English    Türkçe    فارسی   

1
289-313

  • هر یکی سوی مقام خود رود ** هر یکی بر وفق نام خود رود
  • Each one goes to his (proper) abiding-place; each one fares according to his name.

  • مومنش خوانند جانش خوش شود ** ور منافق تیز و پر آتش شود 290
  • If he be called a true believer, his soul rejoices; and if (he be called) “hypocrite,” he becomes fierce and filled with fire (rage).

  • نام او محبوب از ذات وی است ** نام این مبغوض از آفات وی است‌‌
  • His (the true believer's) name is loved on account of its essence (which is true faith); this one's (the hypocrite's) name is loathed on account of its pestilent qualities.

  • میم و واو و میم و نون تشریف نیست ** لفظ مومن جز پی تعریف نیست‌‌
  • (The four letters) mím and wáw and mím and nún do not confer honour: the word múmin (true believer) is only for the sake of denotation.

  • گر منافق خوانی‌‌اش این نام دون ** همچو کژدم می‌‌خلد در اندرون‌‌
  • If you call him (the true believer) hypocrite, this vile name is stinging (him) within like a scorpion.

  • گرنه این نام اشتقاق دوزخ است ** پس چرا در وی مذاق دوزخ است‌‌
  • If this name is not derived from Hell, then why is there the taste of Hell in it?

  • زشتی آن نام بد از حرف نیست ** تلخی آن آب بحر از ظرف نیست‌‌ 295
  • The foulness of that ill name is not from the letters; the bitterness of that sea-water is not from the vessel (containing it).

  • حرف ظرف آمد در او معنی چو آب ** بحر معنی عنده أم الکتاب‌‌
  • The letters are the vessel: therein the meaning is (contained) like water; (but) the sea of the meaning is (with God)—with Him is the Ummu ’l-Kitáb.

  • بحر تلخ و بحر شیرین در جهان ** در میانشان برزخ لا یبغیان‌‌
  • In this world the bitter sea and the sweet sea (are divided)— between them is a barrier which they do not seek to cross.

  • وانگه این هر دو ز یک اصلی روان ** بر گذر زین هر دو رو تا اصل آن‌‌
  • Know that both these flow from one origin. Pass on from them both, go (all the way) to their origin!

  • زر قلب و زر نیکو در عیار ** بی‌‌محک هرگز ندانی ز اعتبار
  • Without the touchstone you will never know in the assay adulterated gold and fine gold by (using your own) judgement.

  • هر که را در جان خدا بنهد محک ** هر یقین را باز داند او ز شک‌‌ 300
  • Any one in whose soul God shall put the touchstone, he will distinguish every certainty from doubt.

  • در دهان زنده خاشاکی جهد ** آن گه آرامد که بیرونش نهد
  • A piece of rubbish jumps into the mouth of a living man, and only when he ejects it is he at ease.

  • در هزاران لقمه یک خاشاک خرد ** چون در آمد حس زنده پی ببرد
  • When, amongst thousands of morsels (of food), one little piece of rubbish entered (his mouth), the living man's sense (of touch or taste) tracked it down.

  • حس دنیا نردبان این جهان ** حس دینی نردبان آسمان‌‌
  • The worldly sense is the ladder to this world; the religious sense is the ladder to Heaven.

  • صحت این حس بجویید از طبیب ** صحت آن حس بخواهید از حبیب‌‌
  • Seek ye the well-being of the former sense from the physician; beg ye the well-being of the latter sense from the Beloved.

  • صحت این حس ز معموری تن ** صحت آن حس ز تخریب بدن‌‌ 305
  • The health of the former arises from the flourishing state of the body; the health of the latter arises from the ruin of the body.

  • راه جان مر جسم را ویران کند ** بعد از آن ویرانی آبادان کند
  • The spiritual way ruins the body and, after having ruined it, restores it to prosperity:

  • کرد ویران خانه بهر گنج زر ** وز همان گنجش کند معمورتر
  • Ruined the house for the sake of the golden treasure, and with that same treasure builds it better (than before);

  • آب را ببرید و جو را پاک کرد ** بعد از آن در جو روان کرد آب خورد
  • Cut off the water and cleansed the river-bed, then caused drinking-water to flow in the river-bed;

  • پوست را بشکافت و پیکان را کشید ** پوست تازه بعد از آتش بردمید
  • Cleft the skin and drew out the iron point (of the arrow or spear)—then fresh skin grew over it (the wound);

  • قلعه ویران کرد و از کافر ستد ** بعد از آن بر ساختش صد برج و سد 310
  • Rased the fortress and took it from the infidel, then reared thereon a hundred towers and ramparts.

  • کار بی‌‌چون را که کیفیت نهد ** این که گفتم هم ضرورت می‌‌دهد
  • Who shall describe the action of Him who hath no like? This that I have said (is what) the present necessity is affording.

  • گه چنین بنماید و گه ضد این ** جز که حیرانی نباشد کار دین‌‌
  • Sometimes it (the action of God) appears like this and sometimes the contrary of this: the work of religion is naught but bewilderment.

  • نی چنان حیران که پشتش سوی اوست ** بل چنین حیران و غرق و مست دوست‌‌
  • (I mean) not one bewildered in such wise that his back is (turned) towards Him; nay, but one bewildered (with ecstasy) like this and drowned (in God) and intoxicated with the Beloved.