English    Türkçe    فارسی   

1
1828-1852

  • روی بالا کرد و گفت ای عندلیب ** از بیان حال خودمان ده نصیب‌‌
  • He lifted up his face and said, “O nightingale, give us profit (instruction) by explaining thy case.

  • او چه کرد آن جا که تو آموختی ** ساختی مکری و ما را سوختی‌‌
  • What did she (the parrot) do there (in India), that thou didst learn, devise a trick, and burn us (with grief)”?

  • گفت طوطی کاو به فعلم پند داد ** که رها کن لطف آواز و وداد 1830
  • The parrot said, “She by her act counselled me—‘Abandon thy charm of voice and thy affection (for thy master),

  • ز آن که آوازت ترا در بند کرد ** خویشتن مرده پی این پند کرد
  • Because thy voice has brought thee into bondage’: she feigned herself dead for the sake of (giving me) this counsel,

  • یعنی ای مطرب شده با عام و خاص ** مرده شو چون من که تا یابی خلاص‌‌
  • Meaning (to say), ‘O thou who hast become a singer to high and low, become dead like me, that thou mayst gain release.’”

  • دانه باشی مرغکانت بر چنند ** غنچه باشی کودکانت بر کنند
  • If you are a grain, the little birds will peck you up; if you are a bud, the children will pluck you off.

  • دانه پنهان کن بکلی دام شو ** غنچه پنهان کن گیاه بام شو
  • Hide the grain (bait), become wholly a snare; hide the bud, become the grass on the roof.

  • هر که داد او حسن خود را در مزاد ** صد قضای بد سوی او رو نهاد 1835
  • Any one who offers his beauty to auction, a hundred evil fates set out towards him (and overtake him).

  • چشمها و خشمها و رشکها ** بر سرش ریزد چو آب از مشکها
  • (Evil) eyes and angers and envies pour upon his head, like water from waterskins.

  • دشمنان او را ز غیرت می‌‌درند ** دوستان هم روزگارش می‌‌برند
  • Foes tear him to pieces from jealousy; even friends take his lifetime away.

  • آن که غافل بود از کشت بهار ** او چه داند قیمت این روزگار
  • He that was heedless of the sowing and the springtide, how should he know the value of this lifetime?

  • در پناه لطف حق باید گریخت ** کاو هزاران لطف بر ارواح ریخت‌‌
  • You must flee to the shelter of God's grace, who shed thousand fold grace upon (our) spirits,

  • تا پناهی یابی آن گه چون پناه ** آب و آتش مر ترا گردد سپاه‌‌ 1840
  • That you may find a shelter. Then how (will you lack) shelter? Water and fire will become your army.

  • نوح و موسی را نه دریا یار شد ** نه بر اعداشان به کین قهار شد
  • Did not the sea become a friend to Noah and Moses? Did it not become overbearing in vengeance against their enemies?

  • آتش ابراهیم را نی قلعه بود ** تا بر آورد از دل نمرود دود
  • Was not the fire a fortress for Abraham, so that it raised smoke (sighs of despair) from the heart of Nimrod?

  • کوه یحیی را نه سوی خویش خواند ** قاصدانش را به زخم سنگ راند
  • Did not the mountain call Yahyá (John the Baptist) to itself and drive off his pursuers with blows of stone?

  • گفت ای یحیی بیا در من گریز ** تا پناهت باشم از شمشیر تیز
  • “O Yahyá,” it said, “come, take refuge in me, that I may be thy shelter from the sharp sword.”

  • وداع کردن طوطی خواجه را و پریدن‌‌
  • How the parrot bade farewell to the merchant and flew away.

  • یک دو پندش داد طوطی بی‌‌نفاق ** بعد از آن گفتش سلام الفراق‌‌ 1845
  • The parrot gave him one or two counsels devoid of hypocrisy and after that bade him the farewell of parting.

  • خواجه گفتش فی أمان الله برو ** مر مرا اکنون نمودی راه نو
  • The merchant said to her, “Go, God protect thee! Just now thou hast shown to me a new Way.”

  • خواجه با خود گفت کاین پند من است ** راه او گیرم که این ره روشن است‌‌
  • Said the merchant to himself, “This is the counsel for me; I will take her Way, for this Way is shining with light.

  • جان من کمتر ز طوطی کی بود ** جان چنین باید که نیکو پی بود
  • How should my soul be meaner than the parrot? The soul ought to follow a good track like this.”

  • مضرت تعظیم خلق و انگشت نمای شدن‌‌
  • The harmfulness of being honoured by the people and of becoming conspicuous.

  • تن قفس شکل است تن شد خار جان ** در فریب داخلان و خارجان‌‌
  • The body is cage-like: the body, amidst the cajoleries of those who come in and go out, became a thorn to the soul.

  • اینش گوید من شوم هم راز تو ** و آنش گوید نی منم انباز تو 1850
  • This one says to him, “I will be thy confidant,” and that one says, “Nay, I am thy partner.”

  • اینش گوید نیست چون تو در وجود ** در جمال و فضل و در احسان و جود
  • This one says to him, “There is none in existence like thee for beauty and eminence and for kindness and liberality.”

  • آنش گوید هر دو عالم آن تست ** جمله جانهامان طفیل جان تست‌‌
  • That one says to him, “Both the worlds are thine, all our souls are thy soul's parasites.”