عاشقان کل نه این عشاق جزو ** ماند از کل آن که شد مشتاق جزو

چون که جزوی عاشق جزوی شود ** زود معشوقش به کل خود رود

ریش گاو بنده‌‌ی غیر آمد او ** غرقه شد کف در ضعیفی در زد او

نیست حاکم تا کند تیمار او ** کار خواجه‌‌ی خود کند یا کار او

مثل عرب إذا زنیت فازن بالحرة و إذا سرقت فاسرق الدرة

فازن بالحرة پی این شد مثل ** فاسرق الدرة بدین شد منتقل‌‌ 2805

بنده سوی خواجه شد او ماند زار ** بوی گل شد سوی گل او ماند خار

او بمانده دور از مطلوب خویش ** سعی ضایع رنج باطل پای ریش‌‌

همچو صیادی که گیرد سایه‌‌ای ** سایه کی گردد و را سرمایه‌‌ای‌‌

سایه‌‌ی مرغی گرفته مرد سخت ** مرغ حیران گشته بر شاخ درخت‌‌

کاین مدمغ بر که می‌‌خندد عجب ** اینت باطل اینت پوسیده سبب‌‌ 2810

ور تو گویی جزو پیوسته‌‌ی کل است ** خار می‌‌خور خار مقرون گل است‌‌

جز ز یک رو نیست پیوسته به کل ** ور نه خود باطل بدی بعث رسل‌‌

چون رسولان از پی پیوستن‌‌اند ** پس چه پیوندندشان چون یک تن‌‌اند

این سخن پایان ندارد ای غلام ** روز بی‌‌گه شد حکایت کن تمام‌‌

سپردن عرب هدیه را یعنی سبو را به غلامان خلیفه‌‌

آن سبوی آب را در پیش داشت ** تخم خدمت را در آن حضرت بکاشت‌‌ 2815

گفت این هدیه بدان سلطان برید ** سایل شه را ز حاجت واخرید

آب شیرین و سبوی سبز و نو ** ز آب بارانی که جمع آمد به گو

خنده می‌‌آمد نقیبان را از آن ** لیک پذرفتند آن را همچو جان‌‌

ز آن که لطف شاه خوب با خبر ** کرده بود اندر همه ارکان اثر

خوی شاهان در رعیت جا کند ** چرخ اخضر خاک را خضرا کند 2820

شه چو حوضی دان حشم چون لوله‌‌ها ** آب از لوله روان در کوله‌‌ها

چون که آب جمله از حوضی است پاک ** هر یکی آبی دهد خوش ذوقناک‌‌

ور در آن حوض آب شور است و پلید ** هر یکی لوله همان آرد پدید

ز آن که پیوسته ست هر لوله به حوض ** خوض کن در معنی این حرف خوض‌‌

لطف شاهنشاه جان بی‌‌وطن ** چون اثر کرده ست اندر کل تن‌‌ 2825