جمله حیوانات وحشی ز آدمی ** باشد از حیوان انسی در کمی‌‌

خون آنها خلق را باشد سبیل ** ز انکه وحشی‌‌اند از عقل جلیل‌‌

عزت وحشی بدین افتاد پست ** که مر انسان را مخالف آمده ست‌‌

پس چه عزت باشدت ای نادره ** چون شدی تو حمر مستنفرة

خر نشاید کشت از بهر صلاح ** چون شود وحشی شود خونش مباح‌‌ 3315

گر چه خر را دانش زاجر نبود ** هیچ معذورش نمی‌‌دارد ودود

پس چو وحشی شد از آن دم آدمی ** کی بود معذور ای یار سمی‌‌

لاجرم کفار را شد خون مباح ** همچو وحشی پیش نشاب و رماح‌‌

جفت و فرزندانشان جمله سبیل ** ز آنکه بی‌‌عقلند و مردود و ذلیل‌‌

باز عقلی کاو رمد از عقل عقل ** کرد از عقلی به حیوانات نقل‌‌ 3320

اعتماد کردن هاروت و ماروت بر عصمت خویش و آمیزی اهل دنیا خواستن و در فتنه افتادن‌‌

همچو هاروت و چو ماروت شهیر ** از بطر خوردند زهر آلود تیر

اعتمادی بودشان بر قدس خویش ** چیست بر شیر اعتماد گاومیش‌‌

گر چه او با شاخ صد چاره کند ** شاخ شاخش شیر نر پاره کند

گر شود پر شاخ همچون خار پشت ** شیر خواهد گاو را ناچار کشت‌‌

گر چه صرصر بس درختان می‌‌کند ** با گیاه تر وی احسان می‌‌کند 3325

بر ضعیفی گیاه آن باد تند ** رحم کرد ای دل تو از قوت ملند

تیشه را ز انبوهی شاخ درخت ** کی هراس آید ببرد لخت لخت‌‌

لیک بر برگی نکوبد خویش را ** جز که بر نیشی نکوبد نیش را

شعله را ز انبوهی هیزم چه غم ** کی رمد قصاب از خیل غنم‌‌

پیش معنی چیست صورت بس زبون ** چرخ را معنیش می‌‌دارد نگون‌‌ 3330

تو قیاس از چرخ دولابی بگیر ** گردشش از کیست از عقل مشیر

گردش این قالب همچون سپر ** هست از روح مستر ای پسر

گردش این باد از معنی اوست ** همچو چرخی کان اسیر آب جوست‌‌

جر و مد و دخل و خرج این نفس ** از که باشد جز ز جان پر هوس‌‌

گاه جیمش می‌‌کند گه حا و دال ** گاه صلحش می‌‌کند گاهی جدال‌‌ 3335