English    Türkçe    فارسی   

1
327-351

  • گفت استاد احولی را کاندر آ ** رو برون آر از وثاق آن شیشه را
  • The master said to a squint-eyed (pupil), “Come on; go, fetch that bottle out of the room.”

  • گفت احول ز ان دو شیشه من کدام ** پیش تو آرم بکن شرح تمام‌‌
  • Said the squint-eyed one: “Which of the two bottles shall I bring to you? Explain fully.”

  • گفت استاد آن دو شیشه نیست رو ** احولی بگذار و افزون بین مشو
  • “There are not two bottles,” replied the master; “go, leave off squinting and do not be seeing more (than one).”

  • گفت ای استا مرا طعنه مزن ** گفت استا ز ان دو یک را در شکن‌‌ 330
  • “O master,” said he, “don't chide me.” Said the master, “Smash one of those two.”

  • شیشه یک بود و به چشمش دو نمود ** چون شکست او شیشه را دیگر نبود
  • The bottle was one, though in his eyes it seemed two; when he broke the bottle, there was no other.

  • چون یکی بشکست هر دو شد ز چشم ** مردم احول گردد از میلان و خشم‌‌
  • When one was broken, both vanished from sight: a man is made squint-eyed by (evil) propensity and anger.

  • خشم و شهوت مرد را احول کند ** ز استقامت روح را مبدل کند
  • Anger and lust make a man squint-eyed, they change the spirit (so that it departs) from rectitude.

  • چون غرض آمد هنر پوشیده شد ** صد حجاب از دل به سوی دیده شد
  • When self-interest appears, virtue becomes hidden: a hundred veils rise from the heart to the eye.

  • چون دهد قاضی به دل رشوت قرار ** کی شناسد ظالم از مظلوم زار 335
  • When the cadi lets bribery gain hold of his heart, how should he know the wronger from the wretched victim of wrong?

  • شاه از حقد جهودانه چنان ** گشت احول کالامان یا رب امان‌‌
  • The king, from Jewish rancour, became so squint-eyed that (we cry), “Mercy, O Lord, mercy (save us from such an affliction)!”

  • صد هزاران مومن مظلوم کشت ** که پناهم دین موسی را و پشت‌‌
  • He slew hundreds of thousands of wronged (innocent) believers, saying, “I am the protection and support of the religion of Moses.”

  • آموختن وزیر مکر پادشاه را
  • How the vizier instructed the king to plot.

  • او وزیری داشت گبر و عشوه‌‌ده ** کاو بر آب از مکر بر بستی گره‌‌
  • He had a vizier, a miscreant and ogler (deceiver), who by reason of (his exceeding) guile would tie knots on water.

  • گفت ترسایان پناه جان کنند ** دین خود را از ملک پنهان کنند
  • “The Christians,” said he, “seek to save their lives; they hide their religion from the king.

  • کم کش ایشان را که کشتن سود نیست ** دین ندارد بوی، مشک و عود نیست‌‌ 340
  • Slay them not, for slaying (them) is useless: religion hath no smell, it is not musk and aloes-wood.

  • سر پنهان است اندر صد غلاف ** ظاهرش با تست و باطن بر خلاف‌‌
  • The secret is concealed in a hundred coverings: its outward form is (in agreement) with thee, (but) the inward (reality) is (in) disagreement.”

  • شاه گفتش پس بگو تدبیر چیست ** چاره‌‌ی آن مکر و ان تزویر چیست‌‌
  • The king said to him: “Tell (me), then, what is the (best) plan? What is the remedy against that deceit and imposture?—

  • تا نماند در جهان نصرانیی ** نی هویدا دین و نی پنهانیی‌‌
  • So that there may not remain a single Christian in the world, neither one whose religion is manifest nor one who is concealed.”

  • گفت ای شه گوش و دستم را ببر ** بینی‌‌ام بشکاف و لب در حکم مر
  • “O king,” said he, “cut off my ears and hands, rip my nose and lips by bitter (cruel) decree;

  • بعد از آن در زیر دار آور مرا ** تا بخواهد یک شفاعت‌‌گر مرا 345
  • Then bring me under the gallows, that an intercessor may plead for me.

  • بر منادی گاه کن این کار تو ** بر سر راهی که باشد چار سو
  • Do this deed in the place for (public) proclamation, on a highway where roads run in four directions.

  • آن گهم از خود بران تا شهر دور ** تا در اندازم در ایشان شر و شور
  • Then banish me from thy presence to a distant land, that I may cast mischief and confusion amongst them.

  • تلبیس وزیر با نصارا
  • How the vizier brought the Christians into doubt and perplexity.

  • پس بگویم من به سر نصرانی‌‌ام ** ای خدای راز دان می‌‌دانی‌‌ام‌‌
  • Then I will say (to them), ‘I am secretly a Christian. O God who knowest (all) things hidden, Thou knowest me.

  • شاه واقف گشت از ایمان من ** وز تعصب کرد قصد جان من‌‌
  • The king was informed of my (Christian) faith and from bigotry sought to take my life.

  • خواستم تا دین ز شه پنهان کنم ** آن که دین اوست ظاهر آن کنم‌‌ 350
  • I wished to hide my religion from the king and profess his religion,

  • شاه بویی برد از اسرار من ** متهم شد پیش شه گفتار من‌‌
  • (But) the king got a scent of my inmost beliefs, and my words were suspected (when I stood) before the king.