-
تا بپوشاند جهان را نقطهای ** مهر گردد منکسف از سقطهای
- So that the (whole) world may be covered (hidden from view) by a single point, and the sun be eclipsed by a splinter.”
-
لب ببند و غور دریایی نگر ** بحر را حق کرد محکوم بشر
- Close thy lips and gaze on the depth of the sea (within thee): God made the sea subject to man,
-
همچو چشمهی سلسبیل و زنجبیل ** هست در حکم بهشتی جلیل
- Even as the fountains of Salsabíl and Zanjabíl are under the control of the exalted ones of Paradise.
-
چار جوی جنت اندر حکم ماست ** این نه زور ما ز فرمان خداست 3560
- The four rivers of Paradise are under our control; this is not (by) our might, ’tis (by) the command of God:
-
هر کجا خواهیم داریمش روان ** همچو سحر اندر مراد ساحران
- We keep them flowing wheresoever we will, like magic (which takes its course) according to the desire of the magicians,
-
همچو این دو چشمهی چشم روان ** هست در حکم دل و فرمان جان
- Just as these two flowing eye-fountains (the two eyes) are under the control of the heart and subject to the command of the spirit.
-
گر بخواهد رفت سوی زهر و مار ** ور بخواهد رفت سوی اعتبار
- If it (the heart) will, they turn towards poison and the snake, and if it will, they turn to (edifying) consideration.
-
گر بخواهد سوی محسوسات رفت ** ور بخواهد سوی ملبوسات رفت
- If it will, they turn to sensuous things, and if it will, they turn to things clothed (in the forms of thought and phantasy).
-
گر بخواهد سوی کلیات راند ** ور بخواهد حبس جزویات ماند 3565
- If it will, they advance towards universals, and if it will, they remain in bondage to particulars.
-
همچنین هر پنج حس چون نایزه ** بر مراد و امر دل شد جایزه
- Similarly all the five senses are passing (in movement) according to the will and command of the heart, like the spool (in the hand of a weaver).
-
هر طرف که دل اشارت کردشان ** میرود هر پنج حس دامن کشان
- All the five senses are moving and trailing their skirts (sweeping along) in whatever direction the heart indicates to them.
-
دست و پا در امر دل اندر ملا ** همچو اندر دست موسی آن عصا
- Hand and foot are plainly under command of the heart, like the staff in the hand of Moses.
-
دل بخواهد پا در آید زو به رقص ** یا گریزد سوی افزونی ز نقص
- If the heart will, at once the foot begins to dance, or flees from defect towards increase.
-
دل بخواهد دست آید در حساب ** با اصابع تا نویسد او کتاب 3570
- If the heart will, the hand comes to terms with the fingers to write a book.
-
دست در دست نهانی مانده است ** او درون تن را برون بنشانده است
- The hand remains in (the grasp of) a hidden hand: it (the hidden hand) within has set the body outside (as its instrument).
-
گر بخواهد بر عدو ماری شود ** ور بخواهد بر ولی یاری شود
- If it (the hidden hand) will, it (the external hand) becomes a snake to the enemy; and if it will, it becomes a helper to the friend;
-
ور بخواهد کفچهای در خوردنی ** ور بخواهد همچو گرز ده منی
- And if it will, a spoon in food; and if it will, a mace weighing ten maunds.
-
دل چه میگوید بدیشان ای عجب ** طرفه وصلت طرفه پنهانی سبب
- I wonder what the heart is saying to them (the members of the body). ’Tis a marvelous connexion, a marvellous hidden link.
-
دل مگر مهر سلیمان یافته ست ** که مهار پنج حس بر تافته ست 3575
- Surely the heart has gotten the seal of Solomon, so that it has pulled the reins of (exerted control over) the five senses.
-
پنج حسی از برون میسور او ** پنج حسی از درون مأمور او
- Five external senses are easy for it to manage, five internal senses (faculties) are under its command.
-
ده حس است و هفت اندام و دگر ** آن چه اندر گفت ناید میشمر
- There are ten senses and seven limbs (of the body) et cetera: count over (to yourself) what is not mentioned (here).
-
چون سلیمانی دلا در مهتری ** بر پری و دیو زن انگشتری
- O heart, since thou art a Solomon in empire, cast thy seal-ring (powerful spell) upon peri and demon.
-
گر در این ملکت بری باشی ز ریو ** خاتم از دست تو نستاند سه دیو
- If in this kingdom thou art free from deceit, the three demons will not take the seal out of thy hand;
-
بعد از آن عالم بگیرد اسم تو ** دو جهان محکوم تو چون جسم تو 3580
- After that, thy name will conquer the world: the two worlds (will be) ruled by thee like thy body.
-
ور ز دستت دیو خاتم را ببرد ** پادشاهی فوت شد بختت بمرد
- And if the demon take the seal off thy hand, thy kingdom is past, thy fortune is dead;