بهر گبر و مومن و زیبا و زشت ** همچو خورشید و مطر نی چون بهشت‌‌

دید قومی در نظر آراسته ** قوم دیگر منتظر برخاسته‌‌ 2740

خاص و عامه از سلیمان تا به مور ** زنده گشته چون جهان از نفخ صور

اهل صورت در جواهر بافته ** اهل معنی بحر معنی یافته‌‌

آن که بی‌‌همت چه با همت شده ** و آن که با همت چه با نعمت شده‌‌

در بیان آن که چنان که گدا عاشق کرم است و عاشق کریم، کرم کریم هم عاشق گداست اگر گدا را صبر بیش بود کریم بر در او آید و اگر کریم را صبر بیش بود گدا بر در او آید اما صبر گدا کمال گداست و صبر کریم نقصان اوست‌‌

بانگ می‌‌آمد که ای طالب بیا ** جود محتاج گدایان چون گدا

جود می‌‌جوید گدایان و ضعاف ** همچو خوبان کاینه جویند صاف‌‌ 2745

روی خوبان ز آینه زیبا شود ** روی احسان از گدا پیدا شود

پس از این فرمود حق در و الضحی ** بانگ کم زن ای محمد بر گدا

چون گدا آیینه‌‌ی جود است هان ** دم بود بر روی آیینه زیان‌‌

آن یکی جودش گدا آرد پدید ** و آن دگر بخشد گدایان را مزید

پس گدایان آیت جود حق‌‌اند ** و آن که با حقند جود مطلق‌‌اند 2750

و آن که جز این دوست او خود مرده‌‌ای است ** او بر این در نیست نقش پرده‌‌ای است‌‌

فرق میان آن که درویش است به خدا و تشنه‌‌ی خدا و میان آن که درویش است از خدا و تشنه‌‌ی غیر است‌‌

نقش درویش است او نی اهل نان ** نقش سگ را تو مینداز استخوان‌‌

فقر لقمه دارد او نی فقر حق ** پیش نقش مرده‌‌ای کم نه طبق‌‌

ماهی خاکی بود درویش نان ** شکل ماهی لیک از دریا رمان‌‌

مرغ خانه ست او نه سیمرغ هوا ** لوت نوشد او ننوشد از خدا 2755

عاشق حق است او بهر نوال ** نیست جانش عاشق حسن و جمال‌‌

گر توهم می‌‌کند او عشق ذات ** ذات نبود وهم اسما و صفات‌‌

وهم مخلوق است و مولود آمده ست ** حق نزاییده ست او لم یولد است‌‌

عاشق تصویر و وهم خویشتن ** کی بود از عاشقان ذو المنن‌‌

عاشق آن وهم اگر صادق بود ** آن مجاز او حقیقت کش شود 2760

شرح می‌‌خواهد بیان این سخن ** لیک می‌‌ترسم ز افهام کهن‌‌

فهم‌‌های کهنه‌‌ی کوته نظر ** صد خیال بد در آرد در فکر

بر سماع راست هر کس چیر نیست ** لقمه‌‌ی هر مرغکی انجیر نیست‌‌