود
  • Was not the fire a fortress for Abraham, so that it raised smoke (sighs of despair) from the heart of Nimrod?

  • کوه یحیی را نه سوی خویش خواند ** قاصدانش را به زخم سنگ راند
  • Did not the mountain call Yahyá (John the Baptist) to itself and drive off his pursuers with blows of stone?

  • گفت ای یحیی بیا در من گریز ** تا پناهت باشم از شمشیر تیز
  • “O Yahyá,” it said, “come, take refuge in me, that I may be thy shelter from the sharp sword.”

  • وداع کردن طوطی خواجه را و پریدن‌‌
  • How the parrot bade farewell to the merchant and flew away.

  • یک دو پندش داد طوطی بی‌‌نفاق ** بعد از آن گفتش سلام الفراق‌‌ 1845
  • The parrot gave him one or two counsels devoid of hypocrisy and after that bade him the farewell of parting.